رباب همسر آخر امام حسین و مادر علی اصغر

رباب همسر امام حسین

چکیده ای از زندگینامه رباب همسر امام حسین:

نام کامل: رَباب بِنت إمرؤالقَیس بن عدی

نام پدر: امرؤالقیس بن عدی

فرزندان: مادر سکینه و علی اصغر که فرزندان مشترک وی با امام حسین می باشند

وفات: بعد از واقعه عاشورا در سال ۶۲ هجری قمری

زندگینامه رباب همسر امام حسین

زندگینامه رباب همسر امام حسین:

رَباب بِنت إمرؤالقَیس بن عدی فرزند امرؤالقیس بن عدی می باشد که او را به عنوان همسر امام حسین و مادر سکینه و علی اصغر می شناسند. امرءالفیس از اعضای یکی از قبایل شامی بود که در زمان خلیفه دوم به اسلام ایمان آورد. وی از شدت علاقه و ارادتی که به امام علی پیدا کرده بود در مدینه سه فرزند خود را به این خانواده تقدیم کرد، دو دخترش را به امام حسن و امام حسین و یکی از آنها را به عقد امام علی درآورد. رباب به عقد امام حسین علیه السلام درآمد و تا آخرین لحظات زندگی خود نیز به این امام وفادار ماند. 

در برخی از روایات پدر رباب را انیف کلبی معرفی می کنند، اما روایت اول بسیار عنوان شده است، علاوه بر این موضوع شاید هدف دسته دوم رباب دیگری باشد که دختر انیف و همسر زبیر بن عوام و مادر مصعب بن زبیر بوده است. 

رباب دو فرزند از امام حسین علیه السلام داشت که یکی از آنها سکینه و دیگری عبدالله رضیع، علی اصغر می باشد که علی اصغر را در روز عاشورا در حالی که یک کودک شیرخوار بود جلوی چشم پدر و مادرش به شهادت رساندند.

سکینه نیز که دختر رباب و امام حسین بود بعدها از زنان بزرگ عالم اسلام شد به خصوص در حیطه ادب و دارای شخصیت شناخته شده ای می باشد. 

رباب همسر امام حسین و مادر علی اصغر و سکینه

رابطه امام حسین و رباب:

بنابر اخبار کمی که در خصوص روابط امام حسین و همسرش رباب به دست منابع رسیده است، مشخص می شود که روابط این زوج سراسر صمیمیت بوده است، به طوری که نه امام حسین و نه رباب در اظهار صمیمیت میان همدیگر هیچ ترسی نداشته اند درست مانند پیامبر صلی الله علیه و آله که از نشان دادن صمیمیت خود با برخی از همسران خود خودداری نداشت. 

با همین شواهد موجود است که ابن کثیر می گوید: 

امام حسین علیه السلام همسرش رباب را بسیار دوست می‌‌داشته و از روی علاقه‌مندی به وی، درباره‌اش شعر می‌‌گفت.

نسابه معروف «المجدی» نیز تأکید می کند که:

 امام حسین علیه السلام سکینه و مادرش رباب را دوست می‌‌داشت.

این علاقه تاحد زیادی به بزرگواری رباب مرتبط است به طوری که هشام کلبی، مورخ مشهور عنوان می کند: مِن خیار النساء و أفضلهنَّ؛ رباب از بهترین زنان و با فضیلت ترین آن‌ها بود.

درمورد این علاقه و دوستی دو بیت شعر از امام حسین علیه السلام درباره سکینه و رباب وجود دارد که در ادامه

اشاره شده است: 

لَعَمْرُک اِنِّنی لَاُحِبُّ دارا * تَحُلُّ بها سکینةُ و الربابُ

اُحبِّهما وَ اَبْدُلُ جُلَّ حالی * وَ لَیْسَ لِلاَئمی ‌‌فیها عِتابُ

به جان تو سوگند! من خانه‌ای را دوست دارم که سکینه و رباب در آن باشند. آن‌ها را دوست دارم و تمامی ‌‌دارایی‌ام را به پای آن‌ها می‌‌ریزم و هیچ کس نباید در این باره با من سخنی بگوید.

این شعر نشانه ای از ارتباط صمیمی امام حسین و همسرش رباب همچنین فرزندشان سکینه می باشد. باید توجه داشت که سرودن این شعر همراه با انتشار آن در میان مردم بوده است، به همین دلیل این شعر بیشتر در کتاب های تاریخی آورده شده است. 

وفات رباب همسر امام حسین در فراق همسرش

در مقابل رباب نیز به امام حسین علاقه بسیار زیادی داشت و در سفری که به کربلا داشت این همسر خود را همراه کرد، بعد از شهادت امام حسین علیه السلام؛ رباب علاقه خود را به زبان شعر و عمل کاملا نمایش داد. دو مرثیه از رباب در دسترس می باشد که هردوی آنها معانی بسیاری زیبایی دارند و خلوص و ارادت رباب را نسبت به امام حسن کاملا نشان می دهد: 

إنَّ الَّذی کانَ نوراً یستَضاءُ بِهِ * بِکربَلاءَ قَتیلٌ غَیرُ مَدفونِ

آن پرتوی که دیگران از درخشش آن بهره می‌‌بردند، در کربلا کشته شده و غیر مدفون رها شده است.

سِبطُ النَّبِی جَزاک اللّهُ صالِحَةً * عَنّا وَجُنِّبتَ خُسرانَ المَوازینِ

ای فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله! خدا از طرف ما تو را پاداش نیکو داده و در وقت «میزان» تو را از هر زیانی به دور دارد. 

قَد کنتَ لی جَبَلاً صَعباً ألوذُ بِهِ * وکنتَ تَصحَبُنا بِالرَّحمِ وَالدّینِ

تو آن چنان کوه محکمی ‌‌بوده که من بدان پناه می‌‌بردم و تو با رحمت و از سر دینداری با ما همنشینی داشتی. 

مَن لِلیتامى ومَن لِلسّائِلینَ ومَن * یغنی ویأوی إلَیهِ کلُّ مِسکینِ

دیگر چه کسی برای یتیمان و فقیران، مانده؟ و چه کسی است که مسکینان بدو پناه برده و او بی‌نیازشان سازد؟ 

وَاللّهِ لا أبتَغی صِهراً بِصِهرِکمُ * حَتّى اُغیبَ بَینَ الرَّملِ وَالطّینِ

به خدا قسم! دیگر سایه‌ای بعد از تو بر سرم نخواهم پذیرفت تا در میان خاک، پنهان شوم.

در بیت دوم کاملا ارتباط عمیق رباب با امام حسین به تصویر کشیده می شود امام حسین برای رباب مانند کوهی است که پناهگاه آرامبخش وی بوده است و آن حضرت نیز با تمام مهربانی و از سر دینداری خود را همسرش برخورد می کرده. در بیت آخر رباب از عزم راسخ خود در خصوص عدم ازدواج با فرد دیگری تا آخر عمر صحبت می کند. 

شخصیت والای رباب سبب شده بود که بعد از شهادت امام حسین بسیاری از اشراف زادگان، از ایشان خواستگاری کنند اما آنگونه که مورخان عنوان می کنند وی این موضوع را نپذیرفت و فرمود: من پس از آن که رسول خدا پدرشوهرم بوده، شخص دیگری را به عنوان پدرشوهر نمی‌‌پذیرم.

شعر دیگری نیز در مرثیه رباب وجود دارد زمانی که ایشان در محفل ابن زیاد سر امام حسین علیه السلام را در دامن نهاده و روی آن بوسه می زند اینگونه می سراید:

واحُسینَا فَلا نسیتُ حسینا * اقصَدَتْهُ اُسِنَةُ الاعداء

من هرگز حسین را فراموش نخواهم کرد، حسینی که نیزه‌های دشمن او را هدف قرار دادند.

غادَروُهُ بِکربلاء صریعا * لا سَقی اللّه جانبَی کربلاء

او را در حالی که در کربلا افتاده بود، کشتند؛ خداوند سرزمین کربلا را سیراب نکند.

کاملا واضح است که سرودن این شعر در محفل ابن زیاد کاملا مظلومیت امام حسین را نمایش می دهد و خاطرات سخت شهادت جانگداز این امام را زنده می کند. 

وفات رباب:

سبط ابن جوزی مانند «ابن اثیر» نقل می کند که؛ اشراف قریش همچنین یزید خواستار رباب همسر امام حسین بودند اما علاقه شدید این بانو به امام سبب شده بود که نه تنها خواسته ی آنها را رد کند بلکه از شدت غم، غصه و گریه بیشتر از یک سال از شهادت امام حسین زنده نماند. در این مدت او حتی زیر سایه هم نمی نشست، ابن اثیر عنوان می کند که همین موضوع باعث وفات رباب در سال ۶۲ هجری شد. 

بر اساس آنچه نقل شده است؛ رباب در مدت یک سال نزد قبر امام حسین باقی ماند و سپس به سمت مدینه حرکت کرد. ابن کثیر همراه با نثل این موضوع شعری نیز از زبان وی عنوان می کند: 

اِلی الحول ثمَ اَسْمُ السلامَ علیکما * وَ مَنْ یَبْکِ حَوْلاً کَامِلاً فَقَد اعْتَذَر

تا یک سال، پس از آن بر شما درود می‌‌فرستم و (وداع می‌‌کنم) کسی که یک سال کامل بگرید پس از آن معذور است.

ممکن است این شعر را بعد از یکسال گریه در مدینه سروده باشد اما اقامت یکساله ای که رباب بر سر قبر امام حسین داشت نباید درست باشد، به خصوص که سپاه ابن زیاد همه اسرای کربلا را به اجبار به کوفه و بعد از آن به سمت شام فرستادند. 

گردآوری: بخش بیوگرافی سرپوش