آن چه بود آن چه هست...

سینما اوضاع آشفته ای داشت. کمبود سالن بیداد می کرد. فروش سالیانه سینمای ایران نمی توانست حتی به سی میلیارد تومان برسد. پروژه های به اصطلاح فاخر در دست کارگردانان بی کارنامه و بی اسم و رسم که با رانت چنین پروژه هایی را به دست آورده بودند، کمترین عایدی برای سینمای ایران به ارمغان نیاورده بود. فشارها به سینما به اوج رسیده بود و چند نهاد و ارگان موازی این گوشت قربانی را از همه سو زیر فشار گذاشته بودند. خانه سینما و تعطیلی این تنها نهاد صنفی سینمایی نیز قوز بالا قوز بود... این روزها وقتی آرامش حاکم بر سینما را می بینیم، بزرگی کاری که ریاست سازمان سینمایی در دو دوره اخیر موفق به انجام آن شده خود را به روشنی نشان می دهد. بله؛ این سینما هنوز هم هزار درد و مشکل دارد. اما اگر ببینیم که در چهار سال از کجا تا کجا رسیده؛ به احترام مدیرانی که در این حد در حوزه فعالیت خود تاثیرگذار ظاهر شده اند، کلاه به احترام برمی داریم... مجموعه یادداشت هایی که در پی می آید، نگاه شماری از سینماگران این آب و خاک است به اوضاع و احوال این روزهای سینمای ایران. در جمع آوری این مجموعه یادداشت کیوان شافعی، مرسده امینی و سارا فره پور مددرسان این سرویس بوده اند.

محمدمهدی عسگرپور:آرامش، آرامش و آرامش...

حداقل دستاوردهای مدیریت فرهنگی و سینمایی در سال‌های اخیر تبدیل‌کردن فضاهای خصمانه به فضاهای دوستانه و حاکمیت آرامش بر این عرصه بود. به نظرم بازگشایی خانه سینما در ابتدای کار دولت یازدهم یک دستاورد بزرگ برای سینما و منی بود که در آن زمان مسئولیت این خانه را برعهده داشتم.

بااین‌وجود اگر قرار باشد انتقادی هم از عملکرد دولت در حوزه فرهنگ داشته باشم، به هیچ‌وجه به منزله قدرناشناسی‌ام نیست، زیرا این را می‌دانم که حداقل بسیاری از دشمنی‌ها و تلخی‌ها به دوستی و شیرینی در سینما طی سال‌های اخیر تبدیل شد. درواقع  همه شرایط و موقعیت‌ها در سینما طی ۴‌سال گذشته در سایه آرامش قرار می‌گرفت. اساسا شاید به همین دلیل هم بود که هنرمندان به خاطر این‌که درگیر چالش‌های بزرگتری بودند، با این فضا مدارا کردند، بسیاری از مشکلات را ندیدند و از آن گذشتند.

خوشبختانه طی این دوره آرامشی محسوس بر کشور حاکم شد که سینما نیز از این قاعده مستثنی نبود و آرامشی را تجربه کرد که چند‌سال پیش از آن سراغ نداشت.

البته برخی از توقعات و انتظارات هنرمندان در حوزه سینما هنور برآورده نشده است. اگرچه فروش فیلم‌ها نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافت و رونق گیشه را شاهد بودیم، اگرچه جشنواره جهانی فجر با تفکیک از بخش ملی آن، هویت مستقل خود را یافت . مهمانان خوبی و سینماگران شناخته‌شده‌ای به این جشنواره راه یافتند، اما جریانی که بخواهد نشان بدهد حرف مشخصی می‌زند و پای عمل خود می‌ایستد، به نوعی حلقه مفقوده حوزه فرهنگ بود و بعضی وعده‌ها و قول‌ها عملیاتی نشد.

با بررسی همه این جنبه‌ها باید پذیرفت که شرایط بسیار سخت بود و بسیاری از مسئولان سعی کردند انرژی خود را حفظ و تلاش کنند تا نشان بدهند با ارزش‌ها همگام هستند و در متن ارزش‌های نظام جمهوری اسلامی ایران حرکت می‌کنند. بنابراین شاید کمتر توانستند در پیشبرد هدفی که باید به شکل حرفه‌ای انجام بدهند، وقت بگذارند.

مهدی فخیم‌زاده:نجات یک سینمای درحال آتش گرفتن

مسئولان سینمایی در سال‌های اخیر مثل آتش‌نشانانی عمل کردند که سینمای درحال آتش گرفتن را نجات دادند و آرامش را بر این عرصه حاکم کردند.

دولت فعلی در شرایطی کار را در دست گرفت که آشفتگی‌های زیادی در همه زمینه‌ها ازجمله هنر و سینما وجود داشت. اما دولت به جز امور سیاسی و موفقیت برجام که بسیار مهم بود، به‌سرعت به یکی از قول‌های خود که بازگشایی خانه سینما بود، عمل کرد که اهمیت زیادی داشت و دارد.

مسأله سینما در دولت قبلی صرفا وجود مشکلات متعدد نبود، بلکه جنبه توهین‌آمیز داشت و سینماگران را به جوش‌وخروش انداخته بود. هنرمندان مقابل خانه سینما تجمع می‌کردند و دایما نگران تعطیلی آن بودند که اتفاق هم افتاد، همچنین گروهی سعی در انشعاب صنف کارگردانان سینما داشتند. درواقع چهار پنج‌سال پیش صحبت از تعطیلی سینما بود. رئیس سازمان سینمایی در این شرایط آشفته بود که مسئولیت هنر و سینما را برعهده گرفت، اما ایوبی بسیار خوب آرامش را در سینما برقرار کرد، افتراق بین تهیه‌کنندگان را از بین برد و آنها یکپارچه شدند. بعد از استعفای ایوبی نیز حیدریان که از مدیران لایق و شناخته‌شده بود، مسئولیت را برعهده گرفت و سینما همچنان در آرامش باقی مانده و امیدوارم در ادامه نیز بماند.

در چهار ‌سال اخیر چالش‌هایی که برای پایین‌کشیدن فیلم‌ها می‌شد، ناکام ماند. گرچه فیلم‌هایی مثل «رستاخیز» احمدرضا درویش و «خانه پدری» کیانوش عیاری روی پرده نرفتند، اما این دو فیلم پروانه نمایش گرفتند، یعنی می‌توان گفت برخی ناکامی‌ها و بی‌نتیجه ماندن‌ها هم در حیطه اختیار دولت نبود.

در این سال‌ها تئاتر به جریان و رونق افتاد و شاید بیش از ۷۰نمایش درحال اجرا در یک مقطع باشند. اگرچه فرهنگ و هنر همیشه درگیر با دخالت‌های افراد و گروه‌های زیادی است، اما مسئولان فرهنگی دولت حسن نیت خود را در این حوزه ثابت کرده‌اند. در زمینه زیربنایی سینما نیز تلاش‌های زیادی شد و بیش از ۷۰ پردیس سینمایی تاسیس شد. تلاش برای وی‌او‌دی هم تلاش مثبتی بود که به نتایج خوبی نیز رسید و اگر فرآیند اجرای آن تکمیل شود، این فناوری بسیاری از معضلات تولید فیلم را حل خواهد کرد.

جواد نوروزبیگی:آرامش به سینما بازگشته...

دولت یازدهم آرامش را به سینمای ایران بازگرداند و جان تازه‌ای به این صنعت بخشید. قبل از روی کار آمدن این دولت، درون سینمای ایران تنش‌های بسیاری وجود داشت و مشکلات بی‌شماری برای تولیدکنندگان و سازندگان فیلم پدید آمده بود. پس از روی کار آمدن دولت اما این تنش‌ها به آرامش تبدیل شدند و فعالیت‌های هنری نیز از جنبه‌ها و جوانب گوناگون در وضع مطلوبی قرار گرفتند.در میان تمام تلاش‌ها و اقدامات آرامش‌بخش البته بازگشایی خانه سینما یکی از مهمترین رویدادهای سینمایی و دستاوردهای سال‌های اخیر قلمداد می‌شود. فعالیت دوباره خانه سینما به نوعی امید را در میان هنرمندان و عوامل تولید فیلم ایجاد کرد و اختلافات در سینما را به حداقل رساند. از دیگر اتفاقات خوب سینمایی در سال‌های اخیر می‌توان به ایجاد اتحاد میان صنوف، تهیه‌کنندگان، تولید فیلم‌های خوب و مفید اشاره کرد.

کیفیت آثار سینمایی در این دوره افزایش یافت و بسیاری از فیلم‌ها توانستند علاوه بر موفقیت در داخل، در خارج از کشور نیز خوب بدرخشند. بسیاری از فیلم‌ها در این دوره جوایز باارزش بین‌المللی کسب کردند و درواقع سینمای ایران در آن سوی مرزها بر سر زبان‌ها افتاد. اینها همه مرهون عملکرد مثبت مدیریت سینمایی در چهار‌سال گذشته بوده است. مدیریت سینمایی فضایی را ایجاد کرد تا فیلم‌های بسیاری باکیفیت بالا ساخته شود.این دستاوردها البته به این معنا نیست که همه‌چیز خوب و بی‌نقص است و نمی‌توان اوضاعی بهتر از وضع و حال فعلی را تصور کرد. اتفاقا کمبودهایی هم هنوز هست؛ زیرساخت‌ها باید اساسی تجهیز و درست شوند تا در نتیجه تقویت تولید فیلم باکیفیت و پرمحتوا افزایش یابد. باید به تعداد سالن‌های سینمایی نیز اضافه شود تا فیلم‌هایی که ساخته می‌شوند، به نمایش درآیند و رونق اقتصادی فعلی سینما ادامه‌دار و همیشگی شود.

محسن کیایی:از راه خارج نشویم

شاید در شرایط فعلی نشود همه چیز را در بهترین و مناسب‌ترین شرایط ممکن ارزیابی کرد، اما یادآوری هشت‌سال پیش از این دولت و اوضاع و احوالی که در فرهنگ و سینما و حتی مسائل و شئون دیگر زندگی اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی مردم وجود داشت، نشان می‌دهد چه تلاش‌هایی صورت گرفته و چه گام‌هایی برای بهترشدن اوضاع رو به ویرانی فرهنگ و هنر و سینما در این مدت زمان برداشته شده است. دیده‌ایم که سینما چه از نظر اقتصادی، چه اعتباری و چه احساس امنیتی که در اذهان هنرمندان وجود دارد، در چهار‌سال اخیر به چه دستاوردهایی رسیده و به این دلیل هم است که عقیده دارم برای رفع مشکلات موجود فعلی و بهترشدن وضع موجود بهتر است از راهی که با دولت یازدهم پیموده‌ایم، خارج نشویم. امروز در کشور مشکلاتی وجود دارد که راه کم‌کردن آن انتخاب افرادی است که آن مشکلات را می‌بینند و درک و شناخت و شعور حل‌کردن این مشکلات را دارند.

امیدوارم این نکته را یاد بگیریم که سرنوشت جامعه به دست تک‌تک ما است و هیچ‌وقت از انتخابات کناره‌گیری نکنیم. با رأی تک‌تک ما و مشارکت همه است که اتفاق‌های خوب می‌افتد. دورانی هشت ساله در کشور داشتیم که در آن همه‌چیز رو به عقب بود و دوران چهارساله‌ای هم داشتیم که در آن اتفاقات خوبی افتاد. البته در چهار‌سال اخیر نیز کمبودهایی وجود داشته، ولی راه بهترشدن وضع و تداوم اتفاقات خوب در جامعه ادامه راه این چهار‌ سال است.

سیامک صفری:تلاش‌ها را می‌شود دید

تلاشی در دولت یازدهم وجود داشت و هنوز هم وجود دارد که اتفاق‌های خوبی در عرصه‌های مختلف بیفتد. در حوزه سینما این تلاش و تاثیرات آن را در موفقیت سینمای ایران در فستیوال‌های جهانی می‌بینیم. باید توجه داشت که با این‌که وزارت ارشاد و خانه سینما نظرات تخصصی‌تری در این مورد می‌توانند ارایه دهند، سینمای ایران در این زمینه‌ها حتی می‌تواند موفق‌تر نیز باشد. درواقع نکته مدنظرم مربوط به بحث سیاست‌گذاری کلی فرهنگی است. در این زمینه، باوجود تمام تلاش‌های صورت‌گرفته، اما هنوز هم کمبودهایی وجود دارند. مثلا در حوزه سینما باید صنف و تشکیلاتی وجود داشته باشد که مشکلات را در زمینه‌های مختلف دیده و تشخیص دهد که ایراد از کجای کار است و به کجا باید توجه شود. این را هم باید توجه کنیم که همین تلاش در همین حد نیز به دلیل نگاه ویژه‌ای است که این دولت به فرهنگ و هنر داشته و دارد

وگرنه در وعده‌های انتخاباتی کاندیداهای مختلف می‌توان جایگاه فرهنگ و هنر را در مقایسه با مسائل دیگر دید که بیشتر از این‌که فرهنگ و هنر در اولویت بحث‌های کاندیداها باشد، صحبت از مسائل اقتصادی است...

 اما در کل می‌توانم بگویم دولت آقای روحانی حسن‌نیت دارد و این را بیشتر در حوزه فرهنگ می‌بینیم...

مسعود اطیابی:سینما جان دوباره گرفته...

عملکرد دولت یازدهم در حوزه‌های مختلف ازجمله سینما نیاز به تحلیل و بررسی دارد و باید نقاط ضعف و قوت آن نقد شود. اما درکل صنعت سینما در دولت یازدهم از وضع بحرانی و ناامیدانه خارج شد، جان دوباره‌ای گرفت و به حد مطلوب رسید. این پیشرفت را هم در جنبه‌های اقتصادی سینما می‌بینیم و هم در زمینه کیفی و البته افتخارآفرینی جهانی سینما. می‌شود این نکته واضح را دید که در این چهار‌سال فروش بالای فیلم‌های سینمایی منجر به رونق اقتصادی بیشتر صنعت سینما شد. اما باتوجه به تمام اتفاقات خوبی که در دولت یازدهم رخ داده، همچنان زیرساخت‌های سینما مشکل دارد. کمبود و تغییر کاربری سالن‌های سینمایی همچنان وجود دارد و محسوس است، روابط بین‌الملل سینمای ایران همچنان مشکل دارد و کیفیت تولید فیلم‌ها نیز هنوز دارای مشکل است و می‌توان گفت در تمام این زمینه‌ها فرصت چندانی برای تغییرات اساسی وجود نداشته است. این درحالی است که تقویت زیرساخت‌های سینما در تولید کیفیت فیلم‌ها نیز اثرگذار است و باید این مسأله مورد توجه قرار گیرد.

این را نیز باید توجه کنیم که حدود ٩٠‌درصد صنعت سینما به‌صورت خودکفا اداره می‌شود و همه‌چیز در اختیار و کنترل دولت نیست. در کل باید بگویم که سینمای ایران نیازمند توجه ویژه است و باید زیرساخت‌های این حوزه بیش از پیش تجهیز شود. ان‌شاءالله دولت دوازدهم به این مسائل توجه بیشتر و بهتری داشته باشد.

امیررضا دلاوری:گله دارم

درکل و با نگاهی تحلیلی می‌توانم بگویم که نظرم نسبت به سینما مساعد نیست. البته گله‌هایی که دارم بیشتر به مناسبات و روابط داخلی سینما ناظر است و نه به تصمیم‌سازی‌ها و سیاستگذاری‌های دولتی در این عرصه  و گرنه در نگاهی مقایسه‌ای میان چهار‌سال اخیر با مثلا هشت‌سال پیش از این دوره به سهولت می‌شود دید که مثلا سالن‌های سینما زیاد شده‌اند و امکانات بهتر شده.

اما باوجود افزایش این ابزار و امکانات، همچنان فیلمنامه‌ها ضعیف هستند یا انتخاب بازیگران و افرادی مثل من محدود شده است که البته ربطی به دولت ندارد، در ضمن چنین مشکلاتی در تئاتر به مراتب کمتر از سینما وجود دارد. به‌عنوان یک بازیگر می‌توانم بگویم باید کارشناسان سینما، دست‌اندرکاران صاحب‌نظر و مدیران درباره رفع چنین مشکلاتی تصمیم بگیرند.

این را نیز می‌توانم بگویم که در دولت حاضر نسبت به قبل از حجم کمدی‌های سخیف کمی کم شده است. تمام اینها یعنی حرکتی محسوس به سمت بهترشدن وجود داشته و دارد...

مهدی صباغ‌زاده:سینما رونق گرفته...

سینمای تجاری در این چهار‌سال رونق بسیار خوبی گرفت و آثار تجاری به فروش خوبی دست یافتند. در چهار‌سال اخیر فیلم‌های سینمایی که در سالن‌ها به نمایش درآمدند، فروش خوبی را کسب کردند و این موضوع قابل‌قبول بوده است که علاوه‌بر حمایت درست دولت در مرحله نمایش می‌تواند مدیون سعه‌صدر بیشتر و بهتر مدیران این دوره در قیاس با دوره‌های قبلی نیز باشد که با آزاداندیشی‌شان باعث شدند تنگ‌نظری‌ها و تعصبات کور و قبیله‌ای جلوی ساخته‌شدن یک‌سری آثار خوب را نگیرد...

احداث و بهره‌برداری سالن‌ها و پردیس‌های سینمایی جدید و نیز توجه مدیران به جایگاه صنعت سینمای ایران از دیگر اتفاقات خوب این دوره بوده و به اینها باید افزود روی‌کارآمدن مدیریت جدید سینمایی را که با توجه به سابقه و تصویر مثبتی که در دوره قبلی مدیریتش در سینما از خود شکل داده، دست‌اندرکاران صنعت سینمای کشور را دل‌گرم‌تر ساخت به این‌که قطعا کارها و برنامه‌های بهتری را در آینده شاهد خواهیم بود. درواقع می‌توان گفت اکنون مدیریت سینمایی شناخت درستی از هنرمندان و سینماگران دارد و بهتر می‌تواند وضع و شرایط آنها را درک کند. همچنین انتظار می‌رود مدیریت سینمایی با درک درست شرایط و دل‌خواسته‌های هنرمندان، ساخت فیلمنامه‌های بهتر و فیلم‌هایی با استاندارد بالا را تسریع و تسهیل کند. پیشنهاد دیگری که در این زمینه دارم و می‌دانم در برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت ارشاد فعلی نیز بوده و هست، این است که مدیران فرهنگی بکوشند صنعت سینما از بخش دولتی خارج شده و به‌طور خصوصی اداره شود که امیدوارم این اتفاق در دوره بعدی این دولت اتفاق بیفتد و تصمیمات بهتری برای سینمای ایران گرفته شود.

فرهاد توحیدی:دیگر ورشکسته نیستیم

وضعیت سینما در چهار‌ سال گذشته قابل مقایسه با دوره‌های قبل نیست. دولت یازدهم، سینمای ایران را از ورشکستگی اقتصادی نجات داد. این دولت در شرایطی کشور را تحویل گرفت که سینمای ایران دارای ٧میلیون تماشاگر و فروشی کمتر از ٣٠‌میلیارد تومان در‌ سال ٩٢ بود و به مرز ورشکستگی رسیده بود. اما اکنون وضع اقتصادی سینمای ایران قابل‌مقایسه با دوره‌های قبل نیست، به‌طوری که ‌سال گذشته فیلم‌های اکران‌شده در سالن‌های سینمایی حدود ١٠٠‌میلیارد تومان فروش داشته‌اند که استقبال مردم از فیلم‌های به نمایش درآمده گویای آن است که کیفیت فیلم‌ها نیز بالا رفته است.

تشکیل گروه هنر و تجربه از دیگر اتفاقات خوب در سال‌های اخیر بود. بسیاری از فیلم‌هایی که به‌طور مساوی شانس اکران نداشتند، در بخش دیگر به نام گروه هنر و تجربه برای مخاطبان نمایش داده می‌شوند که با استقبال خوبی مواجه شد. به اینها باید اضافه کرد بازگشایی خانه سینما را که از رویدادهای مهم دیگر طی چهار‌سال گذشته بود...

توجه باید کرد که برای پیشرفت و توسعه در حوزه فرهنگ و هنر دولت باید به سمت کوچک‌سازی پیش رود. تشکیل سازمان نظام سینمایی مستقل مانند سازمان‌های نظام پزشکی یا مهندسی می‌تواند بسیاری از مشکلات هنرمندان و سینما را حل کند. پیشنهاد می‌شود دولت لایحه‌ای درباره تشکیل سازمان نظام سینمایی به مجلس شورای اسلامی ارایه دهد تا شکل قانونی پیدا کند. تشکیل سازمان نظام سینمایی می‌تواند امور حرفه‌ای را راهبردی کند و بر بسیاری از مشکلات و دغدغه‌های هنرمندان و سینماگران فائق آید.