نظم و ترتیب دادن وسایل و اشیا از متدوال ترین انواع وسواس فکری استوسواس فکری (OCD)
OCD یا همان اختلال وسواس فکری یک اختلال متداول عصبی- شناختی در بعضی افراد است که با دو نوع مشخص از علائم شناخته می شود: افکار وسواسی و رفتارهای اجباری. وجود هرکدام از این علائم در شخص میتواند نشانگر وجود اختلال وسواس فکری باشد. افکار وسواسی افکاری ناخواسته و مضطرب کننده هستند که منجر به پریشانی، استرس و یا ترس میشوند و محتوای آن میتواند تقریباً هر چیزی باشد. اختلال وسواس فکری-عملی، یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در خصوص نظم و ترتیب و امور جزئی و همینطور کمال طلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطاف پذیری، صراحت و کارایی می انجامد.
سندروم یا اختلال وسواس فکری (OCD (obsessive compulsive disorder، نوعی بیماری است که سبب افکار اجباری در سر شخص مبتلا می شود و میتواند به عمل اجباری بیانجامد. در صورتیکه این رفتار اجباری بیش از یک ساعت در روز را بخود اختصاص دهد یا به بدتر شدن کیفیت زندگی شما بیانجامد، میتواند نشانه ی این باشد که شما مبتلا به اختلال وسواس فکری هستید. این بیماری غالبا در دوران خردسالی یا نوجوانی شروع می شود. معمولا فرد مبتلا به بیماری وسواس فکری از رفتار خود آگاه است و می خواهد آنرا ترک کند ولی به دلیل دلهره و دیگر احساسات آزار دهنده که حاصل عدم پیروی از ”اجبار” است، در این کار موفق نمی شود. سندروم وسواس معمولاً با سندروم تورت، همراه است.
علت بیماری وسواس فکری
علت بیولوژیک یا ژنتیک، علل محیطی مانند محیط پراسترس و علل بر هم خوردن تعادل هورمون های نوروترانسمیتر مغزی، از عوامل بروز بیماری وسواس فکری هستند. افکار وسواسی معمولاً در سه گروه قرار می گیرند: بی مورد پرخاشگرانه، بی مورد جنسی و افکار مذهبی کفرآمیز.
علائم بیماری وسواس فکری
اگر چه تکرار اجباری رفتار یا هجوم ناخودآگاه افکار تکرار شونده علامت اصلی اختلال وسواس فکری است، برخی علائم که امکان دارد با وسواس فکری همراه باشد عبارتند از:
- ترس از میکروب و آلودگی
- کمال گرایی
- توجه بیش از حد به ممنوعیت هایی در خصوص جنسیت، مذهب و غیره
- رفتارهای تکراری یکی از علائم وسواس فکری
- چیدن و مرتب کردن بیش از حد اشیاء
- سرزنش بیش از حد خود و سایرین
- ترس از خشونت و همچنین عجول بودن از نشانه های وسواس فکری است
انواع وسواس فکری کدام است؟
در واقع از نظر علمی دسته بندی برای انواع وسواس فکری وجود ندارد ولی طبق علائم، میتوان انواع وسواس فکری را توصیف کرد. شخصی که مبتلا به اختلال وسواس فکری است، با توجه به علائمی که دارد میتواند در چند رده بندی نیز قرار گیرد و هر نوع وسواس فکری و یا رفتار اجباری را داشته باشد ولی انواع وسواس فکری غالبا با دسته بندی های زیر معرفی میشوند:
۱. محتکران: میترسند که اگر چیزی را دور بریزند، اتفاق بدی رخ بدهد آن ها اجبارا چیزهایی را که نیازی به استفاده از آن ها ندارند، ذخیره می کنند. آنها نیز امکان دارد به جز وسواس فکری از اختلال های دیگری مانند افسردگی، PTSD، خرید اجباری، کتلتومیا، ADHD، کندن پوست یا از اختلال های تیک رنج ببرند.
۲. افکار پرخاشگرانه یا جنسی: نوع متدوالی از وسواس فکری، افکاری مرتبط با صدمه زدن به دیگران است. مرور شدن تصاویری از خشونتگری و پرخاش به دیگران در ذهن شخص که امکان دارد جنبه های جنسی هم داشته باشد.
۳. ترس از صدمه رسیدن به دیگران: بعضی از افراد، به جای ترس از آسیب رساندن، از آسیب دیدن عزیزان شان ترس دارند. به عنوان مثال امکان دارد شخصی این وسواس فکری را داشته باشد که فرزند او طی یک تصادف کشته شود. در اینصورت برای جلوگیری از بروز همچین اتفاقی، امکان دارد رفتارهای اجباری متعددی انجام دهد. مسئولیت رفت و آمد فرزند خود را قبول کند و یا وسیله نقلیه او را به مراتب چک کند تا خاطرجمع باشد که سالم است.
برخی از افراد این وسواس فکری را دارند که فرزندشان در یک تصادف کشته میشود۴. ترس از میکروب ها و آلودگی ها: شستشوگرهایی که از آلودگی می ترسند و مبتلا به وسواس فکری هستند آن ها معمولاً ناگزیر به تمیز کردن یا شستن دست ها هستند.
۵. شک و تردید در ناقص انجام دادن کار: افراد مبتلا به وسواس فکری می ترسند که همه چیز بدرستی انجام نشده باشند یا بطور کامل و از پی آن ها حوادثی رخ دهد و یا برای آن کارها، آن ها را مجازات و تنبیه کنند.
نظریه‌ها مطرح می‌کنند علت بروز اختلال وسواس فکری، تجارب دوران کودکی است۶. خود کنترلی: اختلال کنترل تکانه نوعی از اختلال های وسواس فکری است که در آن شخص به صورت تکراری رفتاری زیان بار را با وجود آگاهی از تبعات آن انجام می دهد و کنترلی بر تکانه های خود ندارد. این افراد اکثراً رفتارهایی زیانبار، برعکس قوانین جامعه، پرخاشگرانه و پر خطر از خود بروز می دهند. از انواع اختلال کنترل تکانه میتوان به جنون سرقت و جنون آتش افروزی اشاره کرد.
۷. ترتیب و تقارن: شخص مبتلا به وسواس فکری از عدم تقارن دچار ناراحتی و اضطراب شده و به کارهایی مانند شمردن و مرتب کردن اشیاء می پردازد.
سندروم وسواس فکری چه تاثیری بر زندگی دارد؟
اشخاص مبتلا به سندروم وسواس فکری شدیداً به داشتن کنترل بر امور و روتین نیازمند هستند. امری عادی است که شخص مبتلا به وسواس فکری از خود و رفتار خودش شرمسار باشد و از این رو خود را گوشه گیر می کند. به دلیل مشغول بودن به افکار و کنترل های خود، او امکان دارد غالبا دیرکرد داشته باشد و یا نتواند سر وقت از خانه برود. شستن بیش از حد خود میتواند سبب مجروح و قرمز شدن دستها شود. زندگی کردن هم زمان با داشتن وسواس فکری و وسواس عملی اختیاری نیست. افکار و احساسات آزار دهنده از شخصیت فرد سرچشمه نمی گیرد بلکه ناشی از بیماری است. ضروری است که بستگان شخص مبتلا به اختلال وسواس فکری وی را گنهکار نشمارد به دلیل آن که این کار استرس او را فزونی خواهد داد.
وسواس فکری بیماری مزمن می باشد که درمان قطعی برای آن وجود نداردآشنایی با روش های کلی و تخصصی تر درمان انواع وسواس فکری
بعضی از مهم ترین و پرکاربرد ترین روش های درمان وسواس فکری عبارتند از:
۱- روش تقابل به ضد در درمان انواع وسواس: این روش در درمان بیماری وسواس فکری بسیار مؤثر واقع می شود. در این روش شخص بطور عمدی به وسیله خودش یا شخص دیگری در معرض آلودگی قرار می گیرد. در صورتی که شخص بتواند این فرآیند را تحمل کند بسیار مؤثر واقع خواهد شد. لازم است این روش درحضور مشاور و شخص متخصص انجام شود.
۲- فرمان ایست: در منابع علمی جدید، برای متوقف ساختن وسواس فکری، علاوه بر درمان های دارویی و پیش از آن درمانها، از روشهای خاصی استفاده می شود که مهمترین آن ها روش توقیف فکر نام دارد. این روش به این ترتیب است که، از بیمار مبتلا به وسواس فکری خواسته می شود که بطور عمد افکار وسواسی خود را آزاد بگذارد و در این بین یک دفعه درمانگر با صدای بلند و بیزار کننده، فریاد می زند: ایست! ؟! بنظر میرسد، این عمل جریان فکر وسواسی را متوقف می کند.
۳- درمان دارویی: گاهی اوقات داروهای ضدافسردگی بعنوان مکمل در درمان وسواس فکری استفاده می شوند. دارو به تنهایی در برطرف کردن علائم وسواس فکری (OCD)، به ندرت مؤثر است.
راهکارهایی برای رهایی از وسواس فکری
- برای رهایی از وسواس فکری با ترس مقابله کنید.
- حواس خود را پرت کنید که این راهکاری برای مقابله با وسواس فکری است.
- افکار و نگرانی های وسواسی خویش را بنویسید.
- نمی توانید و نباید به کمک دیگران برای مدیریت استرس خود و یا خوب بودن وابسته باشید.
- هیچوقت از خود یا دیگران اطمینان حاصل نکنید.
- همیشه تلاش کنید با وسواس فکری موافق باشید.
توصیه های عملی برای مقابله با وسواس فکری
– در صورتیکه مبتلا به وسواس در شستشو هستید، خود را در معرض چیزهای آلوده و نجس قرار دهید و یا به تجسّم این چنین موقعیت هایی بپردازید و از انجام دادن آن کار پرهیز نکنید. از شخصی بخواهید خودش را در معرض این موقعیت ها یا موضوع های ذکر شده قرار دهد، بدون اینکه واکنش بی اختیاری، از خود نشان دهد. بعد از آن شما هم همان کار را انجام دهید. این کار سبب میشود، موضوع ها یا موقعیت های اضطراب آور، بتدریج اثر خود را از دست بدهند و استرس شما تقلیل پیدا کند. در واقع ریشه و علت اصلی اختلال وسواس فکری (استرس) از بین برود.
برخی از فعالیت‌ها سبب بدتر شدن وسواس فکری شما میشوندگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 18
- 2
