علائم، دلایل و روش های درمان تنگی نفس

تنگی نفس را می‌توان یکی از علائم انواع بیماری‌ها دانست که در دو نوع خفیف و شدید وجود دارد. فردی که دچار تنگی نفس می‌شود، احساس می‌کند که اکسیژن کافی را نمی‌تواند دریافت کند. اکثر افراد بعد از تمرینات ورزشی دچار مشکلات تنفسی می‌شوند، اما در برخی موارد، مشکلات تنفسی می‌تواند نشان‌دهنده یک وضعیت پزشکی باشد. در ادامه قصد داریم دلایل ایجاد تنگی نفس در افراد را مورد بررسی قرار دهیم.

سرماخوردگی یا آنفولانزا

افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا ممکن است دچار تنگی نفس شوند؛ این دو بیماری می‌توانند مشکلات شدیدتری همانند موارد زیر را ایجاد کنند، از جمله:

گرفتگی بینی

گلو درد

راه هوایی متورم

سینوزیت

وجود موکوس بیش از حد در راه هوایی

در صورتی که تنگی نفس به علت سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد، باید مشکل پس از طی شدن دوره بیماری رفع شود.

اضطراب

یکی از دلایل ایجاد تنگی نفس در افراد را می‌توان اضطراب معرفی کرد؛ زمانی که میزان اضطراب در افراد کاهش پیدا کند، شرایط تنفس به حالت عادی باز می‌گردد. سایر علائم اضطراب را می‌توان موارد زیر عنوان کرد:

داشتن احساس عصبی

ضربان قلب بالا

خستگی

داشتن مشکلاتی در تمرکز

مشکلات گوارشی

گاهی وقت‌ها ممکن است برخی افراد، اضطراب شدید یا وحشت‌زدگی را همانند یک حمله قلبی تجربه کنند. سایر علائم وحشت‌زدگی عبارتند از:

افزایش ضربان قلب

داشتن احساس خفگی

تعریق

احساس درد در قفسه سینه

بی حسی یا سوزش

احساس سردی و گرمی

آسم

یکی از بیماری‌های مزمن که می‌تواند موجب ایجاد التهاب در مسیرهای هوایی ریه شود، آسم بوده و همانند سایر شرایط مزمن، به طور متناوب در افراد مبتلا ایجاد می‌شود. لازم به ذکر است که شرایط آسم می‌تواند در بین افرادی که استعمال دخانیات یا فعالیت‌های ورزشی دارند، متفاوت باشد. برخی از علائم رایج آسم عبارتند از:

خستگی

سرفه مزمن

احساس درد یا تنگ شدن قفسه سینه

داشتن مشکل در خواب به دلیل سرفه یا تنگی نفس

احساس خفگی

خفگی زمانی اتفاق خواهد افتاد که یک جسم در گلوی افراد قرار بگیرد؛ این شی می‌تواند هر چیز معمولی باشد که کودکان یا سایر افراد در دهان قرار می‌دهند. در صورتی که یک جسم در دهان باقی بماند، احساس خفگی می‌تواند خطرناک باشد، اما اگر جسم سریعا از گلو خارج شود، مشکل تنگی نفس حل خواهد شد. نشانه‌های رایج خفگی شامل موارد زیر می‌شود:

سرفه

خستگی

احساس تنگی نفس به محض ورود جسم به گلو

در صورتی که جسم به طور کامل راه گلو را مسدود کند، توانایی تنفس در افراد از بین خواهد رفت و این یک وضعیت اورژانسی‌ست. علائم مربوط به جلوگیری از تنفس عبارتند از:

تغییر رنگ لب به رنگ آبی

سخت شدن تنفس

ناتوانی در صحبت کردن

مشکل تنفس بعد از غذا خوردن

چندین وضعیت سلامتی بالقوه وجود دارد که می‌تواند موجب ایجاد تنگی نفس در افرادی شود که غذا مصرف کرده‌اند. بر اساس اعلام بنیاد COPD، ایجاد تنگی نفس پس از مصرف غذا در یک وعده غذایی مهم، می‌تواند برای افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریوی رایج باشد، زیرا غذا توانایی وارد آوردن فشار بر دیافراگم را دارد. رفلاکس اسید می‌تواند باعث تنگی نفس شود، در حقیقت اسید معده باعث ایجاد مشکلاتی در مری خواهد شد که نتیجه آن، تنگی نفس است. رفلاکس اسید ممکن است موجب ایجاد سرفه مزمن شود.

چاقی و نداشتن فعالیت های ورزشی

فردی که به طور مرتب ورزش نمی‌کند یا دچار مشکل چاقی‌ست، امکان دارد تنگی نفس را تجربه کند، همچنین اگر یک فرد در کوتاه مدت به خود فشار وارد کند، ممکن است دچار تنگی نفس شود. در صورتی که وزن یا نداشتن فعالیت های ورزشی باعث ایجاد مشکلات تنفسی شود، قطعا دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت های ورزشی می‌تواند به طور قابل توجهی در کاهش یا رفع مشکلات تنفسی، موثر باشد.

COPD

این اصطلاح شامل اختلالات ریوی همانند آسم مزمن، آمفیزم و برونشیت مزمن می‌شود و علائم آن ممکن است در طول شب و به دلیل تغییرات شیوه تنفس افراد در زمان خواب، بدتر شود. COPD می‌تواند شامل طیف وسیعی از علائم، همانند موارد زیر شود:

تنگی نفس

احساس درد در قفسه سینه

سرفه

احساس خستگی؛ به عنوان یکی از نتایج کاهش اکسیژن موجود در خون

آمفیزم

بر اساس اعلام انجمن ریه ایالات متحده آمریکا، یکی از بیماری‌های مربوط به COPD، آمفیزم بوده و می‌تواند آلوئول یا کیسه‌های هوا در ریه را نازک یا نابود کند؛ استنشاق دود سیگار را می‌توان یکی از دلایل اصلی این وضعیت به حساب آورد. علائم اولیه آمفیزم عبارتند از:

سرفه

افزایش خلط

تنگی نفس در طول فعالیت‌ها

آنافیلاکسی

اصطلاحا به واکنش آلرژیک شدید، آنافیلاکسی گفته می‌شود؛ این یک وضعیت تهدیدکننده زندگی بوده که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. مراحل پیشرفت آنافیلاکسی بسیار سریع است، اما علائم و هشدارهایی هم درباره احتمال ایجاد آن وجود دارد، از جمله:

کهیر

احساس خفگی در گلو

مشکلات تنفسی

صدای خشن

استفراغ

درد شکم

سرگیجه

افزایش سرعت ضربان قلب

حالت تهوع

فشار خون پایین

احساس بسیار بد و در عذاب بودن

بارداری

با گذشت زمان، جنین بزرگ‌تر شده و می‌تواند بر اندام و عضلات اطراف خود فشار وارد کند؛ دیافراگم را می‌توان یکی از این عضلات دانست که در زیر ریه قرار داشته و نقش مهمی در تنفس عمیق دارد. در صورتی که جنین در برابر دیافراگم فشار وارد کند، ممکن است تنفس عمیق برای افراد سخت شود. افراد ممکن است تنگی نفس را در دوارن بارداری به دلیل پروژستورن (هورمونی که در زمان بارداری در بدن به مقدار بیشتری تولید می‌شود) تجربه کنند؛ پروژسترون می‌تواند باعث ایجاد احساس ناتوانی در برخی زنان باردار جهت تنفس عمیق شود. در صورتی که علائم دیگری هم ایجاد شود، امکان دارد بارداری دلیل تنگی نفس باشد و در این شرایط باید به پزشک برای تعیین دقیق علت مشکل، مراجعه کرد.

حمله قلبی

بر اساس اعلام انجمن قلب ایالات متحده آمریکا، تنگی نفس می‌تواند یکی از نشانه‌های هشداردهنده حمله قلبی باشد، بنابراین هر فردی که این مشکل را تجربه کند، باید به نشانه‌های احتمالی دیگری هم که ممکن است ایجاد شود، توجه داشته باشد. در صورتی که یک فرد علائم زیر را تجربه کند، مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود:

احساس ناراحتی در قفسه سینه

ایجاد مشکل در تنفس

احساس ناراحتی در پشت، فک، گردن، معده و یک یا هر دو دست

عرق سرد

حالت تهوع

شیوه تشخیص

دلایل زیادی درباره تنگی نفس وجود دارد، در حقیقت تمام افرادی که به دلایل ناشناخته دچار تنگی نفس شوند، باید به پزشک مراجعه کنند. پزشکان سوالاتی درباره سایر نشانه‌های احتمالی از افراد مبتلا به تنگی نفس، مطرح خواهند کرد؛ در برخی موارد ممکن است همین مسئله به اندازه کافی برای تعیین علت مشکل توسط پزشکان کافی باشد. ممکن است پزشکان بخواهند آزمایش‌های دیگری را برای تشخیص مشکل انجام دهند، از جمله:

تست‌های مربوط به آلرژی

اشعه ایکس قفسه سینه

آزمایش ریه

سی تی اسکن

تست چالش اسپیرومتری و متاکولین

تجزیه و تحلیل گاز خون شریانی

چه افرادی در معرض خطر قرار دارند؟

عوامل خطرناک تا حد زیادی به دلیل تنگی نفس بستگی دارند، به عنوان مثال، کودکان بیشتر از بزرگسالان در معرض خطر خفگی قرار دارند، همچنین احتمال بیشتری وجود دارد که افراد سیگاری آمفیزم را توسعه دهند. خطرات بیشتری افراد مبتلا به آسم را پس از فعالیت های ورزشی یا قرار گرفتن در معرض آلرژن، تهدید می‌کند. داشتن فعالیت و مصرف یک رژیم غذایی سالم متعادل می‌تواند در جلوگیری از ایجاد مشکلات مربوط به تنفس، موثر باشد.

روش های درمان تنگی نفس

تشخیص علت اصلی تنگی نفس می‌تواند شیوه درمان را تعیین کند، برخی از روش های درمانی رایج عبارتند از:

خارج کردن جسم یا غذا از گلو در حالت خفگی

تجویز دارو

استنشاق داروی آسم و سایر شرایط تنفسی فوقانی

یک دستگاه تزریق اپی نفرین (EpiPen) برای آنافیلاکسی

خوردن وعده‌های کوچک‌تر برای رفلاکس اسید و COPD

آنتی اسیدها برای رفلاکس اسید

در برخی موارد، امکان بهبود و افزایش ظرفیت ریه با تمرینات تنفسی خاص وجود دارد. در صورتی که افراد دچار تنگی نفس شوند و به دنبال آن احساس ضعف یا سایر علائم مربوط به حمله قلبی را تجربه کنند، سریعا باید به پزشک مراجعه کنند، اما اگر ضعف ناگهانی یا سایر مشکلات تنفسی ایجاد شود، می‌توان جهت تعیین علت دقیق مشکل، به پزشک مراجعه کرد. روش‌های بالقوه زیادی برای پیشگیری از مشکلات تنفسی وجود دارد، از جمله:

مصرف تکه‌های کوچک غذا و اجتناب از قرار دادن اشیاء در گلو

اجتناب از استعمال دخانیات و تنفس دود ناشی از آن

مصرف داروهای مخصوص واکنش‌های آلرژیک و اجتناب از قرارگیری در معرض آلرژن‌ها

مصرف وعده‌های غذایی سالم و داشتن فعالیت های ورزشی منظم

مصرف وعده‌های غذایی کوچک

مصرف داروهای تجویزی برای بیماری های مزمن

جمع‌بندی

دلایل مختلفی درباره تنگی نفس وجود دارد و کسانی که نگران این مشکل هستند، باید به پزشک مراجعه کنند. برخی از دلایل همانند COPD، مزمن هستند و برخی هم به مشکلاتی همانند سرماخوردگی ارتباط دارند. در صورتی که علائم تنگی نفس شدید باشد، افراد به مراقبت‌های فوری پزشکی نیاز خواهند داشت، همچنین امکان پیشگیری از تنگی نفس با داشتن فعالیت های ورزشی منظم و انتخاب رژیم غذایی سالم، وجود دارد.