دوشنبه بارانی ششم آبان‌ماه، کیانوش عیاری مشغول فیلمبرداری سریال «۸۷ متر» است که از تماس‌های تلفنی خبرنگاران در جریان خبری شوکه‌کننده قرار می‌گیرد. فیلمش که پس از حدود یک دهه توقیف، با اصلاحات مجوز نمایش گرفته، چهار روز از اکران نگذشته، با حکم دادستانی متوقف شده. منبع خبر، خبرگزاری وابسته به سازمان صداوسیماست؛ رسانه‌ای که در همین دو سه روز اکران حملات تندی به رفع توقیف فیلم داشته. لابد عیاری در موقعیت عجیبی قرار گرفته، سال‌ها برای ساخت سریالی (روزگار قریب) که جزو گنجینه‌های صداوسیماست وقت گذاشته و در روزهایی که مشغول ساخت کاری تازه برای تلویزیون است این گونه با بی‌مهری مواجه شده است.
دلیل توقیف اول: تهدید به استیضاح وزیر
انگار روند نمایش و توقیف «خانه پدری» روی دور تسلسل افتاده. دی ماه سال ۹۳ هم فیلم بعد از سه سال و نیم توقیف برای دو روز در گروه هنر و تجربه روی پرده اکران رفت اما یکباره قفل توقیف بر در «خانه پدری» خورد. ترویج خشونت یکی از اتهاماتی بود که به فیلم زده می‌شد و واکنش‌های منفی نسبت به اکران فیلم آنقدر بالا بود که ممکن بود کل وزارتخانه را تحت‌الشعاع قرار دهد. دو سال بعد کیانوش عیاری که به‌همراه محسن امیریوسفی به روزنامه ایران آمده در روایتش از آن سال‌ها این گونه می‌گوید: «گفتند مجلس اعلام کرده که اگر فیلم پایین کشیده نشود وزیر استیضاح خواهد شد. در حالی که مجلس اعلام کرد به این ماجرا ورود نکرده در دومین روز فیلم پایین کشیده شد.» و امیر یوسفی در تکمیل صحبت‌های عیاری تأکید می‌کند: «تصور کنید اگر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به خاطر فیلم «خانه پدری» استیضاح می‌شد چه پایان با شکوهی برای آقای جنتی بود.»
توقیف دوم به دستور دادسرای فرهنگ و رسانه
با وجود پشت سر گذاشتن چنین تجربه‌ای اما واکنش عیاری به اخبار منتشر شده درباره توقیف دوباره فیلمش به دستور دادستانی، همین تک عبارات است: «حکم توقیفی به من ابلاغ نشده، تا زمانی که خبر را به طور رسمی به من اعلام نکنند، آن را باور نمیکنم.» نه کسی حکم دادستانی را دیده و نه نامه رسمی ارسال شده. سازمان سینمایی در پاسخ به سؤال اهالی رسانه اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و به‌صورت رسمی اعلام می‌کند که حکمی دریافت نکرده. منبع خبر همچنان خبرگزاری وابسته به صداوسیماست. سایت‌های فروش آنلاین فیلم فعال است و همچون سه روز گذشته استقبال از «خانه پدری» ادامه دارد که یکباره همه چیز متوقف میشود. حکم توقیف «خانه پدری» به ساختمان بهارستان می‌رسد و روابط عمومی سازمان سینمایی اعلام می‌کند که اکران فیلم با دستور دادسرای فرهنگ و رسانه متوقف شده است.
دادسرای تهران: مرتکبین ومقصرین تحت تعقیب قانونی قرارگرفتند
ساعاتی بعد دادسرای تهران اعلام کرد که حسب دستور دادستانی علاوه برجلوگیری از پخش فیلم خانه پدری، کلیه مرتکبین و مقصرین نیز تحت تعقیب قانونی قرارگرفته‌اند. روابط عمومی دادسرای عمومی و انقلاب تهران در خصوص توقیف فیلم خانه پدری با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «با توجه به اینکه اکران فیلم خانه پدری بازتاب بسیار منفی و گسترده‌ای در اذهان جامعه بشری به‌دنبال داشته و به نحوی توهین به اعتقادات مذهبی جامعه ایران و ترویج خشونت علیه زنان و زیر سؤال بردن سنن، رسوم و فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی و ارائه تصویر وارونه و کذب از خانواده ایرانی در این فیلم مشهود می‌باشد و پخش آن سلامت روحی و روانی جامعه را به‌مخاطره انداخته به نحوی که با واکنش منفی اقشار و گروه‌های مختلف در جامعه همراه بوده بنابراین از باب پیشگیری از هر گونه اخلال در نظم عمومی و صیانت از سلامت روح و روان جامعه بر اساس گزارشات واصله از دستگاه‌های ضابط پرونده، موضوع به دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع و طبق دستور دادستان تهران دستور جلوگیری از ادامه اکران فیلم مذکور و پخش آن صادر گردید.
لازم به ذکر است بنا به گزارش مراجع نظارتی با وجود اینکه مقرر شده بود که فیلم یاد شده مورد اصلاح و بازسازی قرار گیرد ولی در این خصوص اقدام اصلاحی انجام نگرفته فلذا حسب دستور دادستانی علاوه بر جلوگیری از پخش فیلم مذکور، کلیه مرتکبین و مقصرین نیز تحت تعقیب قانونی قرار گرفتند.»
انتظامی: نظر قاطبه مخاطبان با برداشت بازپرس دادستانی متفاوت است
«خانه پدری» درباره یک قتل خانوادگی است و بازتاب یک جنایت کهنه در خانواده را بررسی می‌کند. زهر صحنه مناقشه‌برانگیز فیلم با اعمال اصلاحاتی گرفته شده اما نه «مثبت ۱۵» روی پوستر مخالفان را متقاعد می‌کند و نه اصلاحاتی که با تعامل سازمان سینمایی و سازنده فیلم اعمال شده. در چند روز گذشته دلواپسان آنچنان به فیلم تازه از بند توقیف رها شده عیاری تاخته‌اند که حالا مجوزی که سازمان سینمایی برای اکران فیلم صادر کرده زیر سایه حکم دادسرای فرهنگ و رسانه قرار گرفته.
تمام نگاه‌ها به ساختمان خیابان کمال‌الملک و دفتر حسین انتظامی دوخته شده. ایستادن سازمان سینمایی و وزارت ارشاد بر سر مجوزهایش همانطور که سید محمد طباطبایی‌نژاد معاون نظارت و ارزشیابی سازمان در زمان خبر رفع توقیف «خانه پدری» وعده داده، بدیهی‌ترین انتظاری است که اهالی فرهنگ و هنر دارند. اولین واکنش رئیس سازمان سینمایی مذاکره و تعامل با مراجع ذی‌صلاح برای حل مشکل توقیف اکران فیلم است. حسین انتظامی طبق قانون بر مرجعیت قانونی تصمیم‌گیری شورای پروانه ساخت و نمایش تأکید دارد. او به ایرنا می‌گوید: «اعضای شورای پروانه نمایش و قاطبه منتقدان و جامعه‌شناسان، خانه پدری را فیلمی در ترویج خشونت نمی‌دانند.» انتظامی به معترضانی که معتقدند اصلاحی در فیلم صورت نگرفته پاسخ می‌دهد: «با مذاکره مسئولان سازمان سینمایی با کارگردان فیلم، بار تصویری خشن صحنه‌های ابتدایی آن، کاسته و با تمهیدات تصویری و صوتی، اصلاح شد.
جای تعجب است که عده‌ای می‌گویند هیچ اصلاحی در این فیلم صورت نگرفته است.» او در بخش دیگر صحبت‌هایش در دفاع از فیلم «خانه پدری» تأکید می‌کند: «نظر قاطبه مخاطبانی که این فیلم را در چهار روز نمایش آن دیده‌اند، با برداشت بازپرس مربوط در دادستانی تهران متفاوت است. اکثر مخاطبان و کارشناسان، این فیلم را ترویج خشونت علیه زنان نمی‌دانند، بلکه متقابلاً آن را روایتی در تخطئه تحجر و اثرگذار نسبت به قتل‌های ناموسی یافته‌اند. این فیلم وقتی با بافتار جامعه امروز تحلیل میشود، یکی از برکات انقلاب اسلامی را بیان می‌کند؛ چرا که بیننده، وضعیت امروز زنان در جامعه را با آن چیزی که در ابتدای قرن حاضر یعنی دوره پهلوی اول بوده است مقایسه می‌کند. حتی در اپیزود پایانی فیلم که در عصر جمهوری اسلامی می‌گذرد، چهره‌ای که از زن تصویر میشود بانویی فعال و تحصیلکرده است.»
قوه قضائیه و سازمان سینمایی تعامل می‌کنند؟
بنابر اظهارات حسین انتظامی، سازمان سینمایی، تهیه‌کننده، کارگردان و پخش‌کننده این فیلم، قانونمندی خود را با اجرای فوری حکم دادستانی تهران نشان داد‌ه‌اند اما در عین حال از ریاست محترم قوه قضائیه تقاضا دارند که با ورود به این موضوع موجبات دلگرمی و همدلی و انسجام اصحاب فرهنگ و هنر فراهم شود.
کیانوش عیاری که بعد از خبر حکم توقیف دادستانی ترجیح داده در سکوت منتظر گشایش‌های تازه در سایه تعامل و گفت‌و‌گو باشد به «ایران» می‌گوید: «آقای حسین انتظامی رئیس سازمان سینمایی عاقلانه‌ترین مسیر را طی می‌کنند و آن طرح مسأله با ریاست قوه قضائیه است.» کارگردان «خانه پدری» با اشاره ضمنی به تصمیمات ابراهیم رئیسی در دوره ریاستش بر قوه قضائیه ابراز امیدواری می‌کند: «در شرایطی که آقای رئیسی برخوردهای غافلگیرکننده در دوره چند ماهه ریاستشان بر قوه قضائیه داشته‌اند می‌توانم امیدوار باشم که چه بسا نگاهی منصفانه نه صرفاً نسبت به این فیلم بلکه به مقوله سانسور در کشور داشته باشند.» او در پایان بر همکاری با سازمان سینمایی برای رفع مشکل فیلم «خانه پدری» تأکید می‌کند: «منتظر اقدام‌های بعدی حسین انتظامی هستم و به‌عنوان سازنده فیلم اگر کاری از من بربیاید که ایشان بخواهند دریغ نمیکنم.»
نقل قول‌ها
مهرزاد دانش(منتقد سینما): اعضای خانه سینما! کارگردانان! فیلمنامه‌نویسان! تهیه‌کننده‌ها! بازیگران! لطفاً با نگارش نامه به رئیس قوه قضائیه و پیگیری مجدانه آن، وارد گفت‌و‌گویی فرهنگی با بخش قضایی حاکمیت شوید.
هوشنگ گلمکانی(سردبیر مجله فیلم): حالا نوبت وزیر ارشاد و سازمان سینمایی است که به وظیفه‌شان عمل کرده و کمی جسارت به خرج داده و پای مجوزی که صادر کرده‌اند بایستند.
ابراهیم داروغه‌زاده (دبیر جشنواره فیلم فجر): اگر تهیه کننده و پخش کننده فیلم «خانه پدری» تخلف کرده بودند و فیلم را طبق نظر شورای بازبینی اصلاح نکرده بودند حتماً خود سازمان سینمایی همانند «رحمان١٤٠٠» با آن برخورد می‌کرد.
شاهرخ دولکو (منتقد سینما): حیرت انگیز است که مضمون و سرنوشت فیلمی تا این اندازه به هم شبیه باشند.
محمد صالح مفتاح(معاون ستاد امربه‌معروف): صبح به خاطر صحنه قتل دختر، خانه پدری توقیف میشود و شب در سریال ستایش در شبکه۳ دختر به دست پدر و بدون هیچ هشدار رده‌بندی سنی، کشته میشود. مردم قطعاً حق دارند گمان کنند که دغدغه‌ها سیاسی است نه فرهنگی.
رضا درمیشیان (فیلمساز): بیش از نصف عمرمان را در راهروهای ارشاد برای گرفتن مجوز می‌گذرانیم و نصف دیگر عمر را در راهروها و اتاق‌هایی که پاسخ دهیم چرا ساختیم و اصلاً چرا فیلم می‌سازیم!
نرگس عاشوری
- 16
- 2
