دریا خسیس شده!

«دریا بی‌برکت شده است» این را نوازمحمد می‌گوید و پشت‌بندش اضافه می‌کند: ماهیگیری یعنی فقر. ثروت دریا برای مالک کشتی‌های تجاری بزرگ است، وگرنه برای ما که روی لنج مردم کار می‌کنیم یا شناورهای کوچک، دریا دیگر عایدی ندارد.

دریای بی‌برکت حالا تنها حرف نوازمحمد نیست. بسیاری از صیادان جنوبی از تورهای خالی می‌گویند.سیستان‌وبلوچستانی‌ها و خوزستانی‌ها می‌گویند خشکسالی کشاورزی‌شان را فنا کرده و صید بی‌ضابطه سفره ماهیگیران را بی‌نان کرده است. رسول هم به حریم‌شکنی کشتی‌های تجاری بزرگ در آب‌های صیادان کوچک اشاره می‌کند و می‌گوید، ١٠روز به دریا می‌زنیم و صید آن‌قدر کم است که بهتر است بگویم دست خالی برمی‌گردیم.

البته غلامرضا دهقانی مدیرعامل اتحادیه صیادان خوزستان هم ادعای ماهیگیران را تأیید می‌کند و می‌گوید؛ با کم‌شدن ذخایر آبزیان در سواحل استان درآمد صیادان بومی بسیار کاهش پیدا کرده است، به‌طوری که به صورت میانگین هر صیاد در ماه تنها ۴۰۰ هزارتومان درآمد دارد.

او توضیح داده؛ منابع دریا با صید بی‌رویه رو به پایان است و ماهیگیرانی که با ١٠‌سال سابقه کار بازنشسته شده‌اند، ماهانه تنها ٢٠٠‌هزار تومان حقوق می‌گیرند. همین موضوع باعث شده است بسیاری از ماهیگیران تحت‌نظر کمیته امداد امام(ره) و بهزیستی زندگی کنند.

اسحاق تندرو مدیرعامل اتحادیه صیادان هرمزگان هم در گفت‌وگو با «شهروند» به هزینه‌های سنگین بیمه صیادی و بیمه شناورها اشاره می‌کند و می‌گوید: با وضعیتی که ماهیگیران دارند، از بین‌رفتن یک شناور صیادی به معنی نابودی زندگی شغلی ٦-٥نفر ماهیگیری است که روی لنج‌ها کار می‌کنند.

دریا دیگر توان کارآفرینی ندارد

کشتی‌های تجاری بزرگ حریم آبی‌شان را اشغال کرده است. همه آنها بدون استثنا به این موضوع اشاره می‌کنند و می‌گویند؛ سازمان شیلات هم هیچ توجهی به برهم‌خوردن حریم‌های تعیین‌شده دریایی ندارد.کشتی‌هایی که به گفته آنها صید کرال می‌کنند و این نوع صید یکی از مخرب‌ترین شیوه‌های صیادی است.

کشتی‌های کف‌روب ذخایر دریا را جارو می‌کنند و هرچه هست و نیست، از مرجان‌ها و گیاهان دریایی گرفته تا ماهی‌های ریز و درشت، خوراکی و غیرخوراکی، همه را به تور می‌اندازند. غلامرضا دهقانی مدیرعامل اتحادیه صیادان خوزستان در گفت‌وگو با ایلنا، پای شناورهای غیرمجاز را هم به میان می‌آورد و می‌گوید: مشکل عمده صیادان ۵‌هزار شناور بی‌هویتی است که در صیدگاه‌های استان صید می‌کنند. منابع دریایی را با خطر جدی روبه‌رو کرده‌اند.

او ادامه می‌دهد: هر شناور صیادی اجازه دارد هر ماه تنها در دو نوبت ١٠روزه به دریا بزنند و خوزستان بیش از ۳۴‌هزار صیاد دارد که مقدار ماهی صیدشده باید بین آنها تقسیم شود. این درحالی است که تعداد صیدگاه‌های خوزستان یک‌پنجم صیدگاه‌های استان بوشهر است.

او می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین دلایلی که موجب این رخداد شده، سیاست‌های نادرست مسئولان استانی است.آنها در ابتدای این‌که بر سر کار می‌آیند، برای کاهش میزان بیکاری استان، جویندگان کار را به سمت دریا سوق می‌دهند. آن هم دریایی که با صید غیراصولی منابع آن رو به پایان است.

ماهیگیران دچار سوءتفاهم شده‌اند

حسن صالحی معاون وزیر کشاورزی و رئیس سازمان شیلات اما این ادعا را قبول ندارد. او به «شهروند» می‌گوید: «صیادان دچار سوءتفاهم شده‌اند و هیچ صید کرالی در منطقه انجام نمی‌شود و کشتی‌هایی که صیادان از آنها یاد می‌کنند، کشتی‌هایی کف‌روب نیستند و تنها به صید فانوس ماهی‌ها در اعماق زیاد می‌پردازند و در واقع سهم ماهیگیران کوچک را از آب‌های سطحی شکار نمی‌کنند.»

او البته خارجی‌بودن مالکان شناورهای صیادی را هم رد می‌کند و توضیح می‌دهد: شناورهای مشغول به کار در دریای عمان همگی متعلق به ایران است و بیش از عمق ٣٠٠متر را صید نمی‌کند، بنابراین صیادها نباید نگران میزان برداشت این شناورها باشند. در ضمن صیادان کمتر از ١٠ مایل برای صید طی می‌کنند و این امر باعث می‌شود تا با شناورها برخورد نداشته باشند و نوع ماهی صیدشده توسط شناورها با ماهی صیادان متفاوت است.

کشتی‌های جدید به دنبال شکار ماهی‌های اعماق عمان

رئیس سازمان شیلات ایران به خاطره سال‌های دور خود نقب می‌زند و به «شهروند» می‌گوید: در ‌سال ٦٦ بحثی در کشور وجود داشت که وزارت کشاورزی و جهاد سازندگی در هم ادغام شوند اما مجلس وقت مخالفت کرد و به همین دلیل فعالان کشاورزی نامه‌ای به امام ‌خمینی نوشتند که اگر شیلات به جهاد سازندگی ملحق شود، افزایش تولید را به دنبال خواهد داشت.

او ادامه می‌دهد: همان زمان پژوهشگران کره‌ای گزارشی از دریای عمان تهیه کرده بودند که در عمق ٣٠٠متری عمان ٢٠‌میلیون تن ذخایر فانوس ماهی وجود دارد. ماهیانی که اگر صید نشوند، ظرف دو‌سال می‌میرند و اگر برداشت شوند، نه‌تنها می‌توانند ایران را از واردات ١٠٠‌هزار تنی پودر ماهی در اوایل انقلاب بی‌نیاز کنند که حتی ایران را به صادرات برسانند.

گویا این گزارش ضمیمه‌ نامه به امام(ره) می‌شود و امام زیر نامه می‌نویسند؛ «با فرض مذکور با ادغام جهاد سازندگی و سازمان شیلات موافقت می‌شود.» اما صید فانوس ماهی‌ها سالیان طولانی در حد مطالعه و تحقیق می‌ماند تا آن‌که در سفر‌ سال ٩٢ حسن روحانی به هرمزگان، رئیس‌جمهوری دستور استفاده از ذخایر دریای عمان را صادر می‌کند.

صالحی می‌گوید؛ روزهای اول با هر سرمایه‌گذاری حرف می‌زدیم، قانع نمی‌شد و تصور می‌کرد صید فانوس ماهی‌ها توجیه اقتصادی ندارد تا آن‌که با سفر مدیران کشاورزی چین به ایران و واردات چند شناور از چین طرح صید ماهی از عمق ١٥٠ تا ٣٠٠متری دریای عمان دوره آزمایشی موفقی پشت سر گذاشت و تازه آن زمان بود که بسیاری برای حضور در آب‌های عمان و صید فانوس ماهی‌ها داوطلب شدند.

او ادامه داد: درهمین راستا، تاکنون بیش از ٢٠٠ موافقت اصولی صادر کرده‌ایم که شناورها از چین و تایلند خریداری شدند تا به صید مشغول شوند که درنهایت در سطح آب‌های میانی صید انجام می‌شود و نه در کف دریا و تمام صیدها از سوی طرف ایرانی بوده، نه چینی و تایلندی‌ها.

صالحی معاون وزیر کشاورزی تأکید می‌کند؛ هیچ‌کدام از این کشتی‌ها، کشتی‌های کف‌روب نیستند و صید کرال نمی‌کنند و تمامی آنها دارای مجوز بوده و به ثبت سازمان بنادر و دریانوردی رسیده‌اند.

او می‌گوید: تا امروز تلاش زیادی کردیم، ذهنیت اشتباه ماهیگیران را نسبت به این کشتی‌ها اصلاح کنیم اما نتوانستیم. این کشتی‌ها همگی به صورت آنلاین قابل ردیابی هستند و GPS ارتباطی روی آنها نصب

شده است.

او البته از برنامه‌های سازمان شیلات برای تقویت ذخایر دریایی خبر می‌دهد. او به برنامه‌هایی مانند رهاسازی بچه‌ماهی در دریا و پرورش ماهی در قفس اشاره کرد و از راه‌اندازی پایانه صادراتی ماهی تازه در آینده نزدیک خبر داد.