مروری بر مقررات «تنبیه» در مدارس

به گزارش ایسنا، تنبیه در قوانین به دو شکل مجاز و غیرمجاز قابل بررسی است:

۱. تنبیه مجاز: در ماده ۶۸ آئین‌نامه اجرایی مدارس، مصوب شورای عالی آموزش و پرورش، وظایف و تکالیف دانش آموزان بیان شده است. در تبصره ذیل همین ماده آمده است که هنگام ثبت نام، برخی از موارد وظایف دانش‌آموزان در فرم ثبت نام ذکر شود. بر اساس ماده ۷۴ این آئین‌نامه اگر دانش‌آموزان نسبت به وظایف خود قصور و سهل‌انگاری کنند، تخلف کرده‌اند و به استناد ماده ۷۶ آئین نامه، بعد از اینکه چاره جویی‌ها و راهنمایی‌های تربیتی مؤثر واقع نشد با رعایت تناسب به یکی از روش‌های زیر مورد تنبیه قرار می‌گیرند:

- تذکر شفاهی به طور خصوصی

- تذکر و اخطار شفاهی دانش آموزان کلاس مربوط

- تغییر کلاس، با اطلاع ولی دانش آموز

- اخطار کتبی و اطلاع به ولی دانش آموز

- اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز، حداکثر برای مدت سه روز

- انتقال به مدرسه‌ای دیگر

طبق ماده ۷۸ تنبیهات ۱ و ۲ بر عهده معلم و مربی و بند ۳ بر عهده مدیر و بند ۴ و ۵ پس از موافقت شورای مدرسه با مدیر است؛ ولی در مورد بند ۶ علاوه بر تأیید شورای مدرسه، موافقت اداره آموزش و پرورش نیز ضروری است.

وفق ماده ۸۰ آئین‌نامه مزبور در نهایت اگر دانش‌آموزی از منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر منتقل شد و نهایتاً تشخیص داده شد که موجب انحراف و گمراهی دانش آموزان دیگر می‌شود با تأیید شورای مدرسه و موافقت اداره آموزش و پرورش در نوبت اول از حضور در مدارس منطقه و برای نوبت دوم تا مدتی که اداره کل آموزش و پرورش تعیین کند از حضور در کلیه مدارس محروم می‌شود و از اولیای او خواسته می‌شود تعلیم وتربیت فرزند خویش را بیرون از مدرسه بر عهده بگیرند.

نکته حائز اهمیت این است که به خاطر سن و موقعیت رشدی حساس دانش آموزان، تبصره ذیل ماده ۸۳ آئین نامه بیان می‌کند: «سوابق تنبیه و تخلف دانش آموز در پایان هر سال تحصیلی امحا خواهد شد تا سابقه نامناسبی برای دانش آموز باقی نماند. (البته نتیجه اقدامات در نمره انضباط منعکس می‌شود).»

ماده ۸۵ آئین نامه نیز مدیر را موظف کرده است که با همکاری معلمان، مربیان و شورای دانش آموزی، وظایف دانش آموزان و تنبیهات و تشویقات مقرر در این آئین‌نامه را به تناسب سن و فهم دانش آموز به او آموزش دهد.

بنابراین تنبیه‌های مجاز در قانون عبارت است از تذکر و اخطار شفاهی به‌طور خصوصی، تذکر و اخطار شفاهی در حضور دانش آموزان کلاس مربوط؛ تغییر کلاس در صورت وجود کلاس‌های متعدد در یک پایه با اطلاع ولی دانشآموز، اخطار کتبی و اطلاع به دانش آموز، اخراج موقت از مدرسه با اطلاع قبلی ولی دانش آموز به مدت حداکثر سه روز و بالاخره انتقال به مدرسه دیگر.

۲. تنبیه غیرمجاز: تنبیهات غیرمجاز عبارتند از تنبیه بدنی، اهانت و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه.

در ابتدا باید دانست که به موجب ماده ۹۰ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان از جمله معلمان موظف هستند که وظایف خود را با دقت، سرعت، صداقت، امانت، گشاده‌رویی، انصاف و تبعیت از قوانین و مقررات عمومی و اختصاصی دستگاه مربوطه انجام دهند.

در ماده ۷۷ آئین نامه اجرایی مدارس در خصوص تنبیه بدنی آمده است: «اعمال هرگونه تنبیه از قبیل اهانت، تنبیه بدنی و تعیین تکالیف درسی جهت تنبیه ممنوع است.»

در ماده ۸۲ همین آئین‌نامه مدیر مدرسه را موظف به اطلاع رسانی ممنوعیت تنبیه بدنی به همکاران کرده است و بیان می‌کند که در صورت تخلف معلمان از این تکلیف گزارش آن را به اداره آموزش وپرورش ارائه کنند.

همچنین مستند به بندهای ۱ تا ۴ ماده ۸ قانون رسیدگی به تخلفات اداری، اعمال کننده تنبیهات مذکور متخلف است و پس از معرفی به هیئت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و بررسی پرونده توسط هیئت‌ها، متناسب با اعمال و رفتار وی حکم صادر می‌شود.

علاوه بر مجازات فوق، که مجازات اداری محسوب می‌شود، طبق ماده ۶۰۸ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی اهانت وهتک حیثیت و… افراد، مجازات کیفری نیز خواهد داشت. برابر ماده واحده استفساریه ماده مذکور منظور از توهین را به کار بردن الفاظی می‌داند که موجب تخفیف و تحقیر طرف مقابل شود.

همچنین اگر تنبیه بدنی موجب کبودی و شکستگی و هر گونه صدمه به دانش آموز شود، طبق ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، موجب تعلق دیه نیز می‌شود.

به گزارش ایسنا، به نقل از شماره ۳۶ رشد معلم، نکته قابل تأمل این است که در آئین نامه اجرایی مدارس - که در حکم قانون است - تأکید بر چاره جویی و راهنمایی‌های تربیتی شده و مرقوم می‌دارد در صورتی که این اعمال مؤثر واقع نشد با رعایت تناسب تنبیه اعمال می‌شود. پس باید این مطلب در نظر قرار گیرد که بهترین روش برای متنبه کردن دانش آموزان روش‌های تربیتی است.