دانستنی هایی درباره ی تمدن یونان باستان

سرزمین یونان در جنوبی ترین نقطه شبه جزیره بالکان قرار دارد

تمدن یونان

دومین تمدن بزرگ و محوری تاریخ، تمدن یونان و روم باستان میباشد. در جنوبی ترین نقطه شبه جزیره بالکان به سرزمین یونان می رسید. بالکان در دریای مدیترانه از شبه جزیره های جنوبی اروپا محسوب میشود و نزدیکترین قسمت اروپا به آسیا می باشد. این منطقه ی کوهستانی در کشور یونان، صورت کاملاً کوهستانی به خود می گیرد. خاک یونان به علت وجود کوههای متعدد، دارای استعداد کشاورزی زیادی نیست ولی برای دامداری یا باغداری مناسبتر است.

کوههای یونان به حدی گسترده است که آن را به بخشهای جدا تقسیم کرده اند و بخصوص در نواحی ساحلی، این تجزیه و تقسیم بندی بیشتر صورت گرفته است؛ بدین دلیل که در مجاورت دریاهای مدیترانه آژه و آدریاتیک، سواحل یونان میباشد و بریدگیهای بسیار، خلیج ها و شبه جزیره های کوچک متعددی دارد. ساکنان نواحی ساحلی یونان می توانند کارهایی همچون ماهیگیری، دریانوردی و تجارت را انجام دهند. به این ترتیب، کشاورزی اندک آن سرزمین، از طریق دریا تامین میشود.

وجود جزایر بزرگ و کوچک فراوان در سواحل یونان موجب آسان شدن دریانوردی یونانی ها میشود. تعداد این جزایر در دریای اژه بسیار زیاد است و نزدیک هم هستند. از این رو در این جزایر، گروههای کثیری از یونانی ها زندگی میکردند که ماهیگیری و تجارت به عنوان شغل اصلی آن ها محسوب میشد.

سواحل یونان تا سواحل آسیای صغیر، دربرگیرنده ی جزایر دریای اژه است. در نتیجه استقرار گروهائی از مردم یونان در سواحل آسیای صغیر باعث شد تا ساکنان یونان با تمدنهای قدیم آسیائی آشنایی پیدا کنند و از دستاوردهایشان استفاده کنند که این تمدن ها شامل بین النهرین یا آسیای صغیر و سواحل مدیترانه بود. یونانی های ساکن جزایر تا قبل از دیگر یونانی ها به دلیل دریانوردی و تجارت، از تمدن مشرق زمین، متأثر شدند.

یونان باستان یکی از تمدن‌های باستانی است که در سدهٔ ۸ و ۶ پیش از میلاد آغاز می‌شود

دوران های یونان باستان

از دوران ابتدایی سدهٔ ۸ و ۶ پیش از میلاد، یکی از تمدن های باستانی به نام یونان باستان آغاز شد و پایان آن اروپای دوران قدیم( حدود ۶۰۰ میلادی) بود. در کاربرد عمومی، یونان باستان به تمام دوران تاریخ یونان تا پیش از امپراتوری روم می گویند.

* دوران ابتدایی:

جمعیت یونان براساس پژوهش های باستان شناختی در سدهٔ هشتم پیش از میلاد، افزایش زیادی داشت و به همین دلیل باید در شیوه های کشاورزی، تغییراتی صورت می گرفت و علاوه‌براین ، موجب رونق دریانوردی و تجارت گردید. ادغام روستاهای بزرگ و توسعهٔ شهرها به عنوان سومین نتیجهٔ رشد جمعیت بود که منجر به زایش دولت- شهر شد.

یونانیان در ابتدا با فنیقیان، اشنا شدند و سپس نسبت به یادگیری الفبای فنیقی از آنها اقدام کردند و در آن تغییراتی ایجاد کردند، بدین ترتیب موفق به اختراع الفبای یونانی شدند. یونانی ها پس از سازگاری الفبای فنیقی با زبان خود، برخی از آنها را علامت مصوت خواندند و به آن حروف جدیدی افزودند؛ بنابراین از سدهٔ ۹ پیش از میلاد، نوشتن را با این خط شروع کردند.

به دورهٔ ابتدایی تاریخ یونان، دوره ی شرق گرایانه می گویند که در راس حاشیهٔ دولت های شرقی، یونان قرار داشت. ازاین رو ، میزان تأثیرات شرقی بر یونان از نظر فرهنگی، دینی، اسطوره ای و هنری زیاد بود. به هنر این دوره از نظر باستان شناختی، هنر هندسی می گویند.

* برده داری:

برده در یونان، کسیست که اهل آتن نباشد یعنی اصلیت والدینش از آتن نباشد و یک« انسان آزاد» محسوب نشود. به افرادی که در آتن برای گذران زندگیشان به کاری نیاز ندارند؛ مردان آزاد می گویند. برده به زن ها و کودکان اطلاق میشود.

اهالی« پولیس»( مدینه یا دولت شهر) در آتن به عنوان برده شناخته نمی شوند و از حق رأی و قانونگزاری برخوردار نیستند. حاکم آتن تا پیش از به قدرت رسیدن پریکلس، افبالتس نام داشت که توانست برای عوام در مجلس سنای آتن، یک کرسی مهیا کند ولی افیالتس توسط جبهه الیگارشی کشته شد و اشرافی توسط پریکلس به قدرت رسید. اعتقاد فیلسوف اهل آتن( ارسطو) در رساله سیاست چنین بود که نژاد یونانی( آتنی)، موظف به برده گرفتن مردم نژادهای دیگر است.

* دموکراسی:

دموکراسی، مشتق از دو کلمه« دموس» و« کراسی» بود و جایگاه آن در فلسفه یونانی در کنار آریستوکراسی( حکومت اشراف) تیموکراسی( حکومت جاه طلبان) بود.« دموس» در مفاهیم ابتدایی تمدن یونان باستان به معنای مردم تلقی میشود ولی بهتر است بدانید که به عده ای ، مردم میگویند که نیاز اقتصادی نداشته باشد و در طبقه اشراف با ماهیت نوپا قرار داشته باشد.

از مهمترین ویژگی ماهوی دموکراسی می توان به غفلت از ساحت قدسی حق اشاره کرد ، دموکراسی در جهان بینی یونانی با مفهوم طبیعت، رابطه مستقیم دارد و به همین خاطر برای قدرت مافوق طبیعت، هیچ مقامی قائل نیست.

در یونان قدیم زنان از حقوق سیاسی محروم بودند

جنگ های داخلی یونان

یونانی ها به نظام مستقل دولت شهرها علاقه داشتند؛ چون دارای نظام های سیاسی گوناگونی بودند که جنگ و جدال را بوجود می آورد. رهبری یونانی ها در جریان جنگهای ایران و یونان به دست آتن افتاد و باعث ناراضی شدن مردم و دولت اسپارت شد. همچنین در عصر پریکلس، رونق و ترقی آتن، خشم و حسادت آنان را برانگیخت؛ همین امر باعث شد تا اسپارتی ها به آتن در حدود سال ۴۰۴ ق. م حمله کنند.

دولت شهرهای دیگر در طول مدت کوتاهی با اسپارت به منظور طرفداری از آتن جنگیدند ولی سرانجام آتن، ویران شد و متحمل خسارت بسیاری گردید. یونان، پس از جنگ بمدت۳۰ سال تحت سلطه اسپارتی ها درآمد ولی آنان قادر به ادامه ی حکومت خود نبودند و دولت هخامنشیان به یکی از شهرهای یونان به نام تب کمک کرد که اسپارت را شکست دهد و به حکمرانی بر سایر دولت شهر ها بمدت ۱۰ سال بپردازد. در طول مدت ۴۰ سال، جنگ های داخلی یونان ادامه داشت و در نتیجه یونان ویران شد.

فرهنگ و تمدن یونان

دو کتاب حماسی ایلیاد و اودیسه از مهمترین آثار یونان باستان به شمار می رود. شاعر معروف یونان باستان قرن نهم ق. م به نام هومر، این دو کتاب را سروده است. داستان محاصره شهر تروا به نام الیاد بود درحالیکه داستان بازگشت اودیسه و سربازانش به خانه خویش به نام اودیسه بود. او به سفری با کشتی رفت و در همان زمان، توفان در دریا اتفاق افتاد. وی در این تصور بود که توفان در اثر رب النوع های باد و دریا اتفاق افتاده است.

اعتقادات مردم یونان طبق مطالب موجود در کتابهای ایلیاد و اودیسه براساس پندارها و خیالات بود. آنان رب النوعی را برای هر یک از پدیده های طبیعی یا انسانی تصور می کردند. مثلا به اعتقاد آن ها هنگامی که در زیرزمین، رب النوعی به نام هفائیستوس، آهنگری میکرد؛ آتش فشان رخ داد. به همین خاطر، از نظر آن ها هفائیستوس به عنوان رب النوع آتش فشان و رب النوع آهنگری شناخته میشد. به این اعتقادات، اسطوره می گویند. از این رو یونانی ها، اسطوره ای برای هر چیز داشتند.

بزرگ ترین جشنواره های یونانیان

با این که دین یونانی، قادر به خاتمه دادن جنگ ها نبود؛ اما میتوانست رنج های اقتصادی مردم را از طریق جشنواره های فراوان، کاهش دهد. ثروتمندان، هزینه چنین مراسمی را می پرداختند و مخارج بازی ها و نمایش های اجرا شده در اعیاد مقدس توسط دولت از محل اموال مقدس تامین میشد. برگزاری جشن های یونان، صرفا مختص شهر آتن نبود. مردم در همه جا کارهای عمده زندگی، مانند کاشتن و درویدن را با اشتیاق فراوان، جشن می گرفتند ولی از بزرگترین جشنواره های یونانیان می توان به جشنواره اجتماع مردم یونان، عید آپولون در دلوس، جشنواره پانیونیا در موکاله، جشنواره تنگه کورنت، جشنواره یونیایی در دلفی، جشنواره نمئا در حوالی آرگوس و جشنواره اولومپیا در الیس اشاره کرد.

شهرهای یونانی در این جشنواره ها با یکدیگر در زمینه ورزش های گوناگون، مسابقه می دادند. مسابقات ورزشی، هیچ تفاوتی با مراسم مقدس عیدها نداشت؛ بدین دلیل که دین یونانی، آمیخته با زندگی واقعی بود که موجب ترقی هنر و شعر و موسیقی و بازی و اخلاق و خلاقیت میشد.

تمدن یونان و روم باستان ، دومین تمدن بزرگ و محوری تاریخ میباشد

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش