فرق دوز سوم (یادآور) با دوز اضافی واکسن کرونا چیست؟

دوز سوم واکسن لازم است یا خیر؟ این پرسش مردم کشورهایی است که آنقدر خوش شانس بودند تا همگی تزریق واکسن کوید۱۹ خود را تکمیل کنند. با توجه به کرونای دلتا، نوع جهش یافته و  بسیار مسری ویروس کوید۱۹ و احتمال اینکه اثر واکسن ها به مرور زمان محو شوند، بعضی از کشورها از جمله کشور آلمان، پیش از کشورهای دیگر تصمیم به تزریق دوز سوم واکسن گرفتند. اکنون بسیاری از کشورهای دنیا دوز سوم واکسن را هم به شهروندان خود ارائه داده اند.

مطالعات نشان داده افرادی که دوز سوم واکسن را دریافت نموده اند ، در مقایسه با افرادی که از دوز دوم واکسن شان حداقل ۵ ماه گذشته است، ۹۳درصد کمتر در خطر بستری شدن در اثر ابتلا به کوید۱۹ هستند. همچنین شدت بیماری و خطر مرگ ناشی از ویروس کرونا در افرادی که دوز سوم واکسن را دریافت کرده اند به ترتیب ۹۲ و ۸۱درصد کمتر خواهد شد.

افراد واجد شرایط دریافت دوز یادآور

افرادی که از دوز دوم واکسن شان حداقل ۵ یا ۶ ماه گذشته باشد و البته جزء دسته های خطرناک هستند باید دوز سوم واکسن را دریافت کنند. از این گروه های پرخطر باید به موارد زیر اشاره کرد :

* افراد ۵۰ سال به بالا

* کادر درمان و افرادی که در مراکز مراقبت و بهداشت کار یا زندگی می کنند

* افراد ۱۶ سال به بالایی که به بیماری های خاص مبتلا هستند یا نقص ایمنی دارند و امکان دارد در خطر ابتلا به نوع شدید کرونا (corona) قرار گیرند.( معمولاً افراد مبتلا به انواع سرطان، ایدز یا افرادی که داروهای خاصی مصرف می کنند، دچار نقص ایمنی می شوند.)

* افراد ۱۶ سال به بالایی که مراقب اصلی فردی مبتلا به بیماری یا در خطر ابتلا به نوع شدید کوید۱۹ هستند

* زنان باردار

باقی افراد بعد از اینکه گروه های پرخطر واکسن یادآور را دریافت کردند و حداقل ۵ ماه از واکسن شان گذشته باشد میتوانند واکسن یادآور را هم دریافت کنند.

فایده دوز سوم( یادآور) واکسن کوید۱۹

واکسیناسیون در مرحله اول سلول های ایمنی بسیار زیادی تولید می کند و در نتیجه سطح پادتن و مولکول های دیگر افزایش می یابد. ولی این روند بعد از مدتی رو به کاهش گذاشته و از مقدار پادتن های موجود در بدن کم می شود. البته بخش کمی از لنفوسیت های« بی» و« تی» دستگاه ایمنی بدن که دارای حافظه طولانی مدت هستند باقی می مانند تا در صورت مشاهده عامل بیماری زا در آینده از بدن محافظت کنند.

یکی از ایمنی شناس های دانشگاه واشنگتن می گوید،« دوز یادآور واکسن باعث چند برابر شدن لنفوسیت های« بی» می شود و مقدار پادتن ها را یک بار دیگر علیه عامل بیماری زا بالا می برد. بعد از واکسیناسیون با گذشت زمان از مقدار پادتن ها کاسته می شود ولی با تزریق دوز سوم، تعداد لنفوسیت های« بی» بیش از گذشته در بدن ایجاد خواهد شد.

این لنفوسیت ها به غدد لنفاوی میروند و در آنجا جهش یافته و پادتن ها را دربرابر عامل بیماری زای کوید۱۹ قوی تر می کنند و بدن در برابر بیماری کرونا از مصونیت بیشتری برخوردار می شود. مقدار لنفوسیت های« بی» در افرادی که واکسن یادآور کوید۱۹ را دریافت نموده اند ، بسیار بیشتر از افرادی است که دوز سوم را نزده اند.

فرق دوز سوم( یادآور) با دوز اضافی

بعضی افراد دوز یادآور را با دوز اضافی واکسن اشتباه می گیرند. دوز یادآور واکسن زمانی به فرد داده می شود که تمام دوزهای واکسن خود را زده باشد ولی به مرور زمان قدرت بدن در برابر ویروس کرونا کم شده باشد. ولی دوز اضافی واکسن به افرادی تزریق می شود که به نقص ایمنی ضعیف تا بسیار شدید مبتلا هستند. این دوز اضافی پاسخ سیستم ایمنی بدن فرد را دربرابر ویروس کرونا بهتر می کند. این افراد هم بعد از گذشت ۶ ماه میتوانند دوز یادآور واکسن (vaccine) را دریافت کنند.  

دوز سوم واکسن های سینوفارم، اسپوتنیک و آسترازنکا

بنابر وارسی های پژوهشگران چینی تزریق دوز سوم واکسن سینوفارم میتواند سطح پادتن های بدن را که از مقدار آن چند ماه پس از تزریق دوز دوم واکسن کاسته می شود، مجدد افزایش داده و سیستم ایمنی بدن را دربرابر ویروس کرونا قوی می کند. همینطور دستگاه ایمنی بدن دربرابر ویروس کرونا بهتر عمل می کند.

در بررسی ها معلوم شده که ۵ ماه بعد از دریافت دوز دوم واکسن سینوفارم از ایمنی آن تا ۷۰درصد کاسته می شود ولی یک هفته بعد از دریافت دوز سوم این واکسن، مقدار پادتن های بدن ۷, ۲ برابر می شود.

پژوهشگران روسی اعلام کردند واکسن تک دوزی اسپوتنیک لایت به تنهایی کافی است و میتوان از این واکسن در برابر کرونای دلتا هم ۷۰درصد کارایی دارد. از توان و ایمنی بخشی این واکسن هم مانند واکسن های دیگر پس از ۵ ماه کاسته می شود و به دوز یادآور نیاز هست.

این محققان در بررسی ها واکسن های موجود دیگر به این نتیجه رسیدند که از واکسن اسپوتنیک لایت می توان بعنوان دوز یادآور تمام واکسن های دیگر کوید۱۹ استفاده کرد.

در ضمن افرادی که از واکسن های اسپوتنیک وی، نخستین واکسن به ثبت رسیده روسی استفاده کردند هم میتوانند دوز سوم این واکسن را هم حداقل ۶ ماه بعد دریافت کنند.

افرادی که واکسن آسترازنکا دریافت کرده اند ، برای دوز سوم بهتر است آسترازنکا دریافت کنند یا از واکسنی که از نوع واکسن های وکتور ویروسی هستند استفاده کنند. البته در صورتیکه افرادی بعد از دریافت آسترازنکا دچار حساسیت شدند، میتوانند با نظر پزشک از واکسن یادآور دیگری استفاده کنند.

عوارض جانبی دوز یادآور

عارضه های جانبی دوز سوم واکسن های کوید۱۹ مانند عوارضی است که بعضی از اشخاص هنگام دریافت دوزهای قبلی این واکسن مبتلا شده بودند. این عوارض موقتی است که میتوان به درد و تورم در محل تزریق، تب، بدن درد، سردرد و احساس خستگی یک یا دو روزه اشاره کرد. البته در برخی موارد تب ولرز و تورم غدد لنفاوی هم گزارش شده است.

بروز این علائم به معنای ابتلا به کوید۱۹ نیست، بلکه نشان می دهد سیستم ایمنی بدن به واکسن واکنش نشان داده و خود را برای مقابله با ویروس کرونا آماده می کند. ولی در صورتیکه فردی گرفتار عوارضی شدید مانند درد در قفسه سینه تنگی نفسو تپش شدید قلب شد باید به مراکز درمانی مراجعه کند. همینطور اگر شخصی هنگام دوزهای قبلی واکسن کوید۱۹ دچار عوارض جانبی شدیدی شده بود باید پیش از دریافت دوز سوم واکسن (vaccine)، پزشک را در جریان بگذارد.