تیم ملی فوتبال ایران در شرایطی اولین بازی‌اش در جام ملت‌های آسیا ۲۰۱۹ را فردا برابر یمن برگزار می‌کند که برنامه‌های عجیب فدراسیون فوتبال که غالبا با عنوان برنامه‌های فرهنگی رخ داده، علامت‌های سؤال را زیاد کرده است. بخش فرهنگی فدراسیون فوتبال که یکی، دو هفته پیش به دلیل برنامه‌ریزی عجیب و غریب برای مراسم بدرقه ملی‌پوشان خبرساز شده بود، حالا دوباره قرار است نقش اول را ایفا کند.
در واقع فدراسیون فوتبال ایران درست در آستانه اولین بازی تیم ملی قرار است فرشی دستباف به کنفدراسیون فوتبال آسیا اهدا کند؛ فرشی که مناسبتش را شروع رقابت‌های جام ملت‌های آسیا در امارات توصیف کرده‌اند. با‌این‌حال بحثی که این روز‌ها مطرح شده، این است که آیا دادن فرش‌های نفیس و دستباف به بهانه‌های مختلف، به فدراسیون و اشخاص متفاوت، از سوی فدراسیون فوتبال امری ضروری است؟
زیدان اولین فرش را گرفت
برای پی‌بردن به ریشه هدایای نفیسی که فدراسیون فوتبال می‌دهد، باید سری به جام جهانی ۱۹۹۸ زد. در آن سال فرانسه با زین‌الدین زیدان اسطوره‌ای قهرمان شد و ایرانی‌ها دست‌به‌کار شدند و به مناسبت مسلمان‌بودن زیدان، فرشی نفیس برایش بافتند. فرشی که سرانجام با وساطت سپ بلاتر، رئیس وقت فیفا، به دست زیدان رسید.
از آن پس بود که این مورد به مذاق فدراسیون‌نشین‌ها خوش آمد و بسته به مناسبت‌های مختلف تلاش کردند فرش‌های نفیس دستباف ایرانی را که غالبا هم فرش تبریز بودند، به افراد مختلف هدیه کنند. پس از جام جهانی ۱۹۹۸، صعود ایران به جام ۲۰۰۶ باعث شد که دوباره یک‌سری فرش‌های دستباف به همراه تیم ملی به جام جهانی برده شود و به فدراسیون‌هایی که قرار بود در جام جهانی برابر ایران بازی کنند، اهدا شود.
رشد عجیب اهدای فرش نفیس در سال‌های گذشته
فرش‌های اهدایی از سوی فدراسیون فوتبال ایران به بهانه صلح به کشور‌هایی که قرار بود مقابل ایران بازی کنند، اهدا می‌شد؛ ولی رشد این هدایای نفیس در سال‌های اخیر به‌ویژه از زمان روی‌کارآمدن کفاشیان و از آن مهم‌تر بعد از ریاست مهدی تاج بر فدراسیون فوتبال چشمگیر است.
مهدی تاج و فدراسیون مد‌نظرش نه‌تن‌ها این بار برای جام جهانی بلکه به دلایل مختلف فرش‌های دستباف و نفیس تبریز را به اشخاص و فدراسیون‌های مختلف اهدا کرده‌اند. تازه‌ترین نمونه فرش‌های اهدایی هم مربوط به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه است؛ جامی که دست‌کم پنج فرش نفیس ایرانی از کشور خارج و به دست نهاد‌های مختلف رسید.
یکی از آن فرش‌ها به جانی اینفانتینو در روسیه اهدا شد تا مثلا در موزه فیفا نگهداری شود، دیگری به فدراسیون فوتبال روسیه اهدا شد و سه تای دیگر (قالیچه) هم به فدراسیون‌های پرتغال، اسپانیا و مراکش داده شد؛ به بهانه بازی با این تیم‌ها. البته برای آن فرش‌ها زحمات شبانه‌روزی کشیده شده بود؛ موردی که می‌توان آن را در لابه‌لای صحبت‌های حامد حیدری (طراح این فرش‌ها) در مصاحبه با راشا تودی یافت.
«ما بافت این قالیچه‌ها را شش ماه و ۱۵ روز پیش آغاز کردیم و ۱۶ بافنده در دو شیفت کاری، وظیفه اتمام این پروژه را برعهده داشتند. در این فرش‌ها از نخ‌هایی با ابریشم ۸۰ درصد استفاده شده است».
نیازی به گفتن بیشتر ندارد که قیمت فرش‌های دستباف آن‌هم با ابریشم چه قیمتی دارد؛ به‌ویژه اینکه این فرش‌ها اصلا ساده نبوده و همگی نیاز به طراحی‌های دقیق داشته است.
یکی برای آسیا، یکی برای کی‌روش
حالا با همان پیش‌زمینه است که فدراسیونِ مهدی تاج دوباره دو فرش دستباف را مهیا کرده تا به جام ملت‌های آسیا ببرد. یکی برای ای‌اف‌سی و دیگری برای کارلوس کی‌روش. کاری را که برای کی‌روش صورت گرفته، باید از دایره مباحث مذکور جدا کرد؛ چراکه این فرش به خاطر زحماتی بوده که کی‌روش در طول هشت سال برای تیم ملی کشیده؛ اینکه آیا اهدای این فرش به کی‌روش به معنای خداحافظی او از تیم ملی است یا خیر، بماند برای بعد ولی اینکه فدراسیون فوتبال اصرار عجیبی دارد فرش‌های دستباف و نفیس را همین‌طور بدون مقدمه به افراد و نهاد‌های مختلف دهد، هنوز جای سؤال دارد.
ای‌اف‌سی، کنفدراسیون فوتبال آسیا، طبیعتا از داشتن فرش‌های گران‌قیمت ایرانی استقبال می‌کند؛ ولی در سال و سال‌هایی که اقتصاد ایران سختی‌های زیادی به خودش می‌بیند، آیا مهدی تاج دلیل مشخصی برای اهدای این فرش‌های نفیس دارد؟ به‌ویژه اینکه برای بافتن هرکدام از آنها ماه‌ها و به صورت شبانه‌روزی زحمت کشیده می‌شود.
فدراسیون فوتبال البته همیشه سعی کرده در زمان اهدای این فرش با لبخند حضور داشته باشد؛ مثل همان لبخندی که محمدرضا ساکت، دبیر کل سابق و سرپرست مخفی این روز‌های فدراسیون، هنگام اهدایش به اینفانتینو و رئیس فدراسیون روسیه بر لب داشت.
با‌این‌حال هرگز این فدراسیون عنوان نکرده که آیا این فرش‌ها را از طراحان و آن‌هایی که قالیچه‌ها را می‌بافند، می‌خرد یا خیر؟ اگر می‌خرد با چه قیمتی؟ اگر هم نمی‌خرد، چطور راضی می‌شود این سرمایه‌ها را که خارج از کشور برای داشتنش سر و دست می‌شکنند، به‌راحتی اهدا کند؟ این‌ها همه پرسش‌های مهمی است که فدراسیونِ ساکت مهدی تاج با آن مواجه است و هرگز هم نشده که به تعدادی از این پرسش‌ها به صورت مشخص و روشن پاسخی داده شود.
فرش می‌دهیم، چه چیزی هدیه می‌گیریم؟
بحث مهم‌تری که این روز‌ها مطرح می‌شود، این است که با اهدای فرش‌های نفیس به افراد و نهاد‌های مختلف، آیا در عوض هدایای نفیسی هم از طرف مقابل گرفته می‌شود؟ پاسخ چندان روشنی نمی‌شود به این سؤال داد؛ ولی آن‌هایی که گذرشان به فدراسیون فوتبال افتاده، خیلی سخت توانسته اند شیء یا هدیه‌ای درخور شأن پیدا کنند که پاسخ‌گوی آن‌همه فرش نفیسی که فدراسیون فوتبال هدیه داده، باشد.
نکته جالب‌تر اینکه اغلب در کنار دادن این فرش‌های نفیس، پیراهنی به فدراسیون فوتبال ایران اهدا شده؛ نمونه‌اش فرش اهدایی فدراسیون فوتبال به رئیس فدراسیون اسپانیا بود که در عوض از سوی فدراسیون فوتبال اسپانیا، پیراهن تیم ملی این کشور به فدراسیون فوتبال ایران داده شد.
فرش‌هایی که بی‌دلیل اهدا می‌شود
بهانه‌های مختلفی برای فدراسیون فوتبالِ تحت هدایت مهدی تاج نیاز است تا فرش‌های نفیس دستباف از کشور خارج شود. درست که اکثر مواقع اصرار بیش از اندازه خود طراحان هم مزید بر علت می‌شود تا فرش‌های ایرانی به‌عنوان هدیه به فدراسیون‌های مختلف داده شود؛ ولی اغلب تعدادی از این هدایا هم بی‌ربط است.
نمونه‌اش همین فرش دستبافی که فدراسیون فوتبال ایران به همتای ژاپنی‌اش اهدا کرد. ماجرا از این قرار بود که تیم کاشیما آنتلرز برای بازی برگشت لیگ قهرمانان آسیا به تهران آمد تا برابر پرسپولیس بازی کند. فدراسیون فوتبال به دلیل عجیب و غریبی تصمیم گرفت یک فرش نفیس دستباف به همتای ژاپنی‌اش به خاطر برگزاری همین بازی بدهد! اقدامی عجیب که نشان می‌دهد اهدای این فرش‌های نفیس بدون فکر قبلی و کاملا نسنجیده از سوی فدراسیون فوتبال صورت می‌گیرد.
آیا مرجعی برای رسیدگی به چگونگی دادن این هدایا از سوی فدراسیون فوتبال وجود دارد؟ از آن مهم‌تر آیا فدراسیون فوتبال در سال‌های سخت اقتصادی توجیهی مناسب برای دادن این هدایا دارد؟ و اینکه آیا فدراسیون فوتبال ایران اصلا نیازی می‌بیند به کسی یا نهادی درباره این هدایا پاسخی بدهد؟
- 9
- 6
