صبح روز چهارشنبه گذشته، چند ساعت پیش از آیین اهدای جایزه‌های ایدفا ۲۰۱۹ بود که ایسنا پیش بینی کرد سینمای ایران در حوزه مستند تا ساعت‌هایی دیگر می‌تواند تاریخ ساز باشد. نه تنها تمامی آن پیش بینی‌ها محقق شد، بلکه یک تاریخ سازی فراتر از آن نیز واقع شد؛ اتفاقی که در ایران نیز باید دیده و درک شود.
در این دوره از ایدفا که سینمای مستند ایران حضور چشمگیری در آن داشت، یک تاریخ‌سازی در همان روز نخست شکل گرفت که برای نخستین بار در تاریخ ۳۲ ساله جشنواره، فیلمی از سینمای مستند ایران (سایه های بی خورشید - اثر مهرداد اسکویی) برای افتتاحیه جشنواره (Opening Film) انتخاب شد.
دو تاریخ سازی دیگر هم توسط همین فیلم واقع شد؛ با این فیلم، اولین جایزه سینمای مستند ایران در بخش فیلم‌های مستند جشنواره به دست آمد (بهترین کارگردانی)، همچنین برای نخستین بار، یک فیلمساز ایرانی، دو بار و در دوره مختلف از جشنواره به جایزه رسید. پیش تر و هشت دوره پیش، مهرداد اسکویی در بخش سینمای مستند کودک این جشنواره به جایزه رسیده بود، یک بار هم محسن عبوالوهاب در بخش فیلم‌های نیمه بلند، جایزه دریافت کرده بود.
اتفاق نادر دیگر برای سینمای مستند و چه بسا سینمای ایران، برای فیلم کوتاه "آشو" از جعفر نجفی رقم خورد که در بخش کودک جشنواره به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد. با این فیلم، یکی از معدود جایزه‌های جهانی سینمای ایران با یک فیلم با درونمایه "طنز" به دست آمد.
اما تاریخ سازی غایی آنجا صورت گرفت که با برنده شدن فیلم "خلاف عقربه‌های ساعت" جلال وفایی در بخش بهترین فیلم نیمه بلند (میان مدت)، برای نخستین بار، سینمای مستند ایران در سه بخش اصلی آثار بلند، نیمه بلند و کودک جشنواره، همزمان در یک دوره به جایزه رسید؛ اتفاقی که شاید دست کم در دهه‌ی پیش رو برای سینمای ایران تکرار نشود.
در آیین اهدای جایزه‌های ایدفا ۲۰۱۹ که چهار شب پیش از پایان این جشنواره، در سالن مدرن و هنری آی سینما در آمستردام برگزار شد، مستندسازان ایرانی، جعفر نجفی، جلال وفایی و مهرداد اسکویی، به ترتیب برای دریافت جایزه هایشان روی صحنه رفتند و پشت تریبون جایگاه، هر کدام سخنانی بیان کردند.
جعفر نجفی که با نخستین فیلم خود، پس از حضور در جشنواره لایپزیک و دریافت یک دیپلم افتخار، در دومین حضور جهانی خود به جایزه بهترین فیلم بخش کودک رسید، هنگام اعلام نامش در سالن آیین اهدای جایزه های ایدفا ۲۰۱۹ بسیار هیجان زده شد.
او پیش از هر چیز مهرداد اسکویی را در آغوش گرفت و از او به عنوان پیشکسوتی که از آثارش چیز یاد گرفته و راه را برای جوانترهایی چون او گشوده است، تشکر کرد.
سازنده «آشو» سپس به همراه تهیه کننده و پخش کننده فیلمش (مریم نقیبی) در جایگاه حاضر شد و گفت: خیلی خوشحال و البته هیجان زده هستم، چون اصلا انتظارش را نداشتم. از همه کسانی که کمکم کردند، خصوصا تهیه کننده و همه بچههای فیلمم تشکر میکنم. آنقدر هیجان زده‌ام که نمی توانم حرف دیگری بزنم.
جلال وفایی که او نیز با اولین فیلمش به جایزه بخش فیلم‌های نیمه بلند ایدفا ۲۰۱۹ رسید، دومین ایرانی بود که برای دریافت جایزه، روی جایگاه این رویداد جهانی قرار گرفت.
او نیز که به همراه پخش کننده فیلمش روی صحنه رفته بود، در سخنانی گفت: اصلا انتظارش را نداشتم، این اولین فیلم زندگی من است که اولین حضورش را هم در یک فستیوال، اینجا تجربه می‌کند. خوشحالم که فیلم من با موضوع خانوادهام که در این سالها همیشه در تلاش و جنگیدن برای رسیدن به آرمانهای آزادی خواهانه اش بوده است، در اینجا به نمایش درآمد و انتخاب شد.
در این هنگام، متاسفانه طراحی صحنه سالن، باعث لغزش پای جلالی شد و برای او مشکل به وجود آورد و سقوطش برای لحظههایی، جمع سالن را تحت تاثیر قرار داد.
مهرداد اسکویی آخرین سینماگر ایرانی بود که برای دریافت بهترین جایزه فیلم بلند برای «سایههای بی خورشید» روی صحنه رفت؛ فیلمی که پخش جهانی آن برعهده "نسیرین میرشب" است و پس از انتخاب به عنوان فیلم افتتاحیه جشنواره امسال، به سرشناس ترین فیلم جشنواره هم بدل شد که همه نمایش های آن با استقبال چشمگیر و صندلی های پر همراه شد.
اسکویی هنگام دریافت جایزه‌اش گفت: سپاسگزارم از انتخاب هیات داوران برای اعتقاد به فیلم ما، همین طور از تیم ایدفا و ۶۰۰ داوطلبش سپاسگزاری می کنم. همچنین از گروه عزیزم که پیوسته همراهی کردند و ایدفا تمام ۱۰ نفرشان را دعوت کرده بود.
او در این هنگام از گروه همکاران سازنده‌اش که در سالن حضور داشتند، دعوت کرد که برای لحظههایی روی جایگاه حاضر شوند و ادامه داد: در عین حال دوست دارم تشکر ویژه کنم از هر کسی که به من کمک کرد تا بتوانم صدایی برای بی صدایان باشم.
علاوه بر ایرانی‌های سه گانه، و دیگر برندگانی که عمدتا حرف‌های زیبایی زدند و بعضا بسیار هیجان زده شدند و اشک ریختند، سخنان "یورگن لث" سینماگر سرشناس دانماروی هم بسیار جالب توجه بود که جایزه یک عمر فعالیت سینمایی را گرفت.
او که در پایان و در حاشیه آیین پایانی ابراز تمایل کرد که فیلم "سایههای بی خورشید" را که بسیار درباره اش شنیده است، بتواند ببیند، در سخنانی بر جایگاه اهدای جایزه‌های ایدفا ۲۰۱۹ گفت:اشتباه کردن خیلی خوب است و خود من از اشتباه‌هایی که کردم و احمقانه و طبق قید و بندها فیلم نساختم، خیلی راضی هستم.
یورگن لث همچین با اشاره به خوبی هلی شعر ادامه داد: استفاده از فضاهای شاعرانه و شخصی هم در سینمای مستند خیلی خوب است.
سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند آمستردام (ایدفا) از تاریخ ۲۰ نوامبر تا ۱ دسامبر (۲۹ آبان تا ۱ آذر) در پایتخت کشور هلند در حال برگزاری است.
- 10
- 1
