به گزارش مردمسالاری آنلاین، پیش از این، بارها مقامهای عراقی از مقامهای ایرانی درخواست کرده بودند که برای مرمت تاق کسرا و معرفی جهانی آن با مقامهای عراقی همکاری کنند ولی گویا توافقی در این زمینه حاصل نشده است؛ تا اینکه بنا بدین روز دردناک افتاده است که هر لحظه احتمال ویرانی بقیه آن میرود. چنین درخواستهایی را بارها سازمانهای مردمنهاد نیز از سازمان میراث فرهنگی کشور داشتهاند که مسئولان این سازمان هر بار به بهانههایی، همچون نبود بودجه، از پذیرش مسئولیت خود سر باز زدهاند.
تاق کسرایی که بر جای مانده است، تنها بخشی بسیار کوچک از شهری بزرگ به نام تیسپون است که پایتخت ایران در دوران شاهنشاهیهای اشکانی و ساسانی بوده است.
ویرانههای کاخ تیسپون در مساحتی به درازای ۴۰۰ متر و پهنای ۳۰۰ متر است. این تاق در زمان خسرو انوشیروان، یا شاپور یکم بنیاد نهاده شده است. تاق بزرگ ۴۸ متر بلندی، ۹۱ متر درازا و ۳۶ متر پهنا داشته و در دو سوی آن چهار تالار بزرگ است که هر یک با ۲۳ متر درازا و ۶ متر پهنا به هم پیوند خورده بوده است. این تاق تا سال ۱۸۸۸ برپا بود و در آن سال بخش شمالی آن ویران شد و اکنون نیز بخش جنوبی آن در آستانه ویرانی است.
تیسپون چون آمیزهای شگفت از هفت شهر بود، عربها آن را مداین، یعنی مدینهها (شهرها)، خواندند. در یکی از این شهرها کاخ شاه ایران جای داشت که دارای ایوانی بزرگ برای بار دادن به ایرانیان بود و آن همین است که ایوان مداینش خواندهاند. در حدودالعالم آمده است: «مداین مُستقر (جایگاه) خسروان بوده است و اندر وی یکی ایوانی است که ایوان کسرا خوانند و گویند که هیچ ایوان از آن بلندتر نیست اندر جهان».
هنگامی که عربها بر تیسپون دست یافتند، پس از اینکه پرده جواهرنشان و قالی زرباف بهارستان را به عنوان غنیمت تکهتکه کردند و میان خود بخش کردند و دیگر اشیای قیمتیاش را به تاراج بردند! در ترجمه تفسیر طبری آمده است: «سعد ابی وقاص به کوشک کسرا فرودآمد... سپاه امیرالمؤمنین عمر برفتند و خزاین ملکان عجم بغارتیدند».
خلیفههای عباسی پس از آنکه از سنگهای مرمر سازه برای ساختن قصرهای خود بهره بردند به خشتهایش نیز رحم نکردند و آنها را نیز به عنوان مصالح ساختمانی به جاهایی دیگر منتقل کردند. یکی از این خلفا گفته است: «چنان تدبیر کردم که این کوشک که کسرا بنا کرده است به مداین و آن ایوان را، برکَنم و آن خشتها و آلاتها را اینجا (بغداد) آرم و اینجا بنایی کنم». گفتنی است، خلفای عباسی، ۴۰ کیلومتر پایینتر از تیسپون، شهر بغداد، که از بغ (خدا) و داد پارسی و به معنای خداداد است، را از سنگ و خشت تیسپون ساختند و آن را دارالخلافه خویش کردند.
فردوسی در اثر سترگ خود، شاهنامه، از چگونگی ساخت ایوان خسرو سخن گفته است. خاقانی نیز در سده ششم هجری هنگامی که از تیسپون میگذشت قصیدهای درباره این بنای تاریخی ساخته است:
یک ره ز ره دجله، منزل به «مدائن» کن | وز دیده، دوم دجله، بر خاک مدائن ران
خود دجله چنان گرید، صد دجله خون گویی | کز گرمی خونابش، آتش چکد از مژگان ...
دندانه هر قصری، پندی دهدت نونو | پند سر دندانه، بشنو ز بُن دندان
گوید که: تو از خاکی، ما خاک توایم اکنون | گامی دو سه بر ما نه و اشکی دو سه هم بفشان
از نوحه جغد، الحق، ماییم به درد سر | از دیده گُلابی کن، درد سر ما بنشان
آری چه عجب داری، کاندر چمن گیتی | جغد است پی بلبل، نوحه است پی الحان
ما بارگه دادیم، این رفت ستم بر ما | بر قصر ستمکاران تا خود چه رسد خذلان ...
بر دیده من خندی کاینجا ز چه میگرید؟ | گریند بر آن دیده کاینجا نشود گریان ...
میرزاده عشقی نیز نمایشنامهای پرشور درباره تاق کسرا نوشته است که مدتها در تهران روی صحنه بود.
سخنی با رئیسجمهور
گویا رئیسجمهور، حسن روحانی، به زودی راهی عراق خواهد شد. اگر ایشان بر آن است تا درخواست ایرانیان دوستدار آثار باستانیشان را اجابت کند و از خود نامی نیک در تاریخ به یادگار نهد، باید هماکنون که روابط ایران و عراق در بالاترین سطح خود جای دارد، زمینههای بایسته برای بازسازی تاق کسرا را فراهم آورد تا این یادگار پرشکوه نیاکانی برای آیندگان نیز بماند و در تاریخ گویند که او رئیسجمهوری بود که با پیگیریهای مجدانه خویش این تاق کهن را از ویرانی رهاند.
- 11
- 1
