۱۴ تير روز قلم نامیده شدروز قلم
روز سیزدهم تیر( جشن تیرگان) به عنوان روز قلم در ایران باستان شناخته میشود. هوشنگ در این روز، پادشاه پیشدادی نویسندگان را گرد آورد و گرامیداشت ولی روز چهاردهم تیرماه در تقویم رسمی ایران به عنوان روز قلم شناخته میشود. پس از پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۱، روز قلم به ثبت رسید.
در روز قلم، از تمام کسانی که قلم پرتوانشان، موجب زنده ماندن بخشی از فرهنگ و هنر این مملکت شده است؛ سپاسگذاری میشود.
پیشینه روز قلم
البته در سرزمین ما توجه به قلم از پیشینه ای دیرینه برخوردارست. یکی از مهم ترین جشن های ایران باستان در تیرگان( سیزدهم تیرماه) بمدت چندین سده قبل بوده که دارای آئین های مخصوصی ازجمله پاسداشت قلم بوده اند. یکی از دلایل برگزاری این جشن، اینست که پادشاه پیشدادی ایران به نام هوشنگ در این روز، پس از به رسمیت شناختن نویسندگان و کاتبان، آنان را گرامیداشت و مردم جشن گرفتند؛ به همین خاطر به یاد ارجمندی قلم بر جای ماند. از دیگر دلایل برگزاری این جشن، اینست که سیزدهم تیرماه به نوشته ی ابوریحان بیرونی، به عنوان روز ستاره ی تیر یا عطارد محسوب میشود و سیزدهم تیر ماه به این علت ، روز نویسنده نامیده میشود که عطارد، کاتب ستارگان است.
نویسندگان و شاعران سرشناسی پس از انقلاب، پیشنهاد دادند که سیزدهم تیر ماه بعنوان روز قلم و نویسنده نامیده شود که یکی از آن ها محمدعلی سپانلو بود تا اینکه انجمن قلم، چهاردهم تیر ماه را بعنوان روز قلم نامگذاری شد. با این حال، هنوز این مناسبت در میان مردم و حتی اصحاب قلم و اندیشه شهرت ندارد.
علت انتخاب چهاردهم تیرماه بعنوان روز قلم
از دلایل انتخاب روز چهاردهم تیرماه بعنوان روز قلم می توان به موارد زیر اشاره کرد :
>> جشن تیرگان و به رسمیت شناختن کاتبان در زمان هوشنگ:
پیشینیان ما جشن تیرگان را در روز ۱۳ تیر ماه برگزار می کردند و به برگزاری مراسم های آیینی زیاد معتقد بوددند. یکی از پادشاهان پیشدادی به نام هوشنگ در همین روز، کاتبان را به رسمیت شناخت و دستور داد تا مردم دنیا، لباس کاتبان را در روز جشن بپوشند و مقامشان را عزیز دارند.( آثارالباقیه، ابوریحان بیرونی، فصل نه، عید تیرگان)
روز قلم توسط انجمن قلم ايران و تصويب شوراي فرهنگ عمومي تعیین شد>> روز سیارۀ عطارد یا همان تیر:
عُطارِد، معروف به کاتب ستارگان می باشد. از عطارد در اشعار فارسی به عنوان کاتب، انشاکننده یا نویسندۀ سیارات یاد می شود. در گذشته، عطارد تحت عنوان« تیر» شناخته میشد و به همین خاطر، روزی که مخصوص سیارۀ تیر( همان عطارد) است؛ روز تیرگان، یعنی همان شب سیزدهم تیر ماه می باشد.
تاریخ نوشتن
حداکثر بیست هزار سال پیش ، تاریخ نوشتار بوجود آمد و رقمی حدود شش هزار سال پیش را با محدود ساختن به نظام های نوشتاری مدوّن، نشان می دهد. کاوشگران علمی، این ارقام و آمار تخمینی را داده اند و بدون کمک خط و زبان، جوامع گوناگون، هیچ پیشرفتی نمیکرد.
از مواد موردنیاز برای نوشتن می توان به سنگ، چوب، پوست حیوانات، برگ درختان، استخوان، موم، ابریشم، پنبه و کاغذ اشاره کرد. نوشتن در طول تاریخ، به دو صورت امکانپذیر بود. یک دسته خطوطی که با استفاده از ابزارهای تیزی ازجمله سوزن، چاقو و... نوشتاری، کنده کاری می شد و دسته دیگر به خطوطی اطلاق میشد که ترسیم آن ها با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاری و به وسیله قلم پر، قلم نی، قلم مو و... بود. گفتنی است که اختراع چاپ در اثر نسخه برداری از نوشته ای بر سنگ یا فلز بطور منطقی، بوجود آمد.
جایگاه قلم در اسلام
خداوند در قرآن به نام قلم، سوگند یاد کرده که گویاترین شاهد بر شرافت و قداست آن میباشد :« ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ؛ سوگند به قلم و آنچه نویسند.» در جایی که خداوند، به آفریده ای از آفریده هایش قسم یاد می کند، بشر از ارج و منزلت آن در چه جایگاهی میتواند سخن براند. رسول خدا صلی الله علیه و آله در غار حرا در نخستین ارتباط وحیانی با مبدأ هستی از قلم، سخن گفت تا جایی که خداوند، اینگونه به معرفی خود پرداخته است:« الَّذی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ؛ آن که با قلم آموخت.»
روز قلم، روز بزرگداشت فرهنگ و هنر استتوجه و اهتمام عملی به نوشتن را با سیری در زندگی پیامبر و امامان علیهم السلام میتوان از متن سیره آنان دریافت. گاهی اوقات اسیران کفار با این قدرشناسی، آزاد میشدند. پس از پایان برخی جنگ ها در صدر اسلام، پیامبر دستور می داد اسیرانی که خواندن و نوشتن را به ده نفر از مسلمانان یاد دهند؛ آزاد شوند. این عمل برای ارج نهادن به جایگاه قلم و علم در جامعه محروم از تمدن آن دوره، به عنوان زیباترین و مؤثرترین پیام بوده و هست.
امتیازهای قلم
« قلم» دارای سه امتیاز میباشد که آنها در« بیان» قابل رویت نیست:
* دقیق بودن:
این نکه را در نظر داشته باشید که معمولاً بیان و سخن بطور دقیق نیست. چنانچه براساس کتاب نوشته شده در هزار سال پیش ، زبانی به ما می رسید ولی در جایی نوشته نمیشد، هیچگاه به ما بطور دقیق نمی رسید و در واقع ما بجای این کتاب، کتاب دیگری را می دیدیم.
* باقی بودن:
سخن فرار می کند درحالیکه نوشته همیشه باقی است. یکی از سخنان جالب امیر مؤمنان علی علیهالسلام به این شرح است:« دانش را با نوشتن در بند کنید» تا از کفتان نرود و همیشه باقی بماند.
* عمیق بودن:
مطالبی که عمیق و در اثر فکر باشند نوشته میشوند؛ در حالیکه سخنان بطور معمول، بدون هیچ تأملی به زبان اورده می شوند و محتوایشان کم است. گاهی اوقات نویسندگان با تفکر بمدت یک ساعت، یک خط می نویسند درحالیکه بهتر است بدانید که نمی توان آن دقت را در سخن رعایت کرد.
نوشته های علامه طبرسی رحمة الله علیه اینگونه است:« بیان، متشکل از دو نوع بیان زبان و بیان قلم می باشد. در اثر گذشت زمان، بیان زبان، کهنه و منسوخ می شود درحالیکه بیان قلم، جاودانیست».
روز قلم یکی از مهمترین جشن‌های ایران باستان میباشدگردآوری: بخش تونل زمان سرپوش
- 16
- 1
