سود صادرات فولاد ایران به سوریه در جیب ترکیه

چندی پیش در خبرها آمد که دولت سوریه برای واردات فولاد از ایران محدودیت‌هایی ایجاد کرده است و این موضوع باعث انتقاداتی به سیاست خارجی ایران شد اما حالا گفته می‌شود که تحریم‌ها باعث محدودیت در این زمینه شده و دولت سوریه نقشی در ایجاد موانع نداشته است.

در شرایط حاضر با اینکه ایران می‌تواند در صادرات سیمان و فولاد به سوریه نقش گسترده‌ای ایفا کند اما متاسفانه در بازار این کشور سهم چندانی ندارد. امروز صادرات مصالح ساختمانی از سوی ایران به سوریه بسیار ناچیز است و این میزان کم هم با واسطه صورت می‌گیرد.

از آنجا که سوریه به دلیل تحریم‌ها کمتر حاضر شده به صورت مستقیم از ایران فولاد خریداری کند در نتیجه به واسطه‌ها متوسل شده است.

با توجه به این شرایط، صادرکنندگان ایرانی ناچار هستند فولاد خود را با تخفیف زیاد به ترکیه فروخته و سپس ترکیه فولاد ایران را به سوریه صادر کند.

بر اساس آمار و اطلاعات تا چندی پیش تجار ترک هر تن فولاد صادراتی ایران را با قیمت ۵۸۰ دلار خریداری کرده و با سود حدود ۱۷۰ دلاری به ازای هر تن، آن را به سوریه صادر می‌کردند.

در حالی که سهم ایران از اقتصاد سوریه تنها سه درصد است کشورهای ترکیه با ۳۸ درصد، چین ۲۰، مصر هفت، روسیه چهار و هند و لبنان با اندکی بیش از سه درصد در رتبه ‌اول تا ششم کشورهای صادرکننده به‌ سوریه قرار دارند.

در این رابطه سیدرضا شهرستانی عضو هیات‌مدیره انجمن تولید‌کنندگان فولاد گفت: هیچ محدودیت و مانعی برای صادرات فولاد ایران به سوریه از طرف دولت این کشور اعمال نشده و تحریم‌ها مانع افزایش صادرات به این کشور شده است.

این عضو هیات‌مدیره انجمن تولید‌کنندگان فولاد یادآورشد: تحریم‌ها سبب شده از بیش از یک سال پیش صادرات فولاد ایران که عموما میلگرد است به سوریه با محدودیت مواجه شود.

وضعیت بخش معدن در سوریه

مهم‌ترین سهم سوریه در تولید مواد معدنی جهان نفت خام و سنگ فسفات است. سوریه حدود ۹/۱ درصد سنگ فسفات دنیا را تولید کرده و رتبه نهم از نظر تولید این معادن معدنی را داشته است. دیگر تولیدات مواد معدنی خام و فرآوری شده این کشور شامل سیمان، گچ، ماسه صنعتی (سیلیس)، مرمر، آسفالت خام طبیعی، کودهای نیتروژنی فسفاتی و فولاد بوده است.

سوریه دارای معادن غنی است که نیاز به شناسایی و اکتشاف دارد. این کشور دارای معادن غنی سنگ‌آهن است که هیچ مطالعه‌ و کارشناسی پیرامون حجم، خلوص و ارزش آنها در این کشور انجام نشده، این در حالی است که تحریم سوریه مانع جدی برای سرمایه‌گذاری سایر کشورها در معادن این کشور به شمار می‌آید.

اواسط سال ۹۸ بخش خصوصی ایران در تلاش برای فعالیت‌های تجاری، معدنی، نفتی و پتروشیمی، هیاتی تجاری به سوریه اعزام کرد و مرکز تجارت ایرانیان در دمشق نیز فعال شد اما گویا این اقدامات به نتیجه در خور توجهی نرسیده است و در حال حاضر ترکیه، چین و روسیه در ساخت‌و‌ساز و معادن این کشور سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارند.

سود بالای ترکیه

در حالی که انتظار می‌رفت ایران سهم گسترده‌ای در بازسازی شهرهای سوریه و ساختمان‌سازی در این کشور داشته باشد، حالا کشورمان کاملا به حاشیه رانده شده است و در عوض ترکیه به تنهایی بازار مسکن و شهرسازی این کشور را در دست گرفته است.

گفته می‌شود هدف اصلی دولت ترکیه؛ در دست گرفتن فرآیند بازسازی شهر حلب به طور کامل است. این کشور طرحی جامع برای بازسازی سه مرحله‌ای حلب آماده کرده است که از ساختمان‌سازی و زیرساخت شبکه آب و برق این استان شروع شده و با تامین خدمات شهری ادامه دارد.در این رابطه عضو هیات‌مدیره انجمن تولید‌کنندگان فولاد کشور بیان کرد: تجار ترکیه از این شرایط به وجود آمده حداکثر استفاده را می‌برند زیرا میلگرد را از ایران ۵۷۰ تا ۵۸۰ دلار در هر تن می‌خرند، اما با سود ۱۲۰ تا ۱۳۰ دلاری به تجار سوری می‌فروشند.

وی با اشاره به میزان صادرات فولاد ایران در هفت ماهه نخست امسال به کشور ترکیه و سوریه بیان کرد: آمارها نشان می‌دهد که در هفت ماهه نخست امسال ۵۷ هزار تن فولاد به ترکیه و ۶ هزار و ۵۰۰ تن فولاد به سوریه صادر شده است.شهرستانی با بیان اینکه محدودیت صادرات به سوریه به علت تحریم‌ها در سال جاری بیشتر شده است، گفت: به علت تحریم‌ها تجار ایرانی نمی‌توانند حجم بالای فولاد و میلگرد به سوریه صادر کنند، بنابراین در این خصوص نیاز داریم بخشی زیادی از میلگردهای صادراتی ایران از طریق ترکیه و بخشی کمی نیز از اقلیم کردستان به سوریه ارسال شود.

عضو هیات‌مدیره انجمن تولید‌کنندگان فولاد تاکید کرد: دولت سوریه برای خرید فولاد از ایران هیچ محدودیتی به وجود نیاورده است اما محدودیت‌ها بیشتر به مسائل تحریم برمی‌گردد که باعث شده صادرات میلگرد و تیرآهن از ایران به سوریه با مشکلاتی مواجه شود.

قراردادهای گسترده انرژی بین روسیه و سوریه

در حال حاضر ترکیه، چین و امارات بیشترین سهم را از بازار سوریه به خود اختصاص داده‌اند. به طور مثال روسیه موفق شده است سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در حوزه نفت و گاز سوریه انجام دهد. برخی قرارداد‌های اخیر روسیه با سوریه به‌ ویژه در زمینه نفت و گاز نشان از عزم جدی مسکو برای در اختیار گرفتن فرمان بازسازی سوریه دارد.روس‌ها در ژانویه ۲۰۱۸ توافق انحصار حق برداشت از منابع نفتی و گازی سوریه را با این کشور امضا کردند. فوریه ۲۰۱۸ نیز دو کشور توافقی ۵۰ ساله برای سرمایه‌گذاری روسیه در معادن فسفات تدمر شامل استخراج و تولید منعقد کردند. همچنین استخراج فسفات معادن اطراف حمص نیز در قراردادی به روسیه واگذار شده است. در اکتبر ۲۰۱۸ هم تفاهمی در زمینه بالا بردن کیفیت تاسیسات تولید نفت سوریه امضا شد. مسکو مارس ۲۰۱۸ قراردادی برای پروژه تولید برق در حمص، مسیر ریلی اتصال فرودگاه بین‌المللی دمشق به مرکز شهر و ایجاد تعدادی کارخانه صنعتی با دمشق منعقد کرد. وزیر انرژی روسیه نیز از تدوین نقشه راهی بین روسیه و سوریه برای بازسازی و توسعه میدان‌های نفتی سوریه خبر داد.

سهم ایران از بازار سوریه؛ فقط ۳ درصد

حدود ۸۰ درصد صادرات فولاد ایران به سوریه عموما میلگرد است. حدود ۲۰ درصد نیز در قالب تیرآهن به سوریه صادر می‌شود. بنابراین صادرات فولاد ایران به سوریه عموما میلگرد بوده است.

در این میان سهم ایران از اقتصاد سوریه فقط حدود سه درصد است. در ساخت‌و‌ساز و بازار مصالح ساختمانی این کشور هم تقریبا هیچ سهمی ندارد. فرزاد پیلتن مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت ایران با اشاره به سهم اندک ایران در اقتصاد سوریه گفته است: سهم ایران از بازار سوریه فقط سه درصد است و براساس آمارهای رسمی در چهار ‌ماهه اول سال ۱۴۰۰ حدود ۳۸هزار تن کالا به‌ ارزش ۶۶ میلیون دلار از جمهوری‌اسلامی ایران به ‌کشور سوریه صادر شده است. این در حالی است که ترکیه با ۳۸ درصد، چین ۲۰، مصر ۷، روسیه ۴ و هند و لبنان با اندکی بیش از سه درصد در رتبه ‌اول تا ششم کشورهای صادرکننده به‌ سوریه قرار دارند.