از حواشی نگران‌کننده تا لطمه‌ای که جشنواره‌ها می‌خورند

رضا سبحانی از اعضای هیات انتخاب سی و پنجمین  جشنواره فیلم کوتاه تهران در گفتگو با ایسنا، درباره ارزیابی‌اش از این دوره جشنواره توضیح داد: امسال آثار بسیار زیادی به دبیرخانه این جشنواره رسید، رقمی نزدیک به هزار فیلم! این تعداد فیلم تولید شده وموفقیت‌های بین‌المللی فیلم کوتاه نشان از این واقعیت دارد که فیلم کوتاه در میان نسل جوان و بااستعداد کشور و علاقه‌مندان آن از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است. با توجه به این تعداد فیلم ارسالی، هیئت انتخاب باید در تصمیم گیری به یک راهکار درست و منطقی می‌رسید، از یک طرف با هزار فیلمساز جوان که امیدشان دیده شدن فیلمشان در جشنواره بود، روبرو بودیم و همین امر، کار هیات انتخاب را سخت می‌کرد.

او ادامه داد: ما مثل کشورهای اروپایی جشنواره‌های متعدد، متنوع و معتبری نداریم که فیلم‌ها شانس نمایش را پیدا کنند. ما تنها یک جشنواره جدی و معتبر فیلم کوتاه داریم و همه هم مایل هستند به اعتبار این جشنواره، فیلمشان در این رویداد به نمایش دربیاید. با این شرایط هیات انتخاب تصمیم گرفت تا آنجا که امکان دارد فیلمهای بیشتری برای رقابت انتخاب و امکان نمایش را برایشان فراهم سازد. خوشبختانه آقای موسوی دبیر جشنواره از پیشنهاد هیئت انتخاب استقبال کردند.

براین اساس اگر هیئت انتخاب می‌خواست طبق روال سال‌های قبل عمل کند، پای سلیقه شخصی در انتخاب باز می‌شد و حداکثر به بیست فیلم شاخص بسنده می‌شد و خیلی از استعدادهای جوان و خوش فکر در مسیر تجربه اندوزی محروم می‌شدند. من به شخصه معتقدم فیلم کوتاهی که ساخته می‌شود باید به نحوی در مجامع عمومی و جشنواره‌ها در معرض دید قرار بگیرد زیرا این فیلمها در نمایش عمومی و در ارتباط مستقیم با مخاطب بهتر محک خواهد خورد و فیلمساز نسبت به توانایی و نقاط ضعف و قوتش آشنا می‌شود. ضمن اینکه استعدادها از همین جشنواره‌ها کشف می‌شوند.

سبحانی افزود: این رویکرد حمایتی، بعضی‌ها را به واکنش واداشت که مخالف حضور این تعداد فیلم در جشنواره بودند. ما این مخالفت‌ها را طبیعی می‌دانیم چرا که هر حرکت تازه و غیرمتعارفی مخالفین خود را دارد و زمان، قضاوت صادقانه و عادلانه‌تری نسبت به این تصمیم ما خواهد کرد. حالا که جشنواره تمام شده اغلب آدمهای منصف به این نتیجه رسیدند که این رویکرد حمایتی هیئت انتخاب باعث ایجاد جشنواره‌ای گرم، پرشور و بی‌نظیر شد.

وی درباره معیارهای هیئت انتخاب در گزینش فیلم‌ها توضیح داد: خوشبختانه همه هیات انتخاب از فعالان عرصه فیلم کوتاه بودند و تجربه‌های زیادی در این عرصه داشتند و این مطلب نگاه ما را در انتخاب آسان‌تر کرده بود. طبعا ما باید فیلمهایی را انتخاب می‌کردیم که در تعریف ساده فیلم کوتاه و در محدوده کوتاه زمانی خودش تمام و کمال یافته باشد و نگاه مستقل و متفاوت و متکی به خود داشته باشد. این قائم به خود و فیلم کوتاه بودن، اصل اساسی بود. متاسفانه بیش از نیمی از فیلم‌های متقاضی یا خیلی به لحاظ ساختاری ضعیف بودند و یا گرته برداری از فیلم بلند بودند. همچنین بخشی هم در آنها رد فیلم‌های موفق کوتاه و بلند مشهود بود و از نکته و مضامین نو تُهی بودند که باید دلایلش آسیب شناسی شود.

سبحانی خاطر نشان کرد: با توجه به نگاه حمایتی که داشتیم دست هیات انتخاب برای گزینش فیلم‌هایی با موضوعات و مضامین تازه و همچنین ژانرهای مختلف باز شد تا قالب‌های متنوع و ترکیبی از سلیقه‌های گوناگون را انتخاب کنیم. یکی از دوستان که در بخش بین الملل همکاری داشت به نقل از چند تن از مهمانان خارجی تعریف می‌کرد که آثار داستانی جشنواره از تنوع خوبی برخوردار بود که شاید یکی از دلایلش این است که جغرافیای ایران زمین متبلور از فرهنگ های متنوع، کهن و درخشان است که همین نکته باعث غنا و هویت سینمای کوتاه و فرهنگی ما می‌شود.

این سینماگر درباره حضور آثار از شهرستان‌ها در جشنواره هم گفت: بخاطر تنوع موضوعی و فرهنگی، بنا داشتیم که هر فیلم خوب و قابل اعتنای شهرستانی را برای جشنواره انتخاب کنیم و چیزی حدود چهل درصد از فیلم‌های انتخابی مربوط به فیلمسازان شهرستانی بود که با امکانات محدود و اندک خود فیلم ساخته بودند. هیئت انتخاب در مجموع ۱۲۲ فیلم انتخاب کرد که ۱۰۸ اثر داستانی به نمایش رسید. ضمن اینکه فیلم‌های دیگر هم بودند اما بدلیل اینکه از زمان جشنواره یک روز کم شد و جشنواره را از نظر زمانی محدود می‌کرد، فرصت حضور پیدا نکردند.

این‌عضو هیئت انتخاب جشنواره فیلم کوتاه تهران با اشاره به اینکه " فضای تلخ و پرخشونتی بر بخش زیادی از فیلم‌ها دیده شد" افزود: فکر می‌کنم واقعی‌ترین تصویر از جامعه را می‌توان در همین فیلم‌های کوتاه دید و از این منظر می‌توان به روحیات پنهان جامعه آگاه شد. اتفاقا این فیلم‌ها را هم باید مردم ببینند و هم مسئولین، زیرا در مقوله آسیب شناسی اجتماعی بهترین مدیوم هنری است. دلیلش هم این است که فیلمساز فیلم کوتاه ، نگاه خالص و شفافی نسبت به محیط اطرافش دارد و فیلمساز با موضوع فیلمش پیوندی عمیق برقرار می‌کند. همین امر باعث شده فیلم کوتاه هویتی مستقل داشته باشد و همانند فیلم بلند دستخوش قواعد پیچیده و حرفه ای یا درگیر مناسبات مالی و اقتصادی نشود.

سبحانی در پایان درباره حواشی که برای برخی فیلم‌های انتخابی پیش آمد هم توضیح داد: ما به عنوان اعضای هیئت انتخاب وظیفه داریم فیلم‌ها را بر اساس کیفیت ساختاری و تکنیکی بررسی کنیم. حواشی که برای برخی فیلم ها روی داد منجر به حساسیت‌هایی در میان فیلمسازان و دست اندرکاران فیلم کوتاه شد. این مسئله می‌تواندباعث نوعی نگرانی و تردید برای فیلمساز شود. همچنین به اعتبار جشنواره که از سرمایه‌های فرهنگی کشور است خدشه وارد کند. ضمن اینکه حداکثر نمایش این فیلم‌ها یک نوبت است و تماشاگرانش هم محدود به خود فیلمسازان و خانواده و دوستانشان است. خوشبختانه با رایزنی دبیر جشنواره مشکل برخی از آنها حل شد و نمایش داده شدند.