سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲
کد مقاله: ۱۴۰۱۱۰۰۱۳۵

آرایه تضاد چیست و چگونه میتوان آنرا تشخیص داد؟

آرایه تضاد,آرایه تضاد چیست,آرایه تضاد در شعربه آوردن دو کلمه با معنی متضاد در نثر و شعر ،آرایه ی تضاد میگویند
یکی از آرایه های ادبی، آرایه تضاد نام دارد و به معنای آوردن دو کلمه با معنی متضاد می باشد. هدف از استفاده از این کلمه در سخن به منظور روشنگری، زیبایی و لطافت آن است. آرایه تضاد دارای قدرت تداعی است و ذهن خواننده را به تلاش وا می دارد. در این مطلب از سرپوش انواع آرایه تضاد آورده شده است.

آرایه تضاد

کلمه تضاد به یک کلمه ی عربی گفته میشود که در زبان فارسی با عناوینی همچون دوگانگی و ناهمسانی شناخته میشود. در ابتدا از آرایه تضاد به عنوان یکی از آرایه های ادبی معنوی یاد میشد که به نامهایی همچون طباق، مطابقه، تطبیق و تکافو معروف بود. درصورت متفاوت بودن معنی دو یا چند کلمه در جمله یا بیت، اصطلاحا آرایه تضاد رخ داده است.

کاربرد تضاد برای شعر و نثر میباشد و صرفا برای ادبیات فارسی به کار نمی رود. با این حال در اشعار فارسی، به ویژه شعر صائب تبریزی و سعدی میتوانید نمونه هایی از تضاد را ببینید.

نحوه ی تشخیص آرایه تضاد

با توجه به اینکه آرایه تضاد، معنوی است؛ برای تشخیص آن می توانید به معنای آن توجه کنید. بنابراین معنای کلمات را در نظر بگیرید.

انواع تضاد

تضاد، انواع گوناگونی دارد که از آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

>> تضاد مدرّج:

تضاد مدرّج به منظور درجه بندی صفت ها می باشد. نمون هایی از این تضاد، شامل گرم و سرد، پیر و جوان و بزرگ و کوچک می باشد.

>> تضاد معنایی:

تضاد معنایی، تحت عنوان مکمل یا دوعضوی شناخته میشود. نفی یک واژه در این نوع تضاد، موجب اثبات دیگری میشود. به عنوان مثال ، مرده و زنده، زن و مرد، روشن و خاموش و …

تضاد فعلی,آرایه تضاد چیست,انواع آرایه تضادتضاد به کار بردن واژه هاييست که در معنا ضد يکديگرند

>> تضاد واژگانی:

کلماتی که در تضاد واژگانی استفاده می شوند معادلات منفی ندارند؛ به همین خاطر، باید از پیشوندهای منفی ساز برای منفی کردن آن ها استفاده کرد که نمونه هایی از آن نظیر آگاه و ناآگاه، باادب و بی ادب، دانا و نادان می باشد.

>> تضاد ضمنی:

اصولا دو کلمه در تضاد ضمنی، متضاد یکدیگر نیستند ولی وقتی با هم در ضمن کلام می آیند، باعث تشکیل یک ترکیب متضاد می شوند. برای مثال ، فیل و فنجان، راه و چاه.

>> تضاد دوسویه:

به نمونه هایی ازجمله زن و شوهر، خرید و فروش و… تضاد یا تقابل دوسویه می گویند.

>> تضاد مکانی:

تضاد مکانی یا تقابل جهتی، باتوجه به نامش به مخالف بودن جهت ها و مکان ها مربوط میشود، به عنوان مثال شمال و جنوب، مغرب و مشرق.

>> تضاد فعلی:

به تضاد بین فعل ها نظیر رفتن و نرفتن، ماندن و نماندن، تضاد فعلی میگویند.

در رباعی زیر، کلمات برخیز و بنشین، نوعی تضاد فعلی به شمار می روند :

برخیز و مخور غم جهان گذران

بنشین و دمی به شادمانی گذران

در طبع جهان اگر وفایی بودی

نوبت بتو خود نیامدی از دگران

>> تضاد نمادین:

شاعر در تضاد نمادین، با استفاده از نمادها در بین واژگان، تضاد می آفریند. به عنوان مثال ، در بیت زیر که سروده ی ظهیر فاریابی است، خر به عنوان نماد جسم و عیسی به عنوان نماد روح می باشد. بنابراین، تضادی بین آنها به وجود آمده است :

سخن چه عرضه کنم با جماعتی کز جهل

زبانگ خر نشناسد نطق عیسی را

بوم و هما در بیت زیر از سعدی به ترتیب، نماد بدبختی و خوشبختی است:

کس نیاید به زیر سایه بوم

ور همای از جهان شود معدوم

در بیت زیر، بنفشه نماد انسان غافل میباشد درحالیکه نرگس، نماد انسان آگاه است:

تا کی آخر چو بنفشه سر غفلت در پیش

حیف باشد که تو در خوابی و نرگس بیدار

>> تضاد مجازی و کنایی:

طرفین تضاد در این نوع تضاد، در معنای مجازی، مخالف هم هستند ولیکن در معنای واژگانی و حقیقی خود مخالف نیستند.

نحوه ی تشخیص آرایه تضاد,چگونگی تشخیص آرایه تضاد,آرایه تضاد در شعراز ديگر نام های تضاد مي توان به مطابقه ، طباق ، تطبيق و تکافو اشاره کرد

تخت در بیت زیر، به معنی قدرت و ثروت است درحالیکه خاک به معنی فقر و تهیدستی میباشد :

چو آهنگ رفتن کند جان پاک

چه بر تخت مردن، چه بر روی خاک

مصراع اول بیت زیر، کنایه از خوشبخت کردن و مصراع دوم این بیت، کنایه از بدبخت کردن است:

یکی را به سر بنهد تاج بخت

یکی را به خاک اندر آرد زتخت

>> تضاد ترکیبی( اضافی یا وصفی):

اگر طرفین تضاد در سخن به صورت ترکیب اضافی یا وصفی بکار بروند؛ به آن، تضاد ترکیبی می گویند. به طور مثال یکی از نمونه های تضاد ترکیبی در کلام زیر، دو ترکیب کوتاه خردمند و نادان بلند میباشد :

ای پدر، کوتاه خردمند به از نادان بلند

یاد در بیت های زیر تضاد ترکیبی داریم:

آن شنیدی که لاغری دانا

گفت باری به ابلهی فربه

اسب تازی اگر ضعیف بود

همچنان از طویله ای خربه

,تضاد ترکیبی,تضاد مکانی,نحوه ی تشخیص آرایه تضادتضاد کلام را روشن‌تر می‌کند و به زیبایی آن می‌افزاید

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 13
  • 2
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
بیژن بنفشه خواه بیوگرافی بیژن بنفشه خواه بازیگر خوش سابقه سینمای ایران

تاریخ تولد: ۱ فروردین ۱۳۵۲

محل تولد: دروازه شمیران، تهران، ایران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت: ۱۳۷۳

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته نمایش از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد

ادامه
یان کوم بیوگرافی یان کوم؛ بنیانگذار برنامه واتس اپ

تاریخ تولد: ۲۴ فوریه ۱۹۷۶

محل تولد: اوکراین، کی یوف

ملیت: آمریکایی

حرفه: تاجر، برنامه نویس، کارآفرین

دلیل شهرت: راه اندازی واتساپ

ثروت: ۱۵/۱ میلیارد دلار

ادامه
جلال الدین مارشاریپوف بیوگرافی جلال الدین مارشاریپوف بازیکن قوی ازبکی

تاریخ تولد: ۱ سپتامر ۱۹۹۳

محل تولد: گرگانج، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: استقلال تهران

قد: ۱ متر ۷۲ سانتی متر

ادامه
بیوگرافی و اشعار عثمان بختیاری زندگینامه عثمان بختیاری شاعر سده پنجم و ششم

تاریخ تولد: بین سال های ۴۵۷ تا ۴۶۹ هجری قمری

ملیت: ایرانی

زمینه فعالیت: شاعر و حماسه سرا

آثار: شهریار نامه - هنرنامه یمینی

وفات: بین سال‌ های ۵۱۲ تا ۵۴۸

ادامه
ابو حتوف بن حارث انصاری زندگینامه ابوحتوف بن حارث انصاری از دشمنی با امام علی تا شهادت در کربلا

محل زندگی: کوفه

دوران زندگی: همزمان با دوران زندگی امام حسین (ع)

از یاران: امام حسین (ع)

شهادت: روز دهم محرم

ابو حتوف بن حارث انصاری در سپاه عمر سعدزندگینامه ابو حتوف بن حارث انصاری

ادامه
محمد نادری بیوگرافی محمد نادری بازیگر سینما و تلویزیون

تاریخ تولد: ۱۰ تیر ۱۳۵۷

محل تولد: اردبیل

حرفه: بازیگر، فیلمنامه نویس، صدا پیشه، مجری

تحصیلات: کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه تربیت مدرس

آغاز فعالیت: ۱۳۸۸ تاکنون

ادامه
محمد بن راشد آل مکتوم بیوگرافی محمد بن راشد آل مكتوم حاکم موفق دبی

تاریخ تولد: ۱۵ ژوئیه ۱۹۴۵

محل تولد: دبی

ملیت: امارات متحده عربی

لقب: والاحضرت شیخ محمد

حرفه: حاکم دبی

ادامه

انواع ضرب المثل درباره شتر در این مقاله از سرپوش به بررسی انواع ضرب المثل درباره شتر می‌پردازیم. ضرب المثل‌های مرتبط با شتر در فرهنگها به عنوان نمادهایی از صبر، قوت، و استقامت معنا یافته‌اند. این مقاله به تفسیر معانی و کاربردهای مختلف ضرب المثل‌هایی که درباره شتر به کار می‌روند، می‌پردازد.

...[ادامه]
ویژه سرپوش