چهارشنبه ۱۲ مهر ۱۴۰۲
کد مقاله: ۹۹۱۲۰۰۰۰۷

واج آرایی چیست؟ (نمونه هایی از واج آرایی)

واج آرایی,نمونه های واج آرایی,واج آرایی یعنی چهواج آرایی آراستن سخن با واج است
یکی از آرایه های گوشنواز ادب فارسی، واج آرایی نام دارد و به نظم و نثر طراوت و زیبایی خاصی می دهد. شرط اصلی برای این که واج آرایی تشکیل شود، اینست که صامت یا مصوت بیش از ۳ بار آن هم در فاصله ی نزدیک تکرار شود.

واج آرایی

تکرار یک یا چند واج صامت یا مصوت در شعر یا در نثر را واج آرایی (نغمه حروف) میگویند، که در کلمه های یک مصراع یا بیت دیده میشود بگونه ای که آفریننده موسیقی درونی باشد و بر تأثیر شعر بیفزاید. موسیقی برخاسته از واج آرایی صامت ها معمولاً از موسیقی  که از واج آرایی مصوت ها به وجود می آید محسوس تر است. با این حال مصوت ها هم تأثیر بسزایی در واج آرایی ها داشته اند؛ پیشینیان به تکرار مصوت(- ِ) تتابع اضافات میگفتند و این چنین می پنداشتند که مانع روشنی و رسایی سخن است. واج آرایی با نگرش به سه نکته ارزیابی می شود:

۱. گونه واج

۲. تعداد واج 

۳. فاصله واج

درصورتیکه آواها از جهت تعدادشان در یک زبان خاص و نحوه ایجاد تفاوت معنایی مورد مطالعه قرار گیرند،  به آن ها «واج» گفته می­شوند. واج در واقع جنبه ذهنی و انتزاعی آوا است؛ به طورمثال، زبان فارسی بطور ثابت ۲۹ واج یعنی ۲۳ صامت و ۶ مصوت دارد و تفاوت آن با حروف الفبا در اینست که واج جنبه تلفظی و حروف جنبه نوشتاری دارند، به همین علت حروفی که تلفظ یکسان دارند یک واج می آیند و یا مصوت های کوتاه که در حروف الفبا نشانه ­ای ندارند، حرف به شمار نمی­ آیند ولی هر کدامیک واج به حساب می ­آیند.­ 

شرط اصلی برای این که واج آرایی تشکیل شود، اینست که صامت یا مصوت بیش از ۳ بار آن هم در فاصله ی نزدیک تکرار شود به سبب این که در یک بیت ممکن است که حتی یک حرف بیش از ۳ بار هم تکرار شده باشد ولی چون مشهود نیست سبب ایجاد واج آرایی نمیشود. بدین ترتیب ملاک و هدف اصلی" لذت شنیداری" از تکرار آن واج است.

تاریخچه واج آرایی,واج آرایی,نغمه حروفواج آرایی صامت ها از مصوّت ها محسوس تر است

تاریخچه واج آرایی

آرایه واج آرایی یا نغمه حروف از دهه ۱۳۷۰ در کتب درسی دوران دبیرستان نظیر فارسی پایه هشتم خودنمایی کرد. لزوم یافتن نامی که زیبنده و برازنده این مقوله باشد، از همین دوران اجتناب ناپذیر می نمود؛ کامل احمدنژاد در سال ۱۳۷۰ در کتاب« صنایع ادبی» مربوط به دوره کاردانی تربیت معلم در مورد آرایه واج آرایی می نویسد:« جز انواع جناس در شعر هماهنگی های صوتی دیگری نیز هست که تکرار یک حرف یکی از مهم ترین این هماهنگی هاست و در کلمات یک مصراع یا یک بیت و در بلاغت فرنگی به آن« Allitration» گفته می شود. این هماهنگی مورد توجه شاعران بزرگ ایران بوده و در شعر ایران نمونه های فراوانی دارد.

تفاوت واج آرایی با آوا 

از دو نقطه نظر صداهای زبان را مورد بررسی قرار می­دهند، چنانچه از نظر نحوه تولید و مشخصات فیزیکی مورد بررسی قرار گیرند به آن­ها «آوا» می گویند، ولی درصورتی که آواها از نظر تعدادشان در یک زبان خاص و نحوه ایجاد تفاوت معنایی مورد بررسی قرار گیرند، به آن ها «واج آرایی» گفته می­شوند. از گذشته استفاده از آرایه ایهام و واژه آرایی در جهت فهم هر چه بهترِ شعر مد نظر شاعران بوده است. حافظ تحتِ تأثیر غزل عبرت آمیز كمالِ خُجندی كه در كمال آراستگی سروده شده، در ابتدای سلطنت شاه شجاع، غزلش را سروده و در سه بیت اول اشاره به دعوت ضمنی شاه شجاع از وی كه شاعری توانا و سخن پرداز و در آن هنگام مورد قبول شاه شجاع بوده است، می كند.

واج آرایی زبان فارسی,اشعار واج آرایی,واج آراییواج آرایی تکرار واج است

نمونه هایی از واج آرایی

۱. اشعار واج آرایی

شاه شمشاد قدان، خسروِ شیرین دهنان

که به مژگان شکند قلبِ همه صف شکنان

مست بگذشت و نظر بر منِ درویش انداخت

گفت:ای چشم و چراغ همه شیرین سخنان

تا کی از سیم و زرت کیسه تهی خواهد بود؟

بنده ی من شو و برخور ز همه سیم تنان

کم تر از ذره نه ای، پست مشو، مهر بورز

تا به خلوتگه خورشید رسی چرخ زنان

بر جهان تکیه مکن ور قدحی مِی داری

شادی زهره جبینان خور و نازک بدنان

پیرِ پیمانه کشِ من که روانش خوش باد

گفت پرهیز کن از صحبتِ پیمان شکنان

دامن دوست بدست آر و ز دشمن بگسل

مرد یزدان شو و فارغ گذر از اهرمنان

با صبا در چمن لاله، سحر می گفتم

که شهیدان که اند اینهمه خونین کفنان؟

گفت:حافظ من و تو مَحرم این راز نه ایم

از می لعل حکایت کن و شیرین دهنان

واج آرایی,واج آرایی چیست,آرایه واج آراییآرایه واج آرایی از دهه ۱۳۷۰ در کتب درسی دوران دبیرستان (فارسی پایه هشتم) خودنمایی کرد

۲. شعر واج آرایی/ پشت دریاها

قایقی خواهم ساخت،

خواهم انداخت به آب.

دور خواهم شد از این خاک غریب

که در آن هیچ کسی نیست که در بیشه عشق

قهرمانان را بیدار کند ...

پشت  دریاها شهری است!

قایقی باید ساخت

نمونه های واج آرایی,واج آرایی,اشعار واج آراییمصوّت‌ها تأثیر خاصی در واج‌ آرایی داشته‌ اند

۳. نمونه ای از شعر کوتاه واج آرایی 

ای تکیه گاه و پناه/ زیباترین لحظه های/ پر عصمت و پر شکوه/ تنهایی و خلوت من!/ ای شط شیرین شوکت من»( اخوان ثالث)

واج آرایی زبان فارسی,تاریخچه واج آرایی,واج آراییشرط اصلی برای ایجاد واج آرایی تکرار صامت یا مصوت بیشتر از سه بار است

۴. شعر واج آرایی از حافظ

«کشتی شکستگانیم ای باد شرطه بر خیز

شاید که باز بینیم دیدار آشنا را»

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 21
  • 8
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
مهران احمدی بیوگرافی مهران احمدی؛ بازیگر حرفه سینما تلویزیون و تئاتر

تاریخ تولد: ۹ اسفند ۱۳۵۲

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر، کارگردان، مدیر تولید، برنامه ریز

آغاز فعالیت: ۱۳۷۰ تاکنون

تحصیلات: کارشناسی بازیگری از دانشگاه هنر و معماری تهران

ادامه
سراج قمری زندگینامه سراج قمری، شاعر هجو گوی سده شش و هفت

شهرت: سراج قمری، قمری آملی

دوران زندگی: سده ششم و هفتم قمری

محل تولد: خوارزم یا گلستان

حرفه: شاعر پارسی گو

آثار: دیوان اشعار سراج قمری

وفات: ۶۲۵ قمری

ادامه
زندگینامه کیان ایرانی زندگینامه دلیر ایرانی؛ کیان و نقش او در قیام مختار

از فعالیت ها و سوابق کیان ایرانی قبل از قیام مختار اطلاعاتی در دسترس نیست البته بعد از اضافه شدن به لشکر مختار از جمله افراد تاثیرگذار و بسیار مهم وقایع قیام شناخته شد. 

در سال ۶۶ قمری مختار با هدف گرفتن انقام از عاملان واقعه کربلا و شکست قاتلان امام حسین در کوفه، کیان ایرانی را به عنوان حرس به عبارتی رئیس نگهبانان خود انتخاب کرد. 

اعتماد و اطمینان مختار به کیان به قدری بود که ریاست انتظامات کوفه و فرماندهی شرطه های کوفه به وی سپرده شد. اموال بسیاری از افراد حین برخورد با جنایتکاران کربلا با فرمان مختار مصادره شد. کیان این موال را بین ایرانیان مسلمانی که عملیات را به عهده داشتند، تقسیم کرد. این موضوع از جمله خدمات بسیار مهمی بود که کیان نسبت به حکومت مختار انجام داد.

کیان ایرانی در جریان دستگیری و هلاکت جنایتکاران کربلا، همچنین اشراف جائن کوفه نقش اصلی را برعهده داشت به طوریکه جنایتکاران اصلی کربلا بعد از شنیدن نام ایشان به وحشت می افتادند. 

ادامه
رسول خطیبی بیوگرافی رسول خطیبی + تصاویر

تاریخ تولد: ۳۱ شهریور ۱۳۵۷

نام مستعار: رسول پاشا

محل تولد: تبریز، ایران

حرفه: فوتبالیست سابق، مربی فوتبال

باشگاه کنونی: سرمربی باشگاه پیکان

آغاز فعالیت: ۱۳۷۱ تاکنون

ادامه
گیتی قاسمی بیوگرافی گیتی قاسمی بازیگر خوش سابقه ایرانی

تاریخ تولد: ۱۶ آذر ۱۳۵۵

محل تولد: ملایر، همدان، ایران

حرفه: بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر، کارگردان تئاتر

آغاز فعالیت: ۱۳۷۵ تاکنون

تحصیلات: کارشناسی کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران

ادامه
امیرحسین صدیق امیرحسین صدیق بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر

تاریخ تولد: ۸ آبان ۱۳۵۱

محل تولد: نیشابور

حرفه: بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر

شروع فعالیت: ۱۳۷۰ تاکنون

تحصیلات: دیپلم بازیگری از مدرسه هنر و ادبیات صدا و سیما

ادامه
باران خوش اندام باران خوش اندام و ماجرای جدایی تا ازدواج مجدد

نام کنونی: نها خوش اندام

تاریخ تولد: ۳۰ شهریور ۱۳۵۲

محل تولد: تهران

اصالت: کورد کورمانج خراسان

حرفه: شاعر، نویسنده، تصنیف سرا

آغاز فعالیت: ۱۳۹۲ تا کنون

ادامه
ویلهلم رونتگن بیوگرافی ویلهلم رونتگن دانشمند تاثیرگذار صنعت پزشکی

تاریخ تولد: ۲۷ مارس ۱۸۴۵

محل تولد: رمشاید، پادشاهی پروس، کنفدراسیون آلمان

ملیت: آلمانی

حرفه: دانشمند

محل تحصیل: مؤسسه فناوری فدرال زوریخدانشگاه زوریخ

درگذشت: ۱۰ فوریه ۱۹۲۳

ادامه
ساناز سعیدی بیوگرافی ساناز سعیدی بازیگر سینما و تلویزیون و تئاتر

تاریخ تولد: ۲۴ فروردین ۱۳۶۸

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر سینما تلویزیون و تئاتر

آغاز فعالیت: ۱۳۹۵ تاکنون

تحصیلات: لیسانس معماری 

ادامه

ضرب المثل درباره گل به جملاتی در قالب شعر یا نثر اما قصار و مشهور که حاوی قصه یا پیامی عبرت‌آمیز و دارای نکات آموزنده باشد «مثل» (در عربی) یا «متل» (در فارسی) می‌گویند.

...[ادامه]
ویژه سرپوش