بر همین مبنا بررسی‌ها نشان می‌دهد که بازارهای مذکور در سال‌های اخیر به سبب جنگ تجاری میان آمریکا و چین که تا سال۲۰۱۹ ادامه داشت و پس از آن به واسطه شروع پاندمی کرونا نوسان‌های قابل‌توجهی را شاهد بوده است، با این‌حال این دور باطل فراز و فرود‌های قیمتی حتی پس از فروکش کردن کرونا نیز تمام نشده است. بورس‌های مطرح دنیا در شرایطی‌ماه‌های اخیر را سپری کرده‌اند که تقریبا در هیچ هفته‌ای روند این بازارها برای سرمایه‌گذاران بدون‌استرس نبوده و نتوانسته فرآیند سرمایه‌گذاری را در جهتی مطلوب و رو به رشد نگه دارد. آنچه که سبب می‌شود تا حساسیت‌ها در این بازارها زودتر از سایر بازارهای دارایی یا حتی بخش‌های اقتصاد نمایان شود، این است که دسترسی به اطلاعات جامعه پر تعداد و متکثر سرمایه‌گذاران فضا را برای اثرگذاری زودهنگام بر قیمت‌ها فراهم می‌کند. در واقع آنچه که به این شرایط دامن می‌زند تمایل شدید سرمایه‌گذاران به پیش‌بینی سریع وقایع آتی است که می‌تواند در برخی از مواقع انحرافات قابل‌توجهی را نسبت به آینده رقم بزند. طبیعتا در چنین شرایطی بازار سهام ایران نیز از این وضعیت مستثنی نیست و تحت‌تاثیر وقایع مختلف در برخی موارد تغییرات گوناگونی را به‌نظاره می‌نشیند.
شنبه ملتهب بورس
بر همین اساس بورس تهران در روز معاملات شنبه دادوستدهای ملتهبی را پشت‌سر گذاشت. این بازار در شرایطی معاملات این روز را آغاز کرد که تقریبا از همان ابتدا فضای سنگین بازارهای جهانی در کنار افزایش ریسک‌های سیستماتیک بر اقتصاد و همچنین ریسک‌های انتظاری مجال آرامش را از اذهان عمومی ربود و سرمایه‌گذاران به‌خصوص فعالان خرد بازار را به سمتی برد که در آن فروش سهام از خرید آن امری منطقی‌تر می‌نمود. همین امر موجب شد تا در ادامه این روز معاملاتی هم شاخص‌کل بورس افتی قابل‌توجه را به ثبت برساند و هم شاخص هموزن که عموما در روزهای سخت بازار عملکرد بهتری از خود به نمایش می‌گذاشت، از رسیدن به سطوح بالاتر بازبماند.
به‌دنبال این امر شاخص هموزن نیز به سبب فضای بدبینی حاکم بر بازار افتی ۳۲/ ۲درصدی را به ثبت رساند. بررسی دادوستدهای روز شنبه حکایت از آن دارد که بورس تهران در نخستین روز کاری پاییز سال۱۴۰۱ با آنچنان هیجانی در چرخه عرضه و تقاضا مواجه شده که شاخص‌کل این بازار تنها در یک روز کاهشی ۲درصدی را از خود به‌جا گذاشته است؛ این در حالی است که نبود اخبار مثبت از عواملی نظیر برجام و متغیرهای اقتصادی در کنار وضعیت ناخوشایند اقتصاد کشور در شرایط کنونی بسیاری از سرمایه‌گذاران را نسبت به وضع موجود بی‌تفاوت کرده و آنها را بر آن داشته تا برای حفظ امنیت دارایی خود در این بازار فعلا قید ریسک‌کردن را بزنند و در شرایطی که در روزهای پایانی تابستان شاخص‌کل تمامی بازده ۴/ ۱۷درصدی به‌دست آمده در فصل بهار را از کف داده بود، موضع احتیاط را در پیش بگیرند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در روز معاملاتی یادشده خروج پول از بازار سهام نسبت به روزهای معاملاتی ۳۰ و ۲۹ شهریور نه‌تنها شدت نگرفته بلکه نسبت به ارقام ۱۸۸ و ۱۹۰میلیارد‌تومانی در روزهای ثبت‌شده کاهش نیز داشته است.
بر این اساس طی روز شنبه رقمی در حدود ۱۷۳میلیارد تومان خروج پول سرمایه‌گذاران حقیقی را از بازار سهام شاهد بودیم که بیشتر آن مربوط به گروه محصولات شیمیایی، فرآورده‌‌های نفتی و سیمان بوده است. همین امر نشان می‌دهد که نمی‌توان تمامی حال وخیم بازار سهام در روز شنبه را به گردن ناآرامی‌ها انداخت و آن را عاملی برای وحشت سرمایه‌گذاران از شرایط کنونی تلقی کرد، با این‌حال در چنین شرایطی افزایش ترس از آینده نیز نمی‌تواند امری غیرمحتمل یا توجیه‌ناپذیر باشد. مطابق با آمار مندرج در آرشیو «دنیای‌اقتصاد» با توجه به ریزش ۲۷هزار واحدی شاخص‌کل که آن را هم‌اکنون به کف کانال یک‌میلیون و ۳۲۸هزار واحدی رسانده است، نماگر مطرح‌شده هم‌اکنون در سطح ۱۵ اسفندماه سال‌گذشته قرار گرفته که ثبت زیانی قابل‌توجه در برخی از نمادها را از آن زمان تاکنون به نمایش می‌گذارد. بر این اساس با توجه به سقوط ۲درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها در روز شنبه عملکرد سال۱۴۰۱ تا به اینجای کار به حدود ۸۶/ ۲درصد منفی رسیده است که تا چندی پیش کاملا دور از انتظار بود.
اینطور که به‌نظر می‌رسد بازار سهام در وضعیت فعلی که نه دیگر خبری مثبت از مذاکرات اتمی محتمل است و نه بازارهای جهانی حال و روز خوبی را سپری می‌کنند؛ ممکن است در روزهای پیش‌رو نیز این هیجان فروش را تا حد بیشتری تجربه کنند، با این‌حال نکته جالب‌توجه آن است که در شرایط پافشاری بر ارزندگی بازار هم دیگر حقوقی‌ها توان چندانی برای خرید سهام از حقیقی‌ها ندارند و احتمال اینکه بازار بتواند در شرایط کنونی با حمایت سرمایه‌گذاران نهادی راه به‌جایی ببرد چندان قوی نیست، چراکه اگر قرار بود حمایتی در این روزها از بازار سهام می‌شد، در این روز شاهد ثبت ارزش معاملات در حدود ۱۶۰۰میلیارد تومان نبودیم.
ناکامی بازارهای جهانی
اما از وضعیت داخلی بازار سهام که بگذریم توجه به این نکته ضروری است که فعلا به واسطه افزایش تقریبا پیوسته نرخ‌های بهره در بانک‌های مرکزی، در اقتصادهای عمده جهان بهای کامودیتی‌ها همچنان رو به کاهش است. در روزهای پایانی هفته قبل در بازارهای جهانی نرخ بهره در ایالات‌متحده طی یک مرحله کاهش دیگر به محدوده ۳ تا ۲/ ۳درصدی رسید که حاکی از افزایش ۷۵/ ۰درصدی آن است. تحلیلگران بر این باور هستند که در صورت تداوم این شرایط که احتمال آن نیز در حد زیادی محتمل است، تشدید رکود در اقتصاد جهانی اصلا غیرمنتظره نیست. در روزهای اخیر مقایسه نرخ‌های بهره اوراق ۱۰ساله و ۲ساله خزانه‌داری ایالات‌متحده حکایت از این امر دارد که با افزایش بهره در اوراق دوساله و پیشی‌گرفتن آن از اوراق ۱۰ساله ورود به مرحله رکود امری کاملا محتمل است؛ چراکه تحلیلگران اقتصادی این مساله را با توجه همسویی تاریخی این عامل با دوره‌های رکود این کشور امری کاملا محتمل می‌دانند. در روزهای گذشته تقویت دلار و افزایش شاخص آن به فراتر از سطح ۱۱۳ واحدی سبب‌شده تا کامودیتی‌ها در روند نزولی کنونی افت بیشتری را تجربه کنند.
- 16
- 2
