انواع سبک های فرزند پروری و فرزندان هر سبک تربیتی چگونه میشوند؟

سبک فرزند پروری

سبک فرزند پروری:

سبک فرزند پروری در حقیقت روش های تربیتی و تعلیمی والدین هستند که برای فرزند خود به کار می گیرند، این موضوع بر چگونگی تعامل والدین با فرزندانشان تاثیرگذار خواهد بود. بر اساس پژوهش هایی که روانشناسان در این مورد انجام داده اند ۴ سبک فرزندپروری وجود دارند که هرکدام از آنها می تواند تاثیرات متفاوتی بر رشد روانی و جسمانی فرزندان بگذارد و پیامدهای مختلفی را در دراز مدت درپی خواهد داشت. 

۴ سبک فرزندپروری شامل؛ سبک مستبدانه، سهل گیرانه، طردگرا و مقتدرانه می باشد. در ادامه به تفسیر هر کدام از این موارد پرداخته ایم. 

انواع سبک فرزند پروری

سبک فرزند پروری مستبدانه:

در این سبک فرزندپروری تمرکز اصلی والدین بر نظم و انضباط کودک قرار دارد، والدین به گونه ای رفتار می کنند که گویا کودک باید همیشه از آنها پیروی کند. در این سبک کودکان نمی توانند معنا و مفهوم آزادی، برابری و احترام متقابل را تجربه کنند، در نتیجه هیچ کدام از این موارد را نمی آموزند. چیزی که این کودکان یاد میگیرند، رفتار تحکم آمیز، اطاعت از والدین و زور گویی به اشخاص پایین تر خواهد بود. والدینی که این سبک را برای پرورش فرزند خود در پیش می گیرند توجه کمتری به احساسات کودک خود دارند و محدودیت های زیادی برایش تعیین می کنند.

به طورکلی می توان گفت سبک فرزندپروری مستبدانه دارای ویژگی ها زیر می باشد:

- تنبیه کردن کودک

- دستورات زیاد

- کنترل زیاد

- حمایت کم از فرزندان

- محبت کم

>فرزندان والدین مستبد:

فرزندان تربیت شده در این سبک معمولا اطاعت کردن را به خوبی یاد می گیرند، اما در مقابل عرت نفسی پایین خواهند داشت، زیرا آنها هرگز نمی توانند جرات ابراز وجود داشته باشند، به همین دلیل با قرار گرفتن در یک موقعیت توانایی بیان اندیشه های خود را ندارند و دچار سردرگمی یا احساس ناتوانی می شوند.

 از جمله دیگر خصوصیات این فرزندان می توان به پرخاشگری و دروغگویی بیشتر نسبت به سایر سبک ها اشاره کرد، زیرا این کودکان همیشه در خانه مورد پرخاش قرار گرفته و خشم و ناکامی آنها سرکوب می شود، در نتیجه در محیط بیرون رفتار ناسازگارانه ای از خود نشان می دهند. 

از طرفی زمانی که والدین مستبد برای کنترل فرزندان از تنبیه و مجازات بیشتری استفاده می کنند؛ کودکان برای رهایی از مجازات به دروغگویی یا پنهان کاری پناه می برند. تنبیه باید به شکل درست صورت بگیرد تا تاثیر مثبت داشته باشد.

سبک فرزند پروری مستبدانه

سبک فرزند پروری سهل گیرانه:

در این سبک کودک از هیچ کسی پیروی نمی کند و هرکاری را که دلش بخواهد انجام می دهد، در این سبک والدین نسبت به رفتار و اعمال کودک احساس مسئولیتی ندارند و به اصطلاح کودک خود را آزاد می گذارند. در این خانواده ها می توان نوعی هرج و مرج را مشاهده کرد، زیرا هیچ محدودیتی از سوی والدین اجرا نمی شود و کودک هیچ راهنمایی را دریافت نمی کند. 

والدین سهل گیر خواسته های فرزند خود را بدون هیچ اما و اگری می پذیرند، در نتیجه ممکن است در آینده با خواسته هایی غیرمعقول و پیامدهایی منفی زیاد مواجه شوند. به طورکلی می توان گفت سبک فرزند پروری سهل گیرانه شامل ویژگی های زیر می باشد:

- مشخص نکردن حد و مرز برای فرزند

- در این خانواده ها اغلب فرزندان تصمیم گیری میکنند

- روابط بین فرزند و والدین گرم و صمیمی است

- آزادی پیش از اندازه

فرزندان والدین سهل‌گیر:

فرزندان تربیت شده با سبک سهل گیرانه به طور صحیح قانونمندی را نمی آموزند، در نتیجه با احتمال بیشتری با مشکلات تحصیلی در آینده مواجه می شوند، از طرفی نازپروده بودن کودک و در اختیار قرار داشتن هر چیزی با بهانه منجر به بروز عوارضی نظیر؛ چاقی، تاب آوری پایین و بروز مشکلات ارتباطی بیشتر در تعامل با دیگران خواهد شد. 

سبک فرزند پروری سهلگیرانه

سبک فرزند پروری مقتدرانه:

بهترین سبک برای تربیت یک کودک سبک مقتدرانه خواهد بود، در این سبک کاملا احترام متقابل وجود دارد و اعضای خانواده برای یکدیگر ارزش زیادی قائل می شوند. انرژی زیادی برای تربیت کودکان از طرف والدین مصرف می شود و معمولا اعمال تربیت با سیستم پاداش و تشویق صورت می گیرد. در این سبک والدین رفتار پرمحبت، سخت گیر اما کاملا معقول دارند. اصولا کودکانی که در این سبک تربیت می شوند سالم تر خواهند بود و در برقراری ارتباط با دیگران بهتر عمل می کنند. به طور کلی سبک فرزند پروری مقتدرانه دارای ویژگی‌های زیر است:

- جایگاه اجتماعی کودک در آینده بهتر است

- حمایت کافی از فرزندان

- ارتباط عاطفی مناسب بین والدین و فرزندان

- احترام متقابل

فرزندان والدین مقتدر:

بر اساس مطالعات والدین مقتدر با احتمال بیشتری فرزند مسئولیت پذیر تربیت خواهند کرد، فرزندان آنها با احتمال کمتری به مشکلات احساسی کمتری مواجه می شوند، زیرا آنها با وجود محدودیت های مناسب، یادگیری قوانین زندگی، محبت پدر و مادر را به اندازه کافی دریافت می کردند و احساسات آنها از جانب افراد مهم زندگی نادیده گرفته نمی شده است. 

سبک فرزند پروری مقتدرانه

سبک فرزند پروری طرد کننده:

در این سبک میان والدین و فرزندان ارتباط کمی وجود دارد و توجه بسیاری کمی به فرزندان خواهد شد. والدین دارای رفتار طرد کننده معمولا زمان بسیار کمی را با فرزندان خود می گذرانند، در نتیجه هیچ اطلاعی در زمینه علایق و سلیقه های فرزند خود ندارند. در سبک طرد کننده فرزندان از رشد خوبی برخوردار نیستند و همواره خلاء هایی را در زندگی خود احساس می کنند. به طورکلی سبک فرزند پروری طرد کننده شامل ویژگی ها زیر می باشد:

- نداشتن روش تربیتی مشخص و ودرست برای فرزندان

- کمبود محبت در فرزندان

- روابط عاطفی ضعیف بین فرزندان و والدین

- داشتن انتظارات محدود از فرزندان

فرزندان والدین طردکننده:

سبک طردکننده که والدین برای پرورش فرزندان خود دنبال می کنند منجر به ایجاد احساس مهم نبودن فرزندان برای والدین می شود، آنها احساس می کنند دائما از جانب والدین خود طرد می شوند، این موضوع در حالی اتفاق می افتد که رفتار مادر و پدر در اکثر موارد بدون غرض خواهد بود، زیرا برخی والدین فکر می کنند بچه ها خودشان باید گلیمشان را از آب بیرون بکشند یا کودک خودش باید همه مسائل را رفع و رجوع کند. 

در صورتی که والدین برای حل مشکلات فرزندشان به یک روانشناس در همین حیطه مراجعه کنند تا حد زیادی به درمان چرخه معیوب رفتار کودک خود کمک خواهند کرد. 

سبک فرزند پروری طردگرایانه

سخن آخر درباره سبک فرزند پروری:

بر اساس آنچه تحقیقات نشان می دهند هیچ از کدام از والدین صرفا یکی از سبک ها را برای تربیت فرزند خود ندارند، آنها گاهی رفتار مستبدانه دارند و گاهی مقتدر هستند، اما آن چیزی که در تمام موارد از همه مهم تر است بالا بردن بینش خود از رفتارهای کودک است، والدین باید به این آگاهی برسند که برای تربیت فرزندشان از کدام سبک استفاده می کنند. 

روانشناسان این حوزه می توانند بیشتری کمک را به والدین داشته باشند تا اطلاعات خود را بالا برده و تمریناتی را برای بهتر کردن عملکرد خود داشته باشند.

گردآوری: بخش روانشناسی سرپوش