تاثیرات آلودگی هوا بر سیستم ایمنی بدن / افزایش چهار برابری سکته های قلبی

تهران در بین ۱۰ شهر آلوده جهان قرار گرفته است. این در حالیست که طبق پژوهش های جهانی تنفس در هوای آلوده معادل کشیدن بیش از سه بسته سیگار در روز است. همینطور بعضی از آلودگی های هوا مانند ذرات کوچک PM2.5( همان طور که از اسم آنها پیداست) ذراتی با قطر ۲/۵ میکرون و کم تر از آن هستند. این ذرات خطرناک به اندازه کافی کوچک هستند که بتوانند راه خود را به ریه ها و جریان خون پیدا کنند و عوارض و بیماری هایی همچون حملات قلبی، سکته مغزی ، سرطان ریه و آسم را ایجاد کنند. از همین رو رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، اعلام کرده بود:« طبق آخرین برآورد مؤسسه معتبر بار بیماری ها به ترتیب ۲۶ درصد از مرگ های ناشی از سکته مغزی ، ۲۰ درصد از مرگ های ناشی از بیماری های ایسکمیک قلبی( IHD)، ۱۹ درصد از مرگ های ناشی از سرطان ریه ، ۲۰ درصد از مرگ های ناشی از دیابت، ۳۰ درصد از مرگ های ناشی از عفونت های تحتانی دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد از مرگ های ناشی از بیماری های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است.» بدین ترتیب طبق آخرین مطالعات بین المللی آلودگی هوا در سال ٢٠١٩ موجب مرگ ۶۷/۶ میلیون نفر از مردم دنیا شده است، آلودگی هوا از عوامل خاموش مرگ و میر و آسیب جدی به سلامت انسان ها در سراسر جهان است.

مطابق گزارش سازمان جهانی بهداشت( WHO)، در سراسر جهان سالانه حدود هفت میلیون نفر در اثر بیماری های منتسب به آلودگی هوای محیط آزاد و محیط داخل جان خود را از دست میدهند که از این تعداد حدود ۷/۳ میلیون مرگ منتسب به آلاینده های هوای محیط آزاد است. به عبارت دیگر هرروز حدود ١٠ هزار نفر در اثر بیماری های منتسب به آلودگی هوای محیط آزاد جان خود را از دست میدهند که حدود ۸۸ درصد از این موارد در کشورهای با درآمد کم و متوسط اتفاق افتاده است. این در حالیست که آلودگی هوا اثرات مخربی بر روح و روان و جسم انسان می گذارد.

آلودگی هوا موجب سقط جنین می شود

باید بدانید سرب علاوه بر تاثیری که بر سلامت افراد دارد باعث ابتلا به سرطان و سقط جنین و بیماری های روانی نیز می شود به عنوان مثال با تأثير منفی بر عملکرد سیستم عصبی باعث بروز سردردهای شدید و کم شدن حافظه می شود. آلودگی هوا به ویژه سربی که به دلیل سوخت نامناسب خودروها به وجود می آید احتمال تولد کودکان مبتلا به نقص عضو، اوتیسم و بیش فعالی را افزایش می دهد. همچنین مسمومیت ناشی از سرب باعث افزایش اختلالات ذهنی، فراموشی های دائم، بیماری های لرزشی و جنون می شود.

افزایش پرخاشگری در آلودگی هوا

یکی دیگر از آثار آلودگی هوا کمبود اکسیژن است که باعث بی حوصلگی و عدم کنترل خشم می شود. همچنین آلودگی هوا با کاهش انرژی و ایجاد خواب آلودگی می تواند باعث پرخاشگری افراد شود. اختلالاتی مانند پرخاشگری و افسردگی، اختلال در تمرکز و کند شدن عملکرد ذهنی در نتیجه کاهش اکسیژن رسانی به مغز اتفاق می افتد که همه این عوامل سبب به وجود آمدن مشکل در موقعیت های اجتماعی و شغلی می شوند.

چهار برابرشدن سکته های قلبی

آلودگی هوا بر دستگاه قلبی- عروقی همچون سایر دستگاه های داخلی بدن اثرات مخرب کوتاه و درازمدتی دارد به گونه ای که به گفته پزشکان و محققان گاهی احتمال بروز بیماری های قلبی را تا چند برابر افزایش می دهد. دکتر مسعود قاسمی رئیس انجمن آتروسکلروز( تصلب شرایین ) به« جهان صنعت» گفت:آلودگی هوا سبب افزایش احتمال بروز سکته های قلبی تا چهار برابر در افراد می شود و این احتمال دستکم تا دو هفته پس از پایان آلودگی هوا به قوت خود باقی خواهد ماند. وی افزود:آلودگی هوا و ذرات ریز کمتر از ۵/۲ میکرون قادرند با برهم زدن نظم عملکرد قلب، موجب بروز ضربان های نابجا و ایجاد اختلال در ضربان قلب شوند. به گفته قاسمی، سایر دستگاه های بدن انسان نیز از طریق سیستم تنفسی آلودگی ها را وارد ریه می کنند و به صورت مستقیم عامل انتقال این ذرات و آلودگی به جریان خون می شوند که برای سلامتی بسیار مضر هستند.

بیشترین آسیب آلودگی هوا به چه افرادی وارد می شود؟

طبق تحقیقات بیشترین آلودگی هوا را زنان باردار، کارگرانی که در محیط باز کار می کنند، بزرگسالان با سن بیشتر و سالمندان، کودکان زیر ۱۴ سال، ورزشکارانی که تمرین می کنند، افرادی با قدرت بدنی خوب در محیط خارج از خانه و افرادی که در گروه های بالا قرار دارند، حتی با تماس کمتر با هوای آلوده نیز مشکلات سلامتی را تجربه می کنند و یا ممکن است شدت مشکلات در آنها بیشتر و شدیدتر باشد.

کاهش ۲ سال سن امید به زندگی

دکتر عباس شاهسونی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در این باره به« جهان صنعت» خاطرنشان کرد:طبق مستندات بین المللی بین ۳۸ تا ۴۰ درصد از مرگ های ایران ناشی از بیماری های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است. این در حالیست که تنفس هوای آلوده برای تمامی افراد جامعه تبعات سنگینی از جمله مرگ زودرس، بیماری های قلبی، بیماری تنفسی و به طورکلی مشکلات عمده ای جسمانی و روانی را برای انسان ایجاد می کند. وی افزود:از طرفی در سال ۲۰۱۶ سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که آلودگی هوا قطعا سرطان زا است. براساس مستندات امید به زندگی به طور میانگین در ایران ۷۵ سال است اما در آلودگی هوا ۸/۱ سال کاهش می یابد. به صورت تقریبی می توان گفت امید به زندگی ایرانی ها در آلودگی هوا دو سال کاهش پیدا می کند. دکتر شاهسونی با اشاره به اینکه آلودگی هوا اثرات مخرب تری بر کودکان وارد می کند اظهار کرد :آلودگی هوا طولانی مدت بر کودکان آثار بیشتری را برجای می گذارد. بر همین اساس براساس تحقیقات تنفس هوای آلوده بر کاهش ضریب هوشی در کودکان تأثير بسزایی دارد. همچنین آلودگی هوا در ایجاد بیماری اوتیسم در بین کودکان تأثير دارد زیرا ریه های کودکان کمتر از سه سال برخلاف بزرگسالان هنوز تکمیل نشده است، به همین علت کودکان بیشتر از بزرگسالان درگیر بیماری ریوی می شوند. از طرفی کودکان بیش از سه سال هم به علت فعالیت و تعداد تنفس بیشتر به موازات آن هوای آلوده بیشتری استشمام می کنند. به همین علت آلودگی هوا اثرات بیشتری بر کودکان بر جای می گذارد. این عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد :نتایج مطالعات نشان می دهد که بین آلودگی هوا و عفونت کووید۱۹ رابطه آماری معناداری وجود دارد. همچنین مواجهه کوتاه مدت با غلظت های بالاتر PM۲, ۵، PM۱۰، CO، NO۲ و O۳ با افزایش خطر ابتلا و مرگ به علت کووید ۱۹ همراه است.

افزایش ۲۰ درصدی سرطان در کلانشهرها

سرطان بیماری و مشکل دیگری است که محققان بر این باورند که یکی از عوامل اصلی ایجادکننده آن زندگی در شهرهای بزرگ و مناطق دارای آلودگی هوا است. محققان معتقدند افرادی که در مناطق دارای آلودگی هوا زندگی می کنند، حدود ۲۰ درصد بیشتر از افرادی که در هوای پاک زندگی می کنند با احتمال ابتلا به سرطان ریه مواجه هستند. ذرات ریز ناشی از آلودگی هوا که باعث تحریک ریه‎ها و التهاب آنها می شود، یک عامل خطرساز برای بروز سرطان ریه است. شواهد بسیاری وجود دارد که قرار گرفتن در معرض ذرات ریز هوا میتواند سبب التهاب ریه ها و آسیب زدن به DNA افراد و در نهایت بروز انواع سرطان ها به ویژه سرطان ریه شود.

تنفس هوای سرطان زا

در همین راستا دکتر مسعود احتشام فوق تخصص ریه و مراقبت های ویژه به« جهان صنعت» بیان کرد:آلودگی هوا به چندین دسته تقسیم می شود:یکی مواد آلاینده که میتوانند باعث تحریک راه های هوایی شوند و یک سری مواد آلاینده هستند که طبق سایز آنها در قسمت های مهم تنفسی از جمله قسمت های فوقانی تنفسی تا حباب چه ها که انتهایی ترین قسمت ریه ها هستند را تحت تاثیر قرار میدهند که موجب تهدید و تشدید بیماری های تنفسی همانند آسم می شوند.

بدین ترتیب کودکان و افراد مسن دو طیف سنی هستند که بیشترین تأثير را از آلاینده ها می گیرند.

زنان باردار هم با توجه به اینکه سیستم ایمنی آنها تحت‌تأثیر عوامل هورمونی هستند، بیشتر از مابقی افراد دچار بیماری های عفونی و التهابی می شوند و اگر بیماری های زمینه ای همانند آسم داشته باشند، ممکن است زمانی که هوا آلوده است دچار تنگی نفس شوند.

وی افزود:البته تنفس افراد عادی در هوای آلوده هم به میزان سایز آلاینده موجود در هوا بستگی دارد.

امکان دارد ریه های آنها هم تحریک شود. اگر این تماس به صورت مزمن و طولانی مدت باشد قاعدتا آنها نیز به بیماری های اکتسابی ریه دچار می شوند.

منظور از بیماری های اکتسابی، بیماری هایی همانند مستعد شدن به تخریب مژک های تنفسی و تحریک سلول های التهابی ریه است که به آنها التهاب برونشیت حاد می گویند، هرچند افراد سیگاری و معتاد به تریاک در چنین هوای آلوده ای بیش از دیگر افراد جامعه در معرض برونشیت حاد قرار دارند. به طورکلی تنفس طولانی مدت در چنین هوایی برای تمام اقشار جامعه سرطان زا است، به دلیل آنکه این آلاینده ها از طریق خون وارد ریه می شوند و نواحی دوردست به غیر از ریه را درگیر سرطان می کنند.

این فوق تخصص ریه با اشاره به راهکارهای احتمالی گفت :تنها کاری که در این ایام میتوان کرد، این است که در زمان های هشدار شهروندان از خانه خارج نشوند و داخل منزل از وسایل تصفیه کننده محیط استفاده شود. هرچند طی دو سال اخیر با توجه به شیوع کرونا اکثریت جامعه از ماسک استفاده می کنند که همین ماسک مواد عفونی و مواد آلاینده بیشتری را جذب می کنند.

بدین ترتیب هر شهروند باید روزانه حداقل دو تا ماسک عوض کند و مواقعی که فرد در محیط آلوده کار می کند باید از ماسک های با درجه حفاظتی بالاتری استفاده کند.