سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲
کد مقاله: ۹۹۰۲۰۰۰۸۸

آشنایی با هنر سوزن دوزی و انواع نقش هایش

سوزن دوزی,سوزن دوزی چیست,تاریخچه سوزن دوزیدر روش های اجرای سوزن دوزی تنوع زیادی وجود دارد
سوزن دوزی بعنوان یک کسب و کار با مزیت های اقتصادی می باشد. سوزن دوزی از صدر اسلام در بین زنان بلوچ رایج بوده است. سوزن دوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل ترین و جالب ترین صنایع دستی کشور به حساب آورد.

سوزن دوزی چیست؟

سوزن دوزی یک نوع گلدوزی و هنردستی ظریفی است که از زمان های دور به ارث رسیده است. هنری بسیار زیبا که به تازگی مورد توجه طراحان مد و پوشاک و حتی طراحان مبلمان قرار گرفته است. امروزه به هنر نقش آفرینی بر سطح پارچه توسط نخ، سوزن، قلاب و ... سوزن دوزی می گویند.

سوزن دوزی سنتی روی لباس,سوزن دوزی,طرح سوزن دوزیطرح های سوزن دوزی بیشتر از رویاهای زنان بلوچ الهام می گیرد

سوزن دوزی، یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که با نخ و سوزن روی پارچه و دیگر بافت ها انجام میگیرد. هنر سوزن دوزی در ایران بیشتر در استان سیستان و بلوچستان (بلوچ ها) و برخی از مناطق دیگر ایران مانند اصفهان (ارامنه)، بختیاری ها، شمال کشور (ترکمن ها)، خراسان و یزد (زرتشتیان یزد) انجام می شود. سوزن دوزی های این مناطق از نظر طرح، رنگ و نوع دوخت با هم تفاوت هایی دارد.

سوزن دوزی یکی از صنایع دستی سیستان و بلوچستان است در واقع در ایران مهد هنر سوزن دوزی سیستان و بلوچستان است که به وسیله زنان بلوچ انجام میگیرد. شهرستان ایرانشهر واقع در بلوچستان در سال ۱۳۹۷ بعنوان شهر ملی سوزن دوزی ثبت شد. سوزن دوزی بلوچی یا بلوچی دوزی انواع خاصی از سوزن دوزی است که توسط زنان بلوچ انجام می شود این طرح های سوزن دوزی بیشتر از رویاهای زنان بلوچ الهام می گیرد تا از طبیعتی که در آن زندگی می کنند. بسیاری از طرح های زیبای سوزن دوزی بلوچستان از ایرندگان و قاسم اباد بمپور بر روی لباس های فرح دیبا در دروه پهلوی دوم به وسیله زنان این منطقه انجام می شده است و در همان دوران هنر سوزن دوزی بلوچی مهر اصالت از سازمان یونسکو را اخذ کرد.

تاریخچه سوزن دوزی

با توجه به منسوجات تاریخی کشف شده در بخش های غربی ایران قدمت هنر سوزن دوزی اصیل به شش هزار سال پیش از میلاد مسیح بر می گردد. در گذشته عمده ترین کاربرد هنر سوزن دوزی آراستن جامه ها بود، این دست دوخته ها علاوه بر کاربرد تزئینی، گاها بخاطر عقاید مذهبی و در برخی موارد بعنوان طلسم هم مورد استفاده قرار می گرفتند. با توجه به مستندات تاریخی موجود هنر سوزن دوزی در کلیه ادوار تاریخ ایران بسیار پر رونق و پر طرفدار بوده و در بعضی از ادوار تاریخ با توجه به علاقه اعیان و اشراف از رونق بیشتری هم برخوردار بوده است. متأسفانه هنر سوزن دوزی نیز مانند خیلی دیگر از هنرهای سنتی و اصیل ایرانی در سال های اخیر و در اثر گرایش به سوی مد های غربی و نوین بدست فراموشی سپرده شده است. در سالهای گذشته بعضی از اهالی هنر اقدام به گرد آوری و اجرای مجدد تکنیک های هنر سوزن دوزی اصیل و زیبا کرده اند. این هنرمندان در سال های گذشته اقدام به اجرای این تکنیک ها بر روی اقلامی مثل رومیزی، حاشیه مانتوها، شال ها و غیره نموده اند.

تاریخچه سوزن دوزی,سوزن دوزی چیست,سوزن دوزینخ های استفاده شده در هنر سوزن دوزی دارای طیف متفاوتی از رنگ های گرم و سرد است

سوزن دوزی بلوچ و یا بلوچ دوزی چیست؟

هنر سوزن دوزی مجموعه ای از چند هنر دوخت و دوز بوده و به نوعی کلکسیونی از انواع سوزن دوزی های ایرانی به شمار می آید.

سوزن دوزی بلوچ را باید در زمره یکی از اصیل ترین و جذاب ترین صنایع دستی کشور به حساب آورد. این صنعت که در آن ذوق و ابتکار زنان سوزن دوز به صورت طرح های سنتی محلی که تبیین گر خصوصیات و ویژگی های هر منطقه است، خلاصه می شود و امروزه در بین صنایع هنری و سنتی کشور مرتبه و مقام بسیار والایی دارد.

سوزن دوزی بازتاب ذوق، خلاقیت ذهنی و توان جسمی زنان بلوچ است و قدمتی به بلندای تاریخ بلوچستان دارد که از این جهت به آن «بلوچی دوزی» هم می گویند.

نخ های استفاده شده در هنر سوزن دوزی دارای طیف متفاوتی از رنگ های گرم و سرد بوده که به علت زیباتر شدن اثر هنری از رنگ های تیره در طیف قرمز، مشکی، قهوه ای، یشمی و سورمه ای استفاده می گردد. پارچه های مورد استفاده در سوزن دوزی، پارچه های نخی ساده و یا گونی یا تارشمار است. پارچه های نخی در دوخت و دوز لباس های محلی این استان و پارچه های تار شمار در تهیه آثار زینتی مثل کوسن، رومیزی و روبالشی مورد استفاده قرار می گیرد.

ابزار  كار سوزن دوزی

سوزن دوزی هنری است كه هنرمند برای خلق اثر خود به ابزار كم و ابتدایی نیاز دارد كه میتواند به راحتی آنان را فراهم كند كه در هر خانه ای یافت می شود. ابزارهای ساده و ابتدائی هنر سوزن دوزی عبارتند از:

۱- انواع پارچه: یکی از وسایل مهمی که در سوزن دوزی مورد استفاده قرار می گیرد، پارچه ها می باشد. این نوع از وسیله در نمونه های مختلف موجود می باشد، که افراد می ‌توانند با استفاده از آن شکل های زیبا و شگرفی را به وجود آورند. از پارچه هایی که در سوزن دوزی مورد استفاده قرار می ‌گیرد، می‌ توان به پارچه کتان، پارچه زربافت، پارچه ابریشمی، پارچه پشمی، پارچه پنبه ای و دیگر پارچه ها اشاره کرد.

۲- سوزن: سوزن كه از گويش محلي به آن سوچن مي گويند یکی از انواع سوزن ها برای انجام سوزن دوزی ها می باشد. سوزن های مختلفی برای انجام سوزن دوزی ها مورد استفاده قرار می ‌گیرد، که از مهم‌ ترین آن ها می ‌توان به سوزن شارپ، سوزن بیتوین، سوزن کرال، سوزن چنایل، سوزن دارنینگ، سوزن تاپستری، سوزن مونجوق دوزی و … اشاره کرد.

سوزن دوزی,هنر سوزن دوزی,سوزن دوزی بلوچسوزن های مختلفی برای انجام سوزن دوزی ها مورد استفاده قرار می ‌گیرد

۳- قیچی: قيچي كه به آن مقراض گفته مي شود، يكي ديگر از ابزارهاي بكار رفته در سوزن دوزي است و نقشي كه مي تواند داشته باشد اين است كه به وسيله آن پارچه ها را به اندازه هاي مناسب كار در مي آورد و همچنين براي برش نخ نيز از آن استفاده مي شود.

۴- انگشتانه: انگشتانه يا شستي كه آنرا به عنوان محافظ انگشت بكار مي برند از نمونه وسایل سوزن دوزی می توان به انگشتانه که برای بالا بردن سرعت عمل استفاده می ‌شود اشاره کرد.

شیوهٔ دوخت سوزن دوزی

در سوزن دوزی روی سطح پارچه های ساده طرح هایی را با نخهای رنگی ترسیم می کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می شود و بخیه های ظریفی روی پارچه می دوزند. در روش های اجرای سوزن دوزی تنوع زیادی وجود دارد. معمولاً برای سوزن دوزی از کارگاه گلدوزی (قابی به شکل مستطیل یا دایره برای صاف نگه داشتن پارچه) استفاده می شود. روی پارچه های کتان، زربافت، ابریشمی، پشمی و پنبه ای روش های گوناگون سوزن دوزی اجرا می شود و در آن از نخ های ابریشمی، پشمی، الیاف مصنوعی، نخ گلابتون، نخ نقده، نخ ملیله و نخ سرمه استفاده می شود.

سوزن دوزی بلوچ,سوزن دوزی,انواع سوزن دوزینحوه ی سوزن دوزی روی سطح پارچه های ساده

لازم به ذکر است که از نمونه های سوزن دوزی، فراورده های تکمیلی مانند: کیف، جای جوراب، قوطی سیگار، کیف بغلی، کیف پول خرد، جلد عینک، جای کلید، جای دستمال کاغذی، دستمال سفره، شلوار، کت، مانتو، کراوات، پارچه، کفش، کمربند، کیف، آباژور، چکمه، شلیته، بلوز، کاپشن، جلد آلبوم، قاب عکس و ... تهیه می شود.

انواع نقوش سوزن دوزی

>> نقوش انسانی: از این نقوش در هنر سوزن دوزی کمتر استفاده می‌شود و نقش انسانی بر روی قالیچه‌ها کاربرد بیشتری دارد.

نقش سوزن دوزی,ابزار كار سوزن دوزی,سوزن دوزیاز نقوش انسانی در هنر سوزن دوزی کمتر استفاده می‌شود

>> نقوش حیوانی: این نقش‌ها برگرفته از انواع حیوانات است که ممکن است در اطراف و خود منطقه وجود داشته باشد و یا نقش حیواناتی که برگرفته از ذهنیات فرد باشد و به خاطر زیبایی از آن استفاده می‌کند که یکی از نقش های محبوب در هنر سوزن دوزی است. 

>> نقوش گیاهی: عدم وجود گل در بلوچستان ذهن سوزن دوز را بر آن داشته تا به نقش آفرینی آن بپردازد و با کنار هم قرار دادن چند مربع، لوزی، مثلث یا مستطیل انواع گل و نقش ها در هنر سوزن دوزی را می آفرینند.

>> نقوش هندسی: نقوش هندسی نیز بیشترین کاربرد را نه تنها در سوزن دوزی بلکه در انواع فعالیت‌ها مانند سفال، زرگری و غیره دارد.

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 25
  • 7
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۲
در انتظار بررسی: ۱۱
غیر قابل انتشار: ۱۴
جدیدترین
قدیمی ترین
سلام ممنونم بابت مطلب خوبتون فقط در قسمت نقوش گیاهی این جمله که گفتید "عدم وجود گل در بلوچستان" کاملا اشتباهه
لباس سوزن دوزیم خیلی عالیه ؟دست لباس بلوچی
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
بیژن بنفشه خواه بیوگرافی بیژن بنفشه خواه بازیگر خوش سابقه سینمای ایران

تاریخ تولد: ۱ فروردین ۱۳۵۲

محل تولد: دروازه شمیران، تهران، ایران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت: ۱۳۷۳

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته نمایش از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد

ادامه
یان کوم بیوگرافی یان کوم؛ بنیانگذار برنامه واتس اپ

تاریخ تولد: ۲۴ فوریه ۱۹۷۶

محل تولد: اوکراین، کی یوف

ملیت: آمریکایی

حرفه: تاجر، برنامه نویس، کارآفرین

دلیل شهرت: راه اندازی واتساپ

ثروت: ۱۵/۱ میلیارد دلار

ادامه
جلال الدین مارشاریپوف بیوگرافی جلال الدین مارشاریپوف بازیکن قوی ازبکی

تاریخ تولد: ۱ سپتامر ۱۹۹۳

محل تولد: گرگانج، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: استقلال تهران

قد: ۱ متر ۷۲ سانتی متر

ادامه
بیوگرافی و اشعار عثمان بختیاری زندگینامه عثمان بختیاری شاعر سده پنجم و ششم

تاریخ تولد: بین سال های ۴۵۷ تا ۴۶۹ هجری قمری

ملیت: ایرانی

زمینه فعالیت: شاعر و حماسه سرا

آثار: شهریار نامه - هنرنامه یمینی

وفات: بین سال‌ های ۵۱۲ تا ۵۴۸

ادامه
ابو حتوف بن حارث انصاری زندگینامه ابوحتوف بن حارث انصاری از دشمنی با امام علی تا شهادت در کربلا

محل زندگی: کوفه

دوران زندگی: همزمان با دوران زندگی امام حسین (ع)

از یاران: امام حسین (ع)

شهادت: روز دهم محرم

ابو حتوف بن حارث انصاری در سپاه عمر سعدزندگینامه ابو حتوف بن حارث انصاری

ادامه
محمد نادری بیوگرافی محمد نادری بازیگر سینما و تلویزیون

تاریخ تولد: ۱۰ تیر ۱۳۵۷

محل تولد: اردبیل

حرفه: بازیگر، فیلمنامه نویس، صدا پیشه، مجری

تحصیلات: کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه تربیت مدرس

آغاز فعالیت: ۱۳۸۸ تاکنون

ادامه
محمد بن راشد آل مکتوم بیوگرافی محمد بن راشد آل مكتوم حاکم موفق دبی

تاریخ تولد: ۱۵ ژوئیه ۱۹۴۵

محل تولد: دبی

ملیت: امارات متحده عربی

لقب: والاحضرت شیخ محمد

حرفه: حاکم دبی

ادامه

انواع ضرب المثل درباره شتر در این مقاله از سرپوش به بررسی انواع ضرب المثل درباره شتر می‌پردازیم. ضرب المثل‌های مرتبط با شتر در فرهنگها به عنوان نمادهایی از صبر، قوت، و استقامت معنا یافته‌اند. این مقاله به تفسیر معانی و کاربردهای مختلف ضرب المثل‌هایی که درباره شتر به کار می‌روند، می‌پردازد.

...[ادامه]
ویژه سرپوش