از «ضرورت» تا «بایکوت»

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی دوباره بحث اکران فیلم‌های خارجی را به میان آورد. فیلم‌هایی که سال‌هاست حول‌وحوش آن موضوعات مختلفی مطرح شده و هنوز هم این موضوعات مطرح است. بحث‌هایی که بخشی از تهیه‌کنندگان و دست‌اندرکاران سینمای ایران را به واکنش واداشته و هر زمان هم که این بحث‌ها پیش می‌آید، دوباره برخی نگرانی و برخی هم موافقت خود را با این بحث مطرح می‌کنند.

علیرضا تابش که دیروز به نمایشگاه مطبوعات رفته بود. با برخی از خبرگزاری‌ها و در گفت‌وگو با برخی از خبرنگاران بحث‌هایی را مطرح کرد و از ایجاد سازمان‌هایی در زمینه تولید و توزیع و تهیه فیلم حرف زد؛ او درباره «سینمای معناگرا» هم موضوعاتی گفت و از همه مهمتر دوباره موضوع تکراری اکران فیلم‌های سینمایی خارجی را مطرح کرد.

او از ضرورت اکران نمایش فیلم‌های خارجی صحبت به میان آورد و از «وا»ندادگی در مقابل فیلم‌های خارجی گفت اما در هیچ موردی از چرایی و چگونگی اجرای این موضوعات حرفی به میان نیاورد!

در این میان اما سال‌های ‌سال است که سینماداران، مسئولان و تهیه‌کنندگان سینما هرکدام حرف خود را می‌زنند و هر چند در رسانه، در جلسات هماهنگی یا هرچه که نام دارد، موضوعاتی را از باب مفاهمه با یکدیگر مطرح می‌کنند اما ظاهرا پا به بیرون از جلسه که باز می‌شود، نظرات همان است که بود و مخالفت‌ها دوباره آغاز می‌شود.

این‌بار هم هر چند مدیرعامل بنیاد فارابی از «ضرورت اکران فیلم‌های خارجی» گفته است اما این ضرورت ظاهرا نقشه راه ندارد. فرار از پاسخگویی هم این شبهه را بیشتر به وجود می‌آورد که نداشتن نقشه راه یا ناتوانی در ترسیم آن، احتمال فقدان آن را افزایش می‌دهد.

در این میان اما هم دست‌اندرکاران تولید با سینه‌ای فراخ نظراتشان را بیان می‌کنند و هم سینماداران. یک طرف با استدلال‌هایی به مخالفت برمی‌خیزند و طرف دیگر هم با همان شور و هیجان استدلال خود را در موافقت با اکران خارجی بیان می‌کنند.

گفته‌ها

علیرضا تابش مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی دیروز در نمایشگاه مطبوعات تقریبا از همه چیز صحبت کرد. او از طرح تشکیل سازمان‌های تولید فیلم ذیل طرح جامع سینما که قرار است به شکل بلندمدت اجرا شود، صحبت به میان آورد و دلیل این طرح را حمایت از سینمای ملی به‌عنوان یک اولویت و اصل بیان کرد و گفت: در بخش سینمای حرفه‌ای و با هدف حمایت از بخش خصوصی به دنبال تشکیل سازمان‌های تهیه، تولید و توزیع فیلم هستیم.

تابش گفت: آیین‌نامه این سازمان‌ها توسط بنیان سینمایی فارابی، سازمان سینمایی و خانه سینما نوشته شده و نسخه نهایی آن بازنگری شده است و ما منتظر هستیم سازمان سینمایی آیین‌نامه جدید را ابلاغ کند و ما برنامه‌ریزی‌های خود را برای اجرای این آیین‌نامه ارایه کنیم.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، درباره اکران فیلم‌های خارجی هم گفت: به عقیده من، اکران فیلم‌های خارجی در ایران در یک چارچوب حساب‌شده ضرورى است. برای به وجود آمدن این ظرفیت هم باید گفت‌وگوهاى تخصصی بین صاحب‌نظران انجام گیرد. نباید اکران فیلم‌های خارجی به هیچ‌وجه وادادگی نسبت به سینماى مسلط از سینمای آمریکا گرفته تا هنگ‌کنگ، تلقى و تصور شود. اگر با نگاه وادادگی نسبت به این موضوع نگاه بشود، قطعا به سینمای ملی کشورمان ضربه وارد خواهد شد، ظرفیت‌هاى سینماى ملى را نباید نادیده گرفت.

فیلم خارجی باید با آداب و موازین مناسب با توجه به ارزش‌های سینمایی و فرهنگی کشورمان اکران شود؛ با این هدف که باعث رشدِ نگاه مخاطب ایرانی شود و مخاطبان سینما این حق را داشته باشند تا محصولات خارجی را با آثار داخلی مقایسه کنند. قطعا نگاه مخاطبان تربیت می‌شود و باعث ارتقای سینمای ما و سلیقه مخاطبان خواهد شد. زمانی که از نمایش فیلم‌های خارجی صحبت می‌کنیم، قطعا هدفمان سینمای حرفه‌ای دنیا است. امیدوارم اکران فیلم خارجی با آسیب‌شناسی و پژوهشى که انجام شده، صورت بگیرد.

اکران فیلم خارجى می‌تواند ‌درصد مشخصى از ظرفیت سالن‌های نمایش در شهرهاى بزرگ در پردیس‌های سینمایی را به خود اختصاص دهد، یا فیلم‌هاى خارجى کودک و نوجوان در کنار نمایش فیلم‌های ایرانی می‌توانند سهمی داشته باشند؛ نمایش این فیلم‌هاى مناسب برای کودکان، دید آنها را به سینما ارتقا می‌دهد. طبعا فارغ از این هیاهویی که برای اکران فیلم‌های خارجی به راه افتاده است، با تعامل متخصصان و کار کارشناسی و با هدفِ کمک به سینمای ملی کشورمان تصمیم‌گیرى می‌شود.

شنیده‌ها

موضوعاتی که مطرح شده از نظر حسین فرحبخش تکراری است. او به «شهروند» گفت: در مورد موضوع آن‌قدر صحبت کردیم که دیگر جایی نمی‌ماند، اگر قرار است اجرا شود باید به همان چیزهایی که تا به حال در روزنامه‌ها، در صدا‌و‌سیما و به‌ویژه تلویزیون گفته‌ایم، توجه شود. او تأکید داشت: من با بایکوت‌کردن بشدت مخالفم اما درباره این موضوع به‌طور استثنا معتقدم باید بحث فیلم خارجی را در نطفه خفه و تمام موضوعات مطرح درباره آن را بایکوت کرد.

در سوی دیگر، محمد قاصد اشرفی، رئیس انجمن سینماداران کشور به «شهروند» گفته است که با اکران فیلم‌های خارجی کاملا موافق است. او به «شهروند» گفت: متاسفانه ما طی این سال‌ها بخشی ازمردم را از سینما محروم کرده‌ایم و سینما را هم از وجود آنها.

او معتقد است: اکران فیلم‌های خارجی در سه سطح می‌تواند به سینمای ایران کمک کند. اول این‌که همین حالا بخشی از فیلم‌های ایرانی در اکران، با تعداد تماشاگر محدود به نمایش گذاشته می‌شود. بنابراین در سطح اول اگر فیلم خارجی اکران شود، این فضای خالی پر خواهد شد. در سطح دیگر بازشدن پای برخی از مخاطبان به سینما باعث می‌شود بخشی از آنها با سینما آشتی کنند و به دیدن فیلم‌های ایرانی هم بیایند.

در سطح سوم کیفیت فیلم‌های خارجی باعث تغییر سلیقه مردم خواهد شد و سینماگران ایرانی مجبور خواهند شد كه سطح کیفی تولیدات خود را افزایش دهند. او به «شهروند» گفت: بحث ما فقط اکران فیلم‌های خارجی نیست. ما در زمینه سینمای کودک هم عملا اکران نداریم؛ هر چند جشنواره و... برگزار می‌شود اما رسما کودکان را از سینما محروم کرد‌ه‌ایم. کودکانی که اگر با سینما آشنا شوند در حقیقت پشتوانه نسل فردای مخاطبان ما خواهند بود.

در مقابل اما فرحبخش نظر دیگری دارد؛ او در پاسخ به این سوال که «تهیه‌کنندگان موافق اکران فیلم‌های خارجی هستند و آن را باعث ارتقای سینمای ایران می‌دانند، با آن موافقید یا مخالف»، گفت: قطعا مخالفم. اول از همه آنها گمان می‌کنند که فیلم‌های خارجی اگر قرار باشد در ایران اکران شود مانند همان اکرانی است که در آمریکا خواهد داشت در صورتی که این‌جا فیلم خارجی طوری قیچی می‌شود که اساسا داستان تغییر می‌کند؛

بنابراین به این دلیل که مخاطب ایرانی به این فیلم‌ها دسترسی دارد، هیچ بعید نیست نمایش این فیلم‌ها در سینما دلزدگی هم به وجود آورد. به گفته او: موضوع بعدی این است که اگر قرار است با اکران این فیلم‌ها به فیلمسازان فیلم‌ساختن یاد بدهیم، عملا این اتفاق نمی‌افتد؛ چون آنهایی که یاد گرفته‌اند که یاد دارند اما اگر قرار بود فیلمسازان از این طرق یاد بگیرند، این فیلم‌ها سال‌هاست در دسترس آنهاست بنابراین به نظر من به جای این بحث‌ها همه باید به مسئولان سینمایی فشار بیاورند تا این شیوه سانسور از بین برود و فیلمسازان بتوانند از همین سوژه‌های اجتماعی که در اطراف داریم، فیلم بسازند.

این تنها راهی است که می‌شود به سینما کمک کرد و به نظرم رسانه‌ها هم باید موضوع فیلم‌های خارجی را بایکوت کنند و اصلا به آن توجهی نکنند. اکران فیلم‌های خارجی قبلا بوده و شکست خورده و اگر باز هم تکرار شود، شکست می‌خورد.

حمیدرضا عظیمی