یکشنبه ۱۲ آذر ۱۴۰۲
کد مقاله: ۱۴۰۱۰۸۰۰۰۷

معرفی انواع آرایه های ادبی

انواع آرایه های ادبی,آرایه های ادبیآرایه های ادبی از دو بخش بیان و بدیع تشکیل شده است
یکی از موضوعات مهم در ادبیات فارسی، صناعات ادبی یا آرایه های ادبی میباشد که اگر این صنایع بدیع در ادبیات فارسی رعایت شود باعث زیبایی جملات برای خواننده و شنونده می شود. یکی از ترفندهای زیبایی و اثربخشی بیشتر سخن منظوم یا منثور در مخاطب، آرایه ها یا صنایع ادبی می باشد.

انواع آرایه های ادبی

توجه کنید که آرایه­ ها، صرفا شامل شعر و سخن منظوم نیست؛ بلکه بسیاری از آرایه­ ها در نثر نیز کاربرد دارد که از آن ها می توان به تشبیه، کنایه، مجاز، سجع، جناس، تضاد، ایهام، تلمیح، مبالغه، تناسب و … اشاره کرد. نویسندگان برای زیبایی و اثربخشی نوشتۀ خود در دوره­ های مختلف و به خصوص در نثرهای فنی و مصنوع، از آرایه­ های ادبی بهرۀ فراوان برده ­اند ولی چون تشخیص آرایه­ های ادبی در شعر نسبت به نثر، دشوارتر است و شاعران، بیشتر از نویسندگان برای مضمون پردازی و سخن­ آرایی و پوشیده سخن گفتن، به آرایه­ های ادبی پرداخته­ اند و همچنین گزیده گویی و جابه ­جایی ارکان جمله در شعر، برخلاف نثر موجب دشواری فهم معنا و مفهوم سخن می­ شود، به همین خاطر به شواهد شعری و آثار منظوم در شرح آرایه ­ها، بیشتر پرداخته می ­شود.

به فنونی که رعایت آنها بر جلوه ها و جنبه های زیبایی و هنری سخن می افزاید؛ آرایه های ادبی یا صناعات ادبی یا صنایع بدیع در ادبیات فارسی می گویند. صنایع ادبی، برگرفته از تناسب هایی آوایی و تناسب های معنایی می باشد.

- آرایه ادبی تشبیه:

اگر بین دو یا چند پدیده، مشابهتی دیدید؛ به چنین حالتی تشبیه می گویند. هرتشبیهی دارای چهار رکن و پایه میباشد که این ارکان، نظیر مشبّه، مشبّهٌ به، ادات تشبیه، وجه تشبیه است.

- آرایه ادبی استعاره:

به نوعی تشبیه كه در آن یكی از طرفین تشبیه( مشبه یا مشبه به) را ذكر و طرف دیگر را اراده کنند؛ استعاره میگویند.

- آرایه ادبی مجاز:

واژه ای که در غیر معنی اصلی آن استفاده شود را آرایه ادبی مجاز می گویند .پیوند و تناسبی كه باعث ارتباط معنی حقیقی و مجازی به یکدیگر میشود را علاقه میگویند.

- آرایه ادبی كنایه:

آرایه ادبی كنایه به سخنی اطلاق میشود كه یك معنی ظاهری و نزدیك به ذهن و یك معنی باطنی و دور از ذهن داشته باشد و منظور از آن سخن، معنی باطنی و دور از ذهن باشد.

- آرایه ادبی سجع:

به آهنگی که از كلمات پایانی دو جمله یا بیشتر بوجود می آید را سجع میگویند .سجع موجب افزایش موسیقی لفظی و تأثير کلام می شود. کاربرد سجع، بیشتر برای نثر میباشد ولی در برخی از مواقع برای شعر نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

- آرایه ادبی موازنه:

هرگاه کلمات پایانی جمله ها در دو مصراع یا دو جمله، هم وزن باشند ولی واج های پایانی آن ها با هم فرق داشته باشند؛ آرایه موازنه در بین آن ها وجود دارد.

انواع آرایه های ادبی,صناعات ادبیصناعات ادبی نام دیگر آرایه‌های ادبی میباشد

- آرایه ادبی ترصیع:

هرگاه کلمه های پایان جمله ها در دو مصراع یا دو جمله،  هم وزن باشند و نیز دارای یک واج پایانی باشند، آرایه ترصیع در بین آن ها وجود دارد .

- آرایه ادبی جناس:

به یكسانی یا شباهت بسیار دو واژه یا بیشتر، جناس میگویند. ارکان جناس به تلفّظ و اختلاف در معنی کلماتی می گویند که پدید آورندۀ جناس است. گاهی اركان جناس در تلفظ با هم یكسان هستند و تنها تفاوتشان در معنی است.

- آرایه ادبی اشتقاق :

به استفاده از واژه های هم ریشه كه موجب نزدیکی واج های آن ها به هم میشود؛ آرایه اشتقاق میگویند.

- آرایه ادبی تكرار :

درصورت استفاده از كلمه ای در كلام برای دو مرتبه یا بیشتر، بگونه ای كه بر موسیقی درونی و تأثیر سخن بیفزاید؛ آرایه ادبی تكرار میگویند.

- آرایه ادبی تصدیر :

آرایه تصدیر به واژه ای اطلاق میشود که در آغاز و پایان بیتی تكرار شود.

- آرایه ادبی مراعات نظیر :

آرایه ادبی مراعات نظیر، واژه های یك مجموعه ایست كه با هم از نظر جنس، نوع، مكان، زمان، همراهی و ….. تناسب دارند.

پركاربردترین آرایه در شعر و نثر فارسی را مراعات نظیر میگویند. درواقع اركان تشبیه و آرایه تضاد، نوعی مراعات نظیر است.

- آرایه ادبی تلمیح: 

آرایه تلمیح به هر نوع حدیث، خاطره، داستان، ضرب المثل، آیه، شعر و موضوعی گفته میشود كه اغلب مردم از آن سابقه ذهنی دارند.

- آرایه لفّ ونشر:

درصورت آوردن دو یا چند جزء از کلام بدون توضیحی در پی هم( لف) و سپس آوردن توضیحات مربوط به هر یک در پی هم( نشر)، آرایه لف و نشر شکل می گیرد.

- آرایه تلمیح:

هر گاه یک بیت یا عبارتی، یادآور داستان و افسانه، رویدادی تاریخی و مذهبی یا آیه و حدیثی یا … باشد بدون آنکه درباره ی موضوع، تعریف مستقیمی شده باشد؛ آن بیت یا عبارت، آرایه تلمیح دارد.

- آرایه تضمین:

شاعر یا نویسنده، با آوردن بخشی از نوشته فردی دیگر در میان اثر خود، آن شعر یا نوشته را تضمین کرده است. این نکته را در نظر داشته باشید که باید نوشته عینا تکرار شود و داخل« ...» بیان شود.

انواع آرایه های ادبی,معرفی انواع آرایه های ادبیآرایه‌های ادبی بر جلوه‌ها و جنبه‌های زیبایی و هنری سخن می‌افزاید

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 14
  • 7
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
زندگینامه لقمان حکیم زندگینامه لقمان حکیم و روایت های قرآنی وی

دوران زندگی: دوران حضرت داوود

محل تولد: حبشه

شهرت: لقمان حکیم

محل دفن: فلسطین یا ناحیه راشدیه در شمال بغداد

زندگینامه لقمان حکیمبیوگرافی لقمان حکیم

ادامه
سروش صحت بیوگرافی سروش صحت بازیگر و مجری پرطرفدار ایرانی

تاریخ تولد: ۸ آذر ۱۳۴۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و مجری

آغاز فعالیت: ۱۳۷۶ تاکنون

تحصیلات: لیسانس آلودگی شیمیایی دریا

ادامه
عبدالقادر گیلانی زندگینامه عبدالقادر گیلانی شاعر و عارف قرن ششم

تاریخ تولد: ۱ رمضان ۴۷۱ هجری قمری

محل تولد: صومعه سرا، گیلان

محل زندگی: گیلان، بغداد

حرفه: عارف، صوفی، محدث، و شاعر

درگذشت: ۸ ربیع الاول ۵۶۱ هجری قمری

محل دفن: محله باب ‌الشیخ بغداد

ادامه
استیو جابز زندگینامه ثروتمند بزرگ استیو جابز و بنیان گذار شرکت اپل (+ تصاویر دوران جوانی)

تاریخ تولد: ۲۴ فوریه ۱۹۵۵

محل تولد: سان فرانسیسکو، کالیفرنیا

ملیت: آمریکایی

حرفه: کارآفرین، مخترع، بنیان‌گذار و مدیر ارشد اجرایی شرکت رایانه‌ای اپل

سال های فعالیت: ۱۹۷۴ تا ۲۰۱۱

درگذشت: ۵ اکتبر ۲۰۱۱ در پالو آلتو، کالیفرنیا

ادامه
پاتریک دمپسی بیوگرافی پاتریک دمپسی جذابترین مرد ۲۰۲۳

تاریخ تولد: ۱۳ ژانویه ۱۹۶۶

محل تولد: لوئیستون، مین

ملیت: آمریکایی

حرفه: بازیگر، رانندهٔ اتومبیل‌رانی

شروع فعالیت: ۱۹۸۵ تاکنون

ادامه
 محمدرضا حیاتی بیوگرافی محمدرضا حیاتی مجری اسبق صدا و سیما / حواشی زندگی وی

تاریخ تولد: ۲۷ دی ۱۳۳۴

محل تولد: آبادان

محل زندگی: تهران

حرفه: گوینده و مجری صدا و سیما 

شروع فعالیت: ۱۳۵۵ تاکنون

تحصیلات: لیسانس رشته علوم سیاسی

ادامه
زندگینامه آرتمیس یکم زندگینامه آرتمیس یکم نخستین بانوی دریاسالار ایرانی

تولد: سده ۵ (پیش از میلاد)، هالیکارناس

سلطنت: ۴۶۰–۴۸۴ پیش از میلاد

جانشین: ۴۸۴ پیش از میلاد

تاجگذاری: پیسیندلیس

درگذشت: سده ۵ (پیش از میلاد)

ادامه
یسنا میرطهماسب بیوگرافی یسنا میرطهماسب بازیگر نوظهور سینما

تاریخ تولد: ۲۸ فروردین ۱۳۷۸

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت:  سال ۱۳۹۱ تاکنون

تحصیلات: دانشجوی رشته معماری

ادامه
زر امیرابراهیمی بیوگرافی زر امیرابراهیمی و حواشی زندگی او (+تصاویر)

تاریخ تولد: ۱۸ تیر ۱۳۶۰ 

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر

شروع فعالیت: سال ۱۳۷۸ تاکنون

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته بازیگری تئاتر

ادامه

ضرب المثل درباره گل به جملاتی در قالب شعر یا نثر اما قصار و مشهور که حاوی قصه یا پیامی عبرت‌آمیز و دارای نکات آموزنده باشد «مثل» (در عربی) یا «متل» (در فارسی) می‌گویند.

...[ادامه]
ویژه سرپوش