کتاب‌هایی که به فیلم‌های موفقی بدل شدند

 هر ساله تعداد زیادی فیلم ساخته می‌شود که تنها برخی از آن‌ها بر اساس داستان‌های غیر اقتباسی ساخته می‌شوند و بسیاری دیگر اقتباسی مستقیم یا آزاد از یک رمان، نمایشنامه یا یک ماجرای واقعی هستند.

همه می‌دانیم که فیلم‌های کلاسیکی مانند «زن کوچک» (Little Women) و «کشتن مرغ مقلد» (To Kill a Mockingbird) و اقتباس‌های بلاک باستر امروزی مانند «هری پاتر» نیز همگی ابتدا رمان‌هایی نسبتاً معمولی بودند که اقتباس سینمایی آن‌ها با موفقیتی بزرگ و در سطحی بسیار بالاتر از کتاب همراه شد. در ادامه این مطلب می‌خواهیم شما را با فیلم‌هایی آشنا کنیم که مسیری مشابه را طی کرده و از لای صفحات رمان‌ها به اوج هالیوود رسیدند.

۱- ارقام پنهان

فیلم «ارقام پنهان» یا «چهره‌های پنهان» (Hidden Figures) یک فیلم نامزد جایزه اسکار در سال ۲۰۱۶ بود که بخش کمتر مورد توجه قرار گرفته‌ای از تاریخ آمریکا را روشن ساخته و داستان یک شخصیت واقعی به نام کاترین جانسون (تاراجی پی هنسون) و دو زن ریاضیدان سیاهپوست دیگر را روایت می‌کرد که به رفتن اولین فضانورد آمریکایی به فضا در دهه ۱۹۶۰ کمک شایانی کردند.

اگر چه این فیلم با موفقیت تجاری و استقبال منتقدان روبرو شد، اما شاید کمتر کسی بداند که این فیلم بر اساس یک کتاب زندگینامه‌ای در سال ۲۰۱۶ ساخته شده است. مانند هر واقعیت دراماتیزه شده ای، تمام آنچه که در فیلم رخ می‌دهد در واقعیت ماجرا رخ نداده است، اما پیام ذاتی داستان برای غلبه بر موانع در هر دو واقعی است. با انتشار فیلم، فروش کتاب نیز افزایش چشمگیری یافت.

۲- رستگاری در شاوشنک

عاشقان سینما فیلم اکنون کلاسیک شده «رستگاری در شاوشنک» (The Shawshank Redemption) را یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما می‌دانند، اما فیلم در زمان اکران یک فیلم شکست خورده و کم فروش بود. داستان کند پیش رونده این فیلم ساخته شده در سال ۱۹۹۴ در مورد چند زندانی بود که ظاهراً سینمارو‌ها را به خود جذب نکرد. اما سینمارو‌های امروزی نیز شاید ندانند که این فیلم بر اساس رمان کوتاهی نوشته یکی از بزرگ‌ترین وحشت نویسان تاریخ، استفن کینگ، و با تغییر در ژانر نوشته شده است.

فیلم به مقدار زیادی همان اتفاقات داستان را روایت کرده و حتی در موارد زیادی نیز همان دیالوگ‌های کتاب را تکرار می‌کند. تنها تفاوت کتاب و فیلم در مورد شخصیت رِد است که در کتاب یک مرد ایرلندی با مو‌های قرمز است، اما در فیلم نقش او را مورگان فریمن سیاهپوست بازی می‌کند.

پس از آن که فیلم در میان نامزد‌های جایزه اسکار قرار گرفت توجهات را به خود جلب کرد و بدین ترتیب «رستگاری در شاوشنک» زندگی دوباره‌ای در تلویزیون و رسانه‌های خانگی پیدا کرد. این رمان کوتاه که اعتبار و محبوبیت دیگر رمان‌های کینگ را نداشت و در یک مجموعه داستانی همراه به سه داستان دیگر و با عنوان «فصول متفاوت» (Different Seasons) نیز پس از انتشار فیلم با موفقیت قابل توجهی روبرو شد.

۳- پارک ژوراسیک

فیلم کلاسیک «پارک ژوراسیک» (Jurassic Park) که در زمان خود پیشرفت تکنولوژیکی بزرگی برای صنعت سینما بود و هنوز بعد از ۲۵ سال نیز همچنان به محبوبیت خود ادامه می‌دهد یکی از آن فیلم‌هایی است که در فهرست «فیلم‌های بهتر از کتاب» قرار می‌گیرد. فیلم «پارک ژوراسیک» در سال ۱۹۹۳ توسط استیون اسپیلبرگ ساخته شد که شخصیت‌های رمان را به صورت کامل‌تر و عمیق‌تر و بیشتر قابل درک نشان داده و قدرت بیشتری به شخصیت‌های زنانه دکتر سالتر (لارا درن) و لکس (آریانا ریچاردز) می‌دهد.

البته در نسخه سینمایی یکی از دایناسور‌هایی که در رمان وجود دارد نیز به طور کلی حذف می‌شود: پروکوپسوناتوس. اگر چه کتاب قبل از ساختن نسخه سینمایی اش نیز یک کتاب پرفروش بود، اما انتشار فیلم اسپیلبرگ به نویسنده رمان، مایکل کریشتون، کمک کرد که به موفقیت بیشتری دست یابد.

۴- مریخی

فیلم «مریخی» (The Martian) بسیاری از صحبت‌های تکنولوژیکی پیچیده رمان را قابل درک و لذت بخش می‌سازد بدون این که بخش قابل توجهی از داستان را قربانی کند. خوشبختانه، این فیلم ساخته شده در سال ۲۰۱۵ تا حدود زیادی با علم و واقعیت مطابقت داشت و مخاطبان عام نیز که به دنبال شخصیت پردازی پیچیده، جذابیت داستانی و فضا‌هایی قرمز رنگ و واقعی از مریخ بودند را راضی کرد.

کتاب اندی ویر نیز خود داستان بقا بود، زیرا وی کتابش را در سال ۲۰۱۱ به صورت شخصی منتشر کرد و خیلی زود توسط یک ناشر برجسته خریداری و خیلی زود برای ساخت فیلم آماده شد. هم کتاب و هم فیلم «مریخی» با استقبال تماشاگران روبرو شدند.

۵- آرواره‌ها

استیون اسپیلبرگ بار دیگر همه را حیرت زده کرد. او یک بار دیگر یک رمان نسبتاً معمولی و با بن مایه ملودرام نوشته پیتر بنچلی در سال ۱۹۷۴ را انتخاب و با تیز کردن شخصیت‌ها و شخصیت شرور و اغلب پنهان داستان یک فیلم بلاک باستر تابستانی را ساخت که هنوز هم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فیلم‌های تریلر تاریخ سینما مورد ستایش قرار می‌گیرد. البته بخش‌هایی از رمان نیز در نسخه سینمایی نادیده گرفته شد؛ از جمله یک داستان جانبی مافیایی، رابطه بین همسر رییس برودی، اِلن، و کوسه شناس مشهور فیلم، مت هوپر، مرگ یکی دیگر از شخصیت‌های اصلی و نبود پایان داستان با استفاده از مواد منفجره.

مخاطبان آن دوران این رمان پرفروش را حتی قبل از ساخت نسخه سینمایی نیز دوست داشتند، اما شکی وجود ندارد که فیلم «آرواره ها» یک شاهکار سینمایی است. بنچلی خود نقشی کوتاه در فیلم اسپیلبرگ داشته و نقش یک خبرنگار در ساحل را بازی کرد.

۶- باشگاه مشت زنی

فیلم کالت کلاسیک جنجالی «باشگاه مشت زنی» (Fight Club) برای اثبات جایگاه خود به سال‌ها وقن نیاز داشت و این موضوع هم در مورد نسخه کتابی در سال ۱۹۹۶ و هم نسخه سینمایی در سال ۱۹۹۹ صحت دارد. اولین چاپ کتاب که بعد‌ها به موفقیت رسید تا چند سال به فروش نرفت و نویسنده آن، چاک پالانیوک، آن را یک «شکست بزرگ» می‌دانست. با این وجود در ابتدا فروش متوسطی داشت، اما آن موفقیتی که استودیو سازنده انتظار داشت را موجب نشد.

با این وجود داستان شوکه کننده یک باشگاه مشت زنی زیرزمینی با یک پایان غیرمنتظره که کمی متفاوت از کتاب بود رفته رفته توجه مخاطبان را به خود جلب کرد و اکنون این فیلم را یکی از بهترین فیلم‌های دهه ۱۹۹۰ می‌دانند.

۷- دفترچه خاطرات

فیلم «دفترچه خاطرات» (The Notebook) ساخته سال ۲۰۰۴ که یکی از بهترین فیلم‌های عاشقانه تاریخ سینما به شمار می‌آید به خاطر بازی‌های خارق العاده و بسیار تاثیرگذار رایان گاسلینگ و ریچل مک آدامز باعث بالاتر رفتن جایگاه رمان کلیشه‌ای و گریه آور نیکلاس آسپارکس شد. حتی کسانی که معمولاً به سمت سبک داستانی قابل پیش بینی و بسیار احساسی اسپارکس نمی‌رفتند نیز نتوانستند در داستان فیلم به عنوان یک داستان عاشقانه قدیمی غرق نشوند، نوعی از فیلم‌های عاشقانه که دیگر به ندرت ساخته می‌شوند.

فیلم در خفا اکران شد، اما به فیلمی بسیار موفق تبدیل گشت در حالی که نسخه کتابی به عنوان اولین اثر اسپارکس از همان ابتدا یک رمان پرفروش بوده و باعث موفقیت او در آینده شد.

۸- جان سخت

فیلم پرفروش «جان سخت» (Die Hard) در سال ۱۹۸۸ در مورد پلیسی که یک تنه به مبارزه با تروریست‌ها می‌رود از کتابی به نام «هیچ چیز ابدی نیست» (Nothing Lasts Forever) نوشته رودریک ثورپ در سال ۱۹۷۹ ساخته شد که در آن شخصیت اصلی مسن‌تر بوده و روحیه ضعیف تری نسبت به شخصیت سرزنده و جوان جان مک کلین با بازی بروس ویلیس دارد. همچنین در نسخه سینمایی از فلش بک‌های رمان صرفنظر شده تا داستان منسجم تری ارائه شود و چندین ماجرای اصلی را برای تمرکز بر روی رابطه مک کلین و همسرش (که در کتاب‌ها دخترش بوده و او قصد نجاتش را دارد و با نتایجی متفاوت) تغییر می‌دهد.

تقویت شخصیت‌های روانی شخصیت‌ها باعث می‌شود که فیلم از یک فیلم اکشن معمولی به یک فیلم بسیار خوب پر از سرزندگی و جذابیت تبدیل شود. رمان ثورپ اگر چه از گردونه انتشار خارج شده بود، اما همزمان با انتشار آخرین فیلم از فرانچایز «جان سخت» به نام «یک روز خوب برای جان سخت» (A Good Day to Die Hard) بار دیگر در سال ۲۰۱۲ بازنشر شد.

۹- فارست گامپ

بسیاری از این که می‌شنوند «فارست گامپ» (Forrest Gump) نیز از آن دسته فیلم‌هایی است که بر اساس یک کتاب ساخته شده حیرت زده می‌شوند. مشهورترین احمق دانای هالیوود در کتاب کمتر شناخته شده‌ای به همین نام نوشته وینستون گرون در سال ۱۹۸۶ در موقعیت‌های بسیار بی معنی تری قرار می‌گیرد که در آن به فضا رفته و با یک شامپانزه نیز دوست می‌شود. فارست نسخه کتابی در رفتار و سبک حرف زدنش کمی خشن‌تر است، اما با یک گرامر و املای خلاقانه داستان خود را بازگو می‌کند.

نسخه سینمایی در سال ۱۹۹۴ برنده ۶ جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم سال و بهترین بازیگر نقش اول مرد برای تام هنکس شد. موفقیت فیلم در باکس آفیس و تحسین آن توسط منتقدان نقش مهمی در محبوبیت نسخه کتابی شده و حتی به نوشتن دنباله‌ای از آن انجامید و فیلم نیز در تاریخ فرهنگ عامه آمریکا جایی برای خود دست و پا کرد.

۱۰- بیمار انگلیسی

داستان عاشقانه‌ای که در دوران جنگ رخ می‌دهد به ندرت پیش می‌آید که هم در نسخه سینمایی و هم چاپی مورد توجه قرار گیرد، اما فیلم «بیمار انگلیسی» (The English Patient) فیلمی است که به حق در هر دو رسانه مورد توجه قرار گرفته و موفق بود. رمان سال ۱۹۹۲ مایکل اونداجه اخیراً جایزه گلدن من بوکر را دریافت کرد و بهترین کتابی است که در ۵۰ سال قدمت این جایزه توانسته آن را بدست آورد.

اگر چه نسخه چاپی از همان ابتدا با استقبال خوبی روبرو شود، اما اونداجه بر این باور است که اقتباس موفق سینمایی سال ۱۹۹۶ که برنده ۹ جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم شد بود که باعث شد کتاب او زندگی دوباره‌ای یابد. نسخه کتابی که بسیار تراژیک و احساسی است داستان یک عشق فنا شده را به شکلی شاعرانه‌تر و درونگرایانه‌تر به تصویر می‌کشد در حالی که در نسخه سینمایی داستان بسیار سرراست است حتی زمانی که از فلش بک استفاده می‌شود.

حسین علی پناهی