یکشنبه ۰۷ خرداد ۱۴۰۲
کد مقاله: ۹۹۱۲۰۰۰۰۷

واج آرایی چیست؟ (نمونه هایی از واج آرایی)

واج آرایی,نمونه های واج آرایی,واج آرایی یعنی چهواج آرایی آراستن سخن با واج است
یکی از آرایه های گوشنواز ادب فارسی، واج آرایی نام دارد و به نظم و نثر طراوت و زیبایی خاصی می دهد. شرط اصلی برای این که واج آرایی تشکیل شود، اینست که صامت یا مصوت بیش از ۳ بار آن هم در فاصله ی نزدیک تکرار شود.

واج آرایی

تکرار یک یا چند واج صامت یا مصوت در شعر یا در نثر را واج آرایی (نغمه حروف) میگویند، که در کلمه های یک مصراع یا بیت دیده میشود بگونه ای که آفریننده موسیقی درونی باشد و بر تأثیر شعر بیفزاید. موسیقی برخاسته از واج آرایی صامت ها معمولاً از موسیقی  که از واج آرایی مصوت ها به وجود می آید محسوس تر است. با این حال مصوت ها هم تأثیر بسزایی در واج آرایی ها داشته اند؛ پیشینیان به تکرار مصوت(- ِ) تتابع اضافات میگفتند و این چنین می پنداشتند که مانع روشنی و رسایی سخن است. واج آرایی با نگرش به سه نکته ارزیابی می شود:

۱. گونه واج

۲. تعداد واج 

۳. فاصله واج

درصورتیکه آواها از جهت تعدادشان در یک زبان خاص و نحوه ایجاد تفاوت معنایی مورد مطالعه قرار گیرند،  به آن ها «واج» گفته می­شوند. واج در واقع جنبه ذهنی و انتزاعی آوا است؛ به طورمثال، زبان فارسی بطور ثابت ۲۹ واج یعنی ۲۳ صامت و ۶ مصوت دارد و تفاوت آن با حروف الفبا در اینست که واج جنبه تلفظی و حروف جنبه نوشتاری دارند، به همین علت حروفی که تلفظ یکسان دارند یک واج می آیند و یا مصوت های کوتاه که در حروف الفبا نشانه ­ای ندارند، حرف به شمار نمی­ آیند ولی هر کدامیک واج به حساب می ­آیند.­ 

شرط اصلی برای این که واج آرایی تشکیل شود، اینست که صامت یا مصوت بیش از ۳ بار آن هم در فاصله ی نزدیک تکرار شود به سبب این که در یک بیت ممکن است که حتی یک حرف بیش از ۳ بار هم تکرار شده باشد ولی چون مشهود نیست سبب ایجاد واج آرایی نمیشود. بدین ترتیب ملاک و هدف اصلی" لذت شنیداری" از تکرار آن واج است.

تاریخچه واج آرایی,واج آرایی,نغمه حروفواج آرایی صامت ها از مصوّت ها محسوس تر است

تاریخچه واج آرایی

آرایه واج آرایی یا نغمه حروف از دهه ۱۳۷۰ در کتب درسی دوران دبیرستان نظیر فارسی پایه هشتم خودنمایی کرد. لزوم یافتن نامی که زیبنده و برازنده این مقوله باشد، از همین دوران اجتناب ناپذیر می نمود؛ کامل احمدنژاد در سال ۱۳۷۰ در کتاب« صنایع ادبی» مربوط به دوره کاردانی تربیت معلم در مورد آرایه واج آرایی می نویسد:« جز انواع جناس در شعر هماهنگی های صوتی دیگری نیز هست که تکرار یک حرف یکی از مهم ترین این هماهنگی هاست و در کلمات یک مصراع یا یک بیت و در بلاغت فرنگی به آن« Allitration» گفته می شود. این هماهنگی مورد توجه شاعران بزرگ ایران بوده و در شعر ایران نمونه های فراوانی دارد.

تفاوت واج آرایی با آوا 

از دو نقطه نظر صداهای زبان را مورد بررسی قرار می­دهند، چنانچه از نظر نحوه تولید و مشخصات فیزیکی مورد بررسی قرار گیرند به آن­ها «آوا» می گویند، ولی درصورتی که آواها از نظر تعدادشان در یک زبان خاص و نحوه ایجاد تفاوت معنایی مورد بررسی قرار گیرند، به آن ها «واج آرایی» گفته می­شوند. از گذشته استفاده از آرایه ایهام و واژه آرایی در جهت فهم هر چه بهترِ شعر مد نظر شاعران بوده است. حافظ تحتِ تأثیر غزل عبرت آمیز كمالِ خُجندی كه در كمال آراستگی سروده شده، در ابتدای سلطنت شاه شجاع، غزلش را سروده و در سه بیت اول اشاره به دعوت ضمنی شاه شجاع از وی كه شاعری توانا و سخن پرداز و در آن هنگام مورد قبول شاه شجاع بوده است، می كند.

واج آرایی زبان فارسی,اشعار واج آرایی,واج آراییواج آرایی تکرار واج است

نمونه هایی از واج آرایی

۱. اشعار واج آرایی

شاه شمشاد قدان، خسروِ شیرین دهنان

که به مژگان شکند قلبِ همه صف شکنان

مست بگذشت و نظر بر منِ درویش انداخت

گفت:ای چشم و چراغ همه شیرین سخنان

تا کی از سیم و زرت کیسه تهی خواهد بود؟

بنده ی من شو و برخور ز همه سیم تنان

کم تر از ذره نه ای، پست مشو، مهر بورز

تا به خلوتگه خورشید رسی چرخ زنان

بر جهان تکیه مکن ور قدحی مِی داری

شادی زهره جبینان خور و نازک بدنان

پیرِ پیمانه کشِ من که روانش خوش باد

گفت پرهیز کن از صحبتِ پیمان شکنان

دامن دوست بدست آر و ز دشمن بگسل

مرد یزدان شو و فارغ گذر از اهرمنان

با صبا در چمن لاله، سحر می گفتم

که شهیدان که اند اینهمه خونین کفنان؟

گفت:حافظ من و تو مَحرم این راز نه ایم

از می لعل حکایت کن و شیرین دهنان

واج آرایی,واج آرایی چیست,آرایه واج آراییآرایه واج آرایی از دهه ۱۳۷۰ در کتب درسی دوران دبیرستان (فارسی پایه هشتم) خودنمایی کرد

۲. شعر واج آرایی/ پشت دریاها

قایقی خواهم ساخت،

خواهم انداخت به آب.

دور خواهم شد از این خاک غریب

که در آن هیچ کسی نیست که در بیشه عشق

قهرمانان را بیدار کند ...

پشت  دریاها شهری است!

قایقی باید ساخت

نمونه های واج آرایی,واج آرایی,اشعار واج آراییمصوّت‌ها تأثیر خاصی در واج‌ آرایی داشته‌ اند

۳. نمونه ای از شعر کوتاه واج آرایی 

ای تکیه گاه و پناه/ زیباترین لحظه های/ پر عصمت و پر شکوه/ تنهایی و خلوت من!/ ای شط شیرین شوکت من»( اخوان ثالث)

واج آرایی زبان فارسی,تاریخچه واج آرایی,واج آراییشرط اصلی برای ایجاد واج آرایی تکرار صامت یا مصوت بیشتر از سه بار است

۴. شعر واج آرایی از حافظ

«کشتی شکستگانیم ای باد شرطه بر خیز

شاید که باز بینیم دیدار آشنا را»

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 21
  • 8
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
بیوگرافی آماندا سایفرد آماندا سایفرد؛ از مدلینگ تا سینما و تلوزیون

تاریخ تولد: ۳ دسامبر ۱۹۸۵

محل تولد: آلن تاون، پنسیلوانیا

حرفه: بازیگر، خواننده، صداپیشه و مدل

آغاز فعالیت: ۲۰۰۰

تحصیلات: دیپلم

ادامه
عبدالله بن علی زندگینامه عبدالله بن علی فرزند امام علی (ع)

تاریخ تولد: ۳۵ هجری قمری

نام پدر: امام علی (ع) 

نام مادر: ام البنین

وفات: ۶۱ هجری قمری در کربلا

از یاران: امام حسین (ع)

ادامه
ابوالقاسم زهراوی پدرعلم جراحی نوین؛ ابوالقاسم زهراوی

تاریخ تولد: ۹۳۶ هجری قمری

محل تولد: مدینة الزهراء اسپانیا

ملیت: اسپانیایی

حرفه: پزشک و جراح

شهرت: پدر جراحی مدرن

آثار: التصریف لمن عجر عن التالیف

ادامه
ایمان صفا بیوگرافی هنرمند مردمی؛ ایمان صفا

چکیده ای از بیوگرافی ایمان صفا:

نام کامل: ایمان صفا

تاریخ تولد: ۳۰ آذر ۱۳۶۲

محل تولد: تهران

حرفه: هنرپیشه، بازیگر

آغاز فعالیت: ۱۳۸۶ تاکنون

تحصیلات: لیسانس هنر و معماری از دانشگاه آزاد تهران مرکز

ادامه
احمد شاه قاجار زندگینامه احمد شاه قاجار؛ آخرین پادشاه سلسله قاجاریه

تاریخ تولد: ۱۲ بهمن ۱۲۷۵

محل تولد: تبریز، آذربایجان غربی، ایران

سلطنت: ۲۵ تیر ۱۲۸۸ تا ۹ آبان ۱۳۰۴

پیشین: محمدعلی شاه

جانشین: رضا شاه، موسس حکومت پهلوی

درگذشت: ۹ اسفند ۱۳۰۸ در نویی سورسن، اودوسن، فرانسه

ادامه
جمال الدین عبدالرزاق جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی، شاعر قرن ششم

زندگی: قرن ششم

محل تولد: اصفهان

حرفه: شاعر، حکیم 

آثار: دیوان اشعار به دو زبان فارسی و عربی

وفات: ۵۸۸ هجری قمری

مدفن: اصفهان

ادامه
میخایلو مودریک ستاره نوظهور در دنیای فوتبال؛ میخایلو مودریک

تاریخ تولد: ۵ ژانویه ۲۰۰۱

محل تولد: کراسنوراد - اوکراین

شهرت: میشا

حرفه: فوتبالیست 

باشگاه: چلسی

پست: وینگر

ادامه
هادی کاظمی بیوگرافی هادی کاظمی بازیگر مردمی ایران

تاریخ تولد: ۱۳ آبان ۱۳۵۵

محل تولد: تهران، ایران

حرفه: بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر

شروع فعالیت: از سال ۱۳۷۵ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته بازیگری از دانشگاه آزاد

همسر: سمانه پاکدل، بازیگر

ادامه
معین زد بیوگرافی معین زد، خواننده و ترانه سرای ایرانی

تاریخ تولد: ۸ آذر ۱۳۷۰

محل تولد: همدان

حرفه: خواننده 

سبک موسیقی: خواننده و ترانه سرا

شروع فعالیت: پاپ، رپ

ادامه

ضرب المثل درباره گل به جملاتی در قالب شعر یا نثر اما قصار و مشهور که حاوی قصه یا پیامی عبرت‌آمیز و دارای نکات آموزنده باشد «مثل» (در عربی) یا «متل» (در فارسی) می‌گویند.

...[ادامه]
ویژه سرپوش