عبا و ردای امام جمعه، ردایی است که اندازه هر شخص نیست؛ متر اندازه‌گیری برای این عبا و ردا بسیار متفاوت با معیارهای اندازه‌گیری دیگر است و هویت آن با ردای دیگر مناصب تفاوت چشمگیری دارد. ردای امام‌جمعه بر اساس ویژگی‌های شخصیتی، اخلاقی و علمی آماده می‌شود و آن‌طور نیست که هرکس ادعای بهتربودن از دیگران را داشته باشد، این ردا اندازه او شود و بتواند از آن استفاده کند. رداهای زیادی در کشور دارای اهمیت هستند که برای دستیابی به آنها مسیری باید طی شود، اما جایگاه امامت جمعه اهمیت زیادی دارد.
نمازجمعه‌های پرشور
پرشورترین نمازجمعه‌ها در زمانی است که مقام معظم رهبری در آن حضور دارند. زمانی هم که آیت‌ا... هاشمی درجایگاه خطیب جمعه تهران به سخنرانی می‌پرداختند، جمعیت زیادی دراین مراسم عبادی و سیاسی حاضر می‌شدند. در ۳۷سال گذشته شخصیت‌های متعددی در این جایگاه قرار گرفته‌اند، مانند آیت‌ا... موسوی اردبیلی، آیت‌ا... مهدوی کنی، آیت‌ا... محمد یزدی و... اما هیچ‌کدام نتوانستند جایگاه آیت‌ا... هاشمی در نمازجمعه را داشته باشند.
هاشمی به مسائلی می‌پرداخت که دغدغه روز مردم بود و در موضوعات سیاسی هیچ‌گاه گروهی را بر دیگری برتر نمی‌دانست، بلکه همواره همه جناح‌ها را دعوت به وحدت در راستای آرامش کشور می‌کرد. البته آیت‌ا... هاشمی هیچ‌گاه چشم خود را بر بی‌اخلاقی‌های سیاسی نبست و از تریبون نمازجمعه تندروی‌ها را محکوم می‌کرد و همین مشی به مذاق برخی خوش نیامد و سبب شد آیت‌ا... هاشمی به‌رغم درخواست‌های زیاد جامعه با این تریبون خداحافظی کند.
آیت‌ا... هاشمی در تیرماه سال گذشته در پاسخ به تقاضای یكی از روحانیون كه از میان جمع برخاست و گفت: مردم خواستار برگشت شما به نمازجمعه هستند، اظهار داشت: مردم لطف دارند و همین لطف آنان سرمایه من در دنیا و آخرت است، اما هرجا كه بدانم تندروها به بهانه حضور من مردم را به زحمت می‌اندازند و اختلافات بیشتر می‌شود، نمی‌روم.
حجت‌الاسلام سیدمهدی طباطبایی استاد اخلاق درباره تاثیری که آیت‌ا... هاشمی در نمازجمعه داشت، پس از رحلت آیت‌ا... به ایلنا گفت: «زمانی که آقای هاشمی را از نمازجمعه کنار زدند، نمازجمعه تعطیل شد.» اکنون آیت‌ا...هاشمی درقید حیات نیست و نمازجمعه نیازمند پرشور شدن است. بنابراین به‌نظر می‌رسد باید تدبیری شود تا شخصیتی که در مسیر آیت‌ا...هاشمی است، به نمازجمعه دعوت شود.
ناطق نوری در مسیر هاشمی
حجت‌الاسلام سیدرضا اکرمی از روحانیون اعتدالگرا معتقد است:«در خصوص امام‌جمعه تهران هم واقعا باید فکر عاقلانه و منصفانه‌ای کرد و افرادی را که مقبول مردم هستند و مردم با احترام به آنها اقتدا می‌کنند، به‌عنوان خطیب نمازجمعه تهران ببینیم، زیرا این امر می‌تواند خود به خود، جاذبه‌ای برای روی آوردن بیشتر مردم به نمازجمعه داشته باشد؛ وجدانا و انصافا هم باید روی ائمه‌جمعه‌ای که مشروعیت و مقبولیت عمومی و صلاحیت‌عمومی داشته باشند، حساب کنیم.»
حالا نگاه‌ها به حجت‌الاسلام ناطق نوری است؛ چهره‌ای که منش، گفتار و رفتار او شباهت‌هایی با آیت‌ا... هاشمی دارد. او هیچ‌گاه خود را در حصار جریان‌های سیاسی گرفتار نکرد و هر زمان احساس کرد در حق یک جریان اجحافی می‌شود، لب به انتقاد گشود که همین ویژگی سبب شد تا مخالفان اعتدال بارها به او هجمه کنند.
ناطق نوری مانند هاشمی سکوت می‌کند و هدفش حفظ آرامش جامعه است. از سوی دیگر اعتدالیون هر دو جناح، همان‌طور که آیت‌ا... هاشمی را یک مصلح می‌دانستند، ناطق نوری را هم یک شخصیت فراجناحی باتدبیر ارزیابی می‌کنند. ۵مرداد بود که ناطق نوری با بیان اینکه نمازجمعه برای ایجاد وحدت است، یادآور شد: «خطیب جمعه باید در نمازجمعه وحدت‌آفرینی کند.»
ناطق نوری مطالعه و احاطه‌داشتن بر مسائل سیاسی و اجتماعی را برای ائمه‌جمعه ضروری دانست و افزود: «امروز در اطراف ایران آتش فراوانی شعله‌ور شده است، اما اینکه در ایران با آرامش زندگی می‌کنیم، به‌واسطه مدیریت قوی رهبر هوشیار و شجاع و خدمتگزاری سربازان گمنام امام زمان(عج) است.»
بنابراین او نشان داد که آمادگی حضور در پشت تریبون نمازجمعه را دارد. از سوی دیگر او اخیرا در مشهد به دیدار آیت‌ا... علم‌الهدی و حجت‌الاسلام رئیسی رفت؛ دو چهره‌ای که انتقاداتی به عملکرد و موضع‌گیری آنها از سوی جریان اصلاح‌طلب وارد است. این دیدارها مهر تایید دیگری بر رفتار فراجناحی و تلاش او برای وحدت‌آفرینی در کشور است.بدون تردید با حضور ناطق‌نوری در پشت تریبون نمازجمعه بر میزان استقبال از این مراسم عبادی و سیاسی تاثیر زیادی خواهد داشت.
تاکید آیت‌ا... امامی کاشانی
قابل کتمان نیست که مدت‌هاست استقبال از حضور در مراسم سیاسی و عبادی نمازجمعه کمتر از سال‌های پیش شده است که دلایل متعددی را برای آن می‌توان برشمرد. سال ۹۳ بود که مجری برنامه تلویزیونی «شناسنامه» از سیداحمد خاتمی خطیب جمعه تهران پرسید:«خدمت آیت‌ا... امامی کاشانی بودیم و ایشان اعتقاد داشتند استقبال از نمازجمعه کمتر شده و دلیل آن را نیز مسائل اخلاقی و سیاسی می‌دانستند و اینکه خطیب نمازجمعه از یک نفر تعریف می‌کند و دیگری را می‌کوبد و معتقد بودند اینها به نمازجمعه لطمه می‌زند و در استقبال مردم از نمازجمعه موثر است. آیا شما این تحلیل را قبول دارید؟»
خاتمی این انتقاد آیت‌ا... امامی کاشانی را نپذیرفت و پاسخ داد: «بزرگانی که می‌آیند، از خود ایشان تا آیت‌ا... جنتی و موحدی کرمانی و صدیقی، وقتی خطبه می‌خوانند، مگر مباحث اخلاقی ندارند؟» خاتمی تنها به بعد اخلاقی مورد اشاره امامی کاشانی اشاره کرد و ترجیح داد وارد مسائل دیگر نشود. البته کاهش شرکت‌کنندگان در نمازجمعه را رد نکردند که همین موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد.
چرا استقبال کم شد؟
آیت‌ا... مدنی، آیت‌ا... دستغیب، آیت‌ا... روح‌ا... خاتمی، آیت‌ا... صدوقی، آیت‌ا... اشرفی اصفهانی، آیت‌ا... طاهری اصفهانی، آیت‌ا... مشکینی، آیت‌ا... ابراهیم امینی، آیت‌ا... جوادی آملی و... از برجسته‌ترین و خوشنام‌ترین چهره‌های سیاسی-حوزوی بودند که زمانی در محراب نمازجمعه ایستاده‌اند. همه آنان پرشکوه‌ترین نمازهای جمعه را در دیار خود برگزار کرده‌اند و خطبه‌هایشان در زمان خود، تاثیرات جدی در فضای سیاسی اجتماعی داشته است.
به اذعان برخی یکی از دلایل کاهش حضور در نمازجمعه طرح مباحث سیاسی یکطرفه از سوی برخی ائمه جمعه است. از سوی دیگر تریبون نمازجمعه، آن‌چنان که انتظار می‌رود و باید محور وحدت باشد، از هویت اصلی خودش فاصله گرفته است و در بسیاری موارد ایفاگر این نقش مهم نیست. آیت‌ا... سیدمحمد واعظ موسوی، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، پایین‌آمدن سطح نمازجمعه و بیش از حد سیاسی‌شدن نمازهای جمعه را بخشی از دلایل کاهش حضور مردم در این مراسم می‌داند.
در این میان نباید شعارهایی را که بعضا از سوی برخی حاضران در نمازجمعه با اغراض سیاسی بیان می‌شود، نادیده گرفت؛ شعارهایی که با روح برگزاری نمازجمعه در منافات است و برخی ائمه جمعه هم برخلاف انتظار واکنشی به اقدامات وحدت‌شکنانه این افراد نشان نمی‌دهند.
مطهره شفیعی
- 9
- 3
