رمان مصور مارسل پروست

علاقه‌مندان حرفـه‌ای رمان در ایران مارسل پروست را می‌شناسند. البته کم پیش می‌آید کسی ٧ جلد مشهورترین رمان او (در جست‌وجوی زمان از دست رفته) را تا پایان خوانده باشد اما خب اهل ادبیات داستانی که باشی، بارها نامش را شنیده‌ای.

به‌خصوص که مرحوم مهدی سحابی هم آن را ترجمه کرده و بارها هم در ایران بازنشر شده؛ اما کاری که تصویر آن را می‌بینید، رمانی است که استفان اوئه بر اساس رمان ٧ جلدی پروست به شکل مصور درآورده و نشر چترنگ آن را با ترجمه کامران برادران چاپ کرده.

یکی از نکات جالب در مورد این مجموعه این است که برخلاف دیگر رمان‌های مصوری که معمولا در بازار کتاب پیدا می‌شود، اقتباس استفان اوئه هیچ تفاوتی با متنِ اصلی مارسل پروست ندارد. اقتباس اوئه را حتي اگر با ترجمه‌ انگلیسی «در جست‌وجوی...» مقایسه کنید، خواهید دید که جدا از برخی تلخیص‌ها، باقی متن، تفاوتی با خودِ رمان پروست ندارد.

بنابراین کسی که سراغِ رمان‌ مصور این کتاب می‌رود، نباید خیال کند که با رمانی آسان‌خوان سروکار دارد. درواقع رمان ‌مصور «در جست‌وجوی...» هم سختی‌های خودش را دارد و شیفتگان ادبیات را به خود جلب خواهد کرد. البته باید توجه داشت تصاویر این کتاب می‌تواند به آسان‌تر خواندنش کمک کند ولی  سرآخر، خواننده با متن اصلی مارسل پروست سروکار دارد.

نکته دیگر این است که ترجمه‌ مهدی سحابی از رمانِ پروست چنان کم‌رقیب است که مترجم گاهی جمله‌ها را عینا از آن ترجمه آورده؛ مثل اول رمان: «دیرزمانی زود به بستر می‌رفتم.» با نگاهی به متنِ فرانسه و ترجمه‌ انگلیسی‌اش نیز خواهید دید که اصولا بهتر از این نمی‌توان این جمله را ترجمه کرد. در نهایت، در آثاری از این دست وظیفه‌ انتقال بسیاری مفاهیم به دوش تصاویر است.

برای مثال، پروست در رمانش توضیحاتی دقیق از ميهمانی‌های پرشکوه آن زمان ارایه می‌دهد. خب قاعدتاً بخشی از این توصیفات در اقتباس استفان اوئه حذف شده و این تصاویر هستند که وظیفه انتقال این حجم از جزییات را بر عهده می‌گیرد. در کل این رمان بیشتر به کار عده‌ای می‌آید که رمان اصلی را نخوانده‌اند.

با این همه، رمان‌ مصور «در جست‌وجوی...» تجربه‌ای سراسر تازه است، حتی برای کسانی که پیشتر خود رمان پروست را خوانده‌اند؛ اما نباید تصور کرد که این کمیک‌استریپ برای سنین خاصی، به‌ویژه کودکان، در نظر گرفته شده بلکه مخاطب اصلی این اثر، کماکان بزرگسالان هستند. ضمن این‌که باید توجه داشت در حال حاضر کمتر کسی سراغ رمانی ٧ جلدی می‌رود. برای همین معرفی این کتاب به کسانی كه دوست دارند با ادبیات جهان آشنایی پیدا کنند، تجربه‌ای بهتر خواهد بود.