به گزارش ایمنا، در شب‌های خوش آب و هوای آخر تابستان، میدان نقش جهان شلوغ ترین ایام را پشت سر می‌گذارد. با فروکش کردن آفتاب تند شهریور مردم زیادی از جمله مسافران وارد میدان جهانی می‌شوند، اما این میدان در ایام محرم مهمانانی دیگری نیز دارد. مهمانانی از جنس عزاداران حسینی که مانند سال های گذشته در مسجد امام اصفهان مراسم مذهبی خود را برگزار می‌کنند.
با آغاز شب این تنها صداها و نورها نیستند که توجه را جلب می‌کند، بلکه اتفاق عجیب دیگری نیز در میدان رخ می‌دهد. خودروهایی که سال‌ها است با میدان غریبه‌اند و رنگ سنگ فرش های آن را ندیده‌اند ناگهان در میدان ظهور می کنند. برای رسیدن به مسجد نیز باید از میان خودروهای پارک شده دور تا دور میدان عبور کرد، این صحنه باعث تعجب بسیاری از افراد حاضر در میدان شده است.
کمی جلوتر نزدیک مسجد امام وضعیت کمی نابه سامان به نظر می‌رسد، اینجا کنار مسجدی که سال ها درد داربست ها را به جان خریده است، نورهای پرقدرت و پروژکتورهای قوی نگاه را به خود جلب می کند و بلندگوها با صدایی بلند و رسا در مرکزی از آثار تاریخی صدا را انعکاس می دهد.
در ورودی مسجد بسته است و همین مسئله گردشگران را گیج می کند. خیمه بزرگی در میان مسجد برپا است و هرکسی حق ورود به مسجد ثبت جهانی شده را ندارد. حتی در ساعات اولیه روز و عصر نیز باجه بلیت فروشی این محل بسته است.
از دور، داربست های بزرگی که بر بدنه مسجد سنگینی می کند را می توان دید. کمی آن طرف تر نیز بنرها و پارچه های مختلف از دیوارها آویزان شده و با دقت در محل وصل شدن آنها، آسیب به بدنه مسجد قابل مشاهده است. کاشی‌های معرق این مسجد که حاصل تلاش صنعتگران بزرگی بوده در بی امنیتی کامل به سر می‌برند.
برپایی همزمان خیمه و کارگاه مرمتی در کنار داربست‌های گوناگون، صورت زیبا و رنگارنگ مسجد را به حالتی بدقواره و ناهمگون تبدیل کرده که بیشتر از اتفاقات دیگر ذوق دوستداران میراث را کور می‌کند، یکی از گوشواره‌های مسجد تبدیل به انباری از نخاله و زباله شده است. حال کاشی های فیروزه ای مسجد امام اصفهان خوب نیست، امروز نقش داربست‌ها و رفت و آمدهای بی‌شمار بر تن این مسجد مقدس و تاریخی خط انداخته است.
برگزار کنندگان ناگزیر به استفاده از داربست هستند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفت‌وگو با ایمنا در خصوص وضعیت فعلی میدان نقش جهان در این شب ها می‌گوید: مساجد بهره‌برداران مختلفی دارد، ثبت ملی یا جهانی مساجد مانعی برای برگزاری مراسم مذهبی در آنها نیست و این مراسم در قالب‌های مختلفی همچون نماز، دعا، اعتکاف و عزاداری اجرا می‌شود. با این وجود در بحث‌های حفاظتی، ضوابطی برای آثار ثبت شده در فهرست میراث ملی و جهانی وجود دارد که بهره‌برداران موظف به رعایت آن هستند؛ این بهره‌برداری باید به گونه‌ای باشد که کوچکترین آسیبی به بنا تحمیل نشود.
فریدون الهیاری با اشاره به مراسم برگزار شده در مسجد امام اصفهان اظهار می‌کند: مراسم مذهبی سال‌ها است که در مسجد امام برگزار و سال جاری حداقل بیستمین سالی است که مراسمی با چنین ابعادی در مسجد امام برپا می‌شود. در سال‌های گذشته نماز جمعه نیز در این مسجد برگزار می‌شد، ضمن اینکه همچنان برنامه‌های دیگری همچون اعتکاف در مسجد امام(ره) برپا می‌شود.
وی می‌افزاید: کالبد مسجد برای این حجم از مراسم پاسخ‌گو نیست، به همین دلیل برگزار کنندگان ناگزیر هستند که برای برپایی مراسم بلندگوها، داربست‌ها و خیمه‌هایی در مسجد برپا کنند. این اتفاق سال‌ها در برپایی نماز جمعه نیز وجود داشت.
منزل شخصی نیز استهلاک دارد
الهیاری با بیان این نکته که "با برگزاری مراسم مذهبی در اماکن مذهبی مخالف نیستیم چراکه این مراسم بخشی از هویت این اماکن است، اما باید شرایط نیز شناخته و ملاحضاتی صورت پذیرد" تاکید می‌کند: در سال‌های اخیر تلاش بر این بوده تا با هیئت امنا و هیئت مذهبی برگزار کننده مراسم در مسجد امام مکاتباتی صورت گیرد. در این مکاتبات تمام ملاحظات و نقطه نظرات کارشناسان میراث فرهنگی در مواردی چون نصب داربست و... ابلاغ می‌شود و در ادامه نظارت‌های لازم نیز صورت می‌پذیرد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان ادامه می‌دهد: آن چیزی که مشخص است همکاری هیئت امنا این هیئت مذهبی در سال‌های گذشته بوده و ضوابط میراثی را به خوبی رعایت کردند. تا کنون گزارشی مبنی بر ریزش کاشی و یا امثال آن نداشته‌ایم.
وی خاطرنشان می کند: گاه ممکن است کارگر و فردی این ضوابط را رعایت نکرده که تذکرات لازم سریعا به او داده می‌شود. بارگذاری‌های فراتر از کشش و ظرفیت و حتی استفاده ساده از این بناها استهلاک دارد. انسان زمانی که از منزلی شخصی نیز استفاده می‌کند استهلاک خاص خود را دارد، درباره استهلاکاتی که قابل مرمت باشد حساسیتی وجود ندارد؛ اما اگر آسیب‌ها به گونه‌ای باشد که به بنا و هویت تاریخی آن آسیب جدی و غیرقابل جبران بزند، خلاف قانون است.
الهیاری با بیان اینکه "هرچه بارگذاری‌ها روی محل کمتر باشد، استهلاک را کاهش می‌دهد و بهتر است" تصریح می‌کند: این هیئت ها درخواست دارند که در میدان نقش جهان برنامه‌ای داشته باشند. این مسجد نیز مسجدی تاریخی است و با برگزاری مراسم، اگر اخلالی در مجموعه و بنا اشکالی ایجاد نکند مخالف نیستیم. برگزار نشدن مراسم مذهبی در مساجد تاریخی نه شدنی است و نه با هویت تاریخی این محل‌ها هماهنگی دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره ورود خودورها به میدان نقش جهان می‌گوید: کنترل گیت‌های ورودی میدان نقش حهان در اختیار میراث فرهنگی نیست.
حرمت میدان و عزاداری را حفظ کنید
سال ها پیش نقش در نقش گره خورد تا میدانی به وسعت نقش جهان پدید آید؛ این میدان توسط شاهان صفوی که خود از علمداران و عزاداران امام حسین(ع) بودند بنا شد و در آن مهمترین مساجد ایران قرار گرفت. اهمیت این میدان در معماری ایرانی اسلامی بر کسی پوشیده نیست و برای حفظ این میراث مهم باید حساسیت زیادی به خرج داد، حساسیتی که در میان داربست‌ها محو می شود.
میدان نقش جهان اصفهان شاخص‌ترین و شناخته شده ترین اثر تاریخی ایران در بین جهان است، این شاهکار معماری ایرانی اسلامی معرف فرهنگ، هنر و معماری این مرز و بوم است. میدان نقش جهان اصفهان مهمترین عنصر در نشان دادن فرهنگ و هنر ایرانی اسلامی در ایران شیعه یعنی از دوران صفویان به بعد است و با حفظ حرمت آن، حرمت عزاداران و عزاخانه حسینی نیز حفظ می‌شود.
برخورد با میراث جهانی، نباید مانند برخورد ما با خانه‌ای شخصی و مسکونی باشد. متولیان میراث جهانی اجاره نشینانی نیستند که صحبت از استهلاک وارد بر منازل کنند، بلکه حافظان میراث ملموس یک تمدن هستند و رسالتی مهم بر دوش دارند.
- 11
- 5
