شقاق مقعد، یک شکاف بیضی شکل کوچک در قسمت داخلی راست روده استشقاق
شقاق مقعد، در قسمت داخلی راست روده (کانال مقعد) وجود دارد و به یک شکاف بیضی شکل کوچک گفته میشود که در حین حرکات روده، درد را به وجود می آورد. از نام های دیگر بیماری شقاق میتوان به فیشر آنال، فیسور آنال و یا فیشر اشاره کرد. شکاف مقعدی معمولاً مشکلات جدی تری را به وجود نمی آورد ولی با درد بسیاری همراه است و افراد از رفتن به دستشویی و رفع مدفوع خود میترسند. شقاق حاد، به نوعی شکاف یا پارگی سطحی پوست مقعد گفته میشود که درصورت درمان نشدن با گذشت زمان به بیماری مزمن گرفتار می شود.
سن ابتلا به شقاق در هر سنینی ممکن است و صرفا گروه سنی خاصی را درگیر نمیکند. همچنین زنان و مردان تقریباً به یک اندازه به این بیماری مبتلا می شوند ولی زنان، پس از زایمان، بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند. اکثر فیشرها( ۸۵ الی ۹۰ درصد) در پشت مقعد و ۱۰ الی ۱۵ درصد در جلو و برای تعداد معدودی هم جلو و هم عقب این ناحیه رخ می دهد. بطور کلی از مهم ترین علائم فیشر میتوان به درد و خونریزی اشاره کرد که باید برای درمان آن پیش از رسیدن به ۶ هفته و وخامت وضعیت اقدام کرد.
درصورت بروز شقاق در محل دیگر، به بیماری های دیگری مرتبط می شود. برای این که شقاق مقعد را درمان یا بهبود دهید ملزم به انجام بعضی از کارها هستید که از آن ها می توان به رعایت تغذیه، مصرف مایعات و رژیم غذایی پرفیبر و جلوگیری از یبوست اشاره کرد ولی احتمال عود مجدد و حتی مزمن شدن بیماری در صورت تکرار فشار وجود دارد.
انواع شقاق
با توجه به مدت زمانی که بیماری شقاق، ظاهر میشود؛ به دو نوع زیر در ناحیه نشیمنگاه و رکتوم هر فرد، تقسیم می شود:
* شقاق حاد یا نوع اول:
رایج ترین نوع شقاق، شقاق حاد نام دارد که مکان بروز آن معمولاً در چین های مقعد میباشد و خود به خود در طی ۶ هفته درمان میشود. ممکن است یبوست آنرا بعد از چند روز تجربه کنید.
* شقاق مزمن یا نوع دوم:
شقاق مزمن، کم تر از شقاق حاد، رایج است و معمولاً افراد مبتلا به این بیماری از یبوست مزمن رنج می برند و رابطه مقعدی مداوم دارند. زخم شقاق مزمن از نوع حاد آن عمیق تر است و درمان آن به خودی خود، صورت نمیگیرد.
بیماری شقاق با نام های دیگری مانند فیشر آنال، فیسور آنال و یا فیشر نیز شناخته میشوددلایل شقاق یا فیشر
دلایل بسیاری موجب بروز شقاق میشود که از آن ها می توان به اسهال، یبوست، رابطه مقعدی، کم تحرکی، تنگی دریچه مقعد، خاراندن مداوم، بارداری و زایمان، کرون یا سرطان روده، بیش از حد تمیز کردن مقعد با دستمال زبر و بیماریهای مقاربتی اشاره کرد. علاوه‌براین در ایجاد این بیماری، مواردی همچون تغذیه و سبک زندگی، نقش دارد.
وقتی که مجرای داخلی مقعد، زخم میشود؛ به عنوان اصلی ترین عامل شقاق مقعدی شناخته میشود. یکی از دیگر دلایلی که باعث بروز شقاق میشود؛ مدفوع نرم یا اسهالی است. معمولاً زخم در این ناحیه بشدت درد دارد و باعث اسپاسم اسفنکتر میشود و میزان فشار بر روی عضله های اسفنکتر مقعد را افزایش میدهد که در نتیجه جریان خون به محل زخم، افت پیدا می کند و دوره ی التیام زخم، طولانی میشود. درواقع منظور از این روش های درمانی اینست که برای التیام زخم، این چرخه را متوقف و یا از آن جلوگیری کنید.
بعضی از موارد کمیاب شقاق، نظیر شقاق ملتهب و عفونت های مقعدی یا غده مثل بیماری کرون , کولین روده بزرگ , سفلیس, سل, ایدز یا سرطان روده و سرطان خون می باشد. این بیماریها در خارج از ناحیه باعث شقاق غیر معمول میشود که معمولاً بدون درد و غیر قابل درمان است.
علائم شقاق یا فیشر مقعدی
نشانه های شقاق مقعدی را به راحتی میتوان تشخیص داد. فقط در این میان ذکر یک نکته ی اساسی، ضروریست؛ به این شرح که بعضی از علائم و نشانه های شقاق، مشابه بیماری های گوارشی خطرناک است که از آن ها می توان خونریزی را نام برد. بنابراین اگر با علائم زیر، مواجه شدید به پزشک متخصص شقاق برای بررسی دقیق تر مراجعه کنید. مهم ترین علائم شقاق مقعدی عبارتند از:
- احساس درد در ناحیه ی مقعد به صورت متناوب و مستمر
- شروع درد به هنگام دفع مدفوع و زیاد شدن آن
- خونریزی از ناحیه ی مقعد
- وجود یک زائده ی کوچک یا نشانه بر روی پوست اطراف مقعد
- سوزش و خارش ناحیه ی مقعد
- وجود ترک یا شکاف قابل مشاهده در اطراف ناحیه ی مقعد
- سرخی مقعد
- خروج ترشحات چرک آلود از ناحیه ی ترک
- تب ناشی از عفونت
- تورم و التهاب در ناحیه ی مقعد
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری شقاق هستند؟
نوزادان ممکن است بطور شایع به شقاق مقعدی مبتلا شوند. افراد مسن در ناحیه آنورکتال به علت کاهش جریان خون، مستعد ابتلا به شقاق مقعد هستند. در صورت وارد شدن فشار زیاد به مقعد زنان در حین زایمان طبیعی و بعد از آن، احتمال ابتلا به این عارضه در آن ها وجود دارد. همچنین احتمال ابتلای افرادی که بیماری های روده یا IBD دارند؛ به فیشر، زیاد است. افراد مستعد دیگری هستند که به یبوست به طور مکرر، گرفتار می شوند. از شایع ترین علت ایجاد فیشر می توان به فشار آوردن و دفع مدفوع بزرگ و سفت اشاره کرد.
راه های تشخیص شقاق
مراجعه به پزشک متخصص با توجه به اینکه علائم شقاق و بواسیر به هم شباهت دارد، برای تشخیص قطعی این بیماری ضروری است. دکتر شقاق بطور کامل به بررسی سوابق و علائم شما در مرحله اول برای اطمینان معاینه بالینی می پردازد. معمولاً بیمار، اجازه معاینه انگشتی را به دلیل درد زیاد به پزشک نمی دهد. اگر پزشک نتواند از طریق معاینه بالینی این عارضه را بطور قطعی تشخیص دهد، برای معاینه دیجیتال مقعد از روش های زیر کمک می گیرد:
آندوسکوپی مقعد، تمامی نقاط مقعد و راست روده را به وسیله ی لوله ای باریک و کوتاه بررسی می کند.
سیگموئیدوسکوپی به بررسی تمامی قسمت های انتهایی روده ی بزرگ به وسیله ی یک لوله ی باریک می پردازد.
کولونوسکوپی، تمامی قسمت های روده ی بزرگ را به وسیله ی روده ای باریک و انعطاف پذیر چک میکند.
بیوپسی مقعد که به منظور بررسی های آزمایشگاهی، قسمت کوچکی از بافت ناحیه ی مقعدی را برمیدارد.
در نهایت پزشک شما با بررسی دقیق نتایج حاصل از انجام معاینات بالینی، فیشر یا شقاق مقعدی و نوع آنرا تشخیص می دهد و نسبت به آن، بیماری را درمان میکند.
شقاق مقعدی نشانه های بارز و مشخصی دارد و به راحتی می توان به وجود آن پی بردپیشگیری از شقاق
افراد معمولاً شقاق را در مراحل ابتدایی تشخیص نمی دهند؛ به همین علت راهکاری برای جلوگیری از ایجاد زخم مقعدی وجود ندارد اما میتوانید خطر ابتلا به آنرا با اقدامات پیشگیرانه زیر کاهش دهید:
>> برای پیشگیری از شقاق باید ناحیه مقعدی خود را خشک نگهدارید.
>> نوشیدن مایعات فراوان، راهکاری برای پیشگیری از شقاق می باشد.
>> به منظور پیشگیری از شقاق می توانید غذاها و غلات فیبری مصرف کنید.
>> برای جلوگیری از یبوست، انجام ورزش منظم توصیه شده است.
>> برای پیشگیری از ابتلای نوزادان به شقاق باید بطور مداوم، پوشکشان را عوض کرد.
>> هنگام شست و شو باید با صابون لطیف و آب گرم، نشیمنگاهتان را به آرامی تمیز کنید.
روشهای درمان شقاق
درمان شقاق مقعدی از مهم ترین دغدغه ی بیماران مبتلا به شقاق محسوب میشود که با کم ترین درد و عوارض انجام شود. شما باید آگاهی کاملی از تمامی آن ها پیش از انتخاب روش درمان داشته باشید. اگر برای درمان این زخم در مراحل اولیه نزد پزشک بروید، احتمالا او پماد تجویز می کند ولی روش درمانی در شرایط مزمن، متفاوت است. اصولا بهترین روش درمان شقاق نظیر لیزر درمانی، متناسب با شرایط شما توسط پزشکتان انتخاب می شود. انواع راه‌های درمان شقاق به شرح زیر میباشد :
۱. درمان با لیزر:
امروزه یکی از بهترین روشهای مورد استفاده در درمان بیماریها و عارضه های پوستی، لیزر CO2 است. همچنین محبوبیت این روش به دلیل این که یک روش بدون عمل جراحی است؛ در بین افراد، بسیار زیاد است. هر گونه عفونت با روش لیزر درمانی از طریق تاباندن اشعه، از بین میرود و در نتیجه بعد از جوش خوردن زخم، مسدود می شود. کوتاه بودن طول دوره درمان و بی حسی موضعی از مزیت های این روش به شمار می رود.
۲. عمل جراحی یا اسفنکتروتومی:
برای انجام عمل جراحی شقاق یا اسفنکتروتومی باید به بیمارستان تحت بیهوشی یا بی حسی موضعی مراجعه کرد. جراح شما باتوجه به ایجاد شقاق در عضلات اسفنکتر به دلیل فشار بالا و اسپاسم مقعدی، کنار زخم شقاق با استفاده از تیغ جراحی، برش کوچکی ایجاد می کند تا از این فشار کاسته شود. در نتیجه مدت زمان بهبودی آن با گذشت زمان، تقریباً ۶ هفته طول میکشد. معمولاً فرد تا زمان بهبودی کامل در این روش، هنگام اجابت مزاج، کمی درد دارد. فیشرکتومی از دیگر روشهای جراحی شقاق به شمار می رود.
۳. روشهای خانگی و گیاهی:
برای پیشگیری از شقاق، روی آوردن به درمان های خانگی یا گیاهی، راهکار مناسبیست. در ادامه با انواع روش های خانگی و گیاهی اشنا میشوید:
> حمام سیتز
> غذا و غلات فیبر دار
> درمان با عسل
> روغن زیتون و نارگیل
> سرکه سیب و آلوئه ورا
شقاق یکی از بیماریهای نشیمنگاهی است که افراد معمولا در مراحل ابتدایی متوجه آن نمیشوندگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 17
- 2
