سه شنبه ۲۹ اسفند ۱۴۰۲
کد مقاله: ۹۹۱۱۰۰۰۴۹

آشنایی با سجع و انواع سجع از لحاظ واج

سجع,سجع در شعر پارسی,توضیح در مورد ارایه سجعسجع در نثر حكم فافيه در شعر را دارد
سجع باعث آهنگین شدن نثر می شود و همینطور سبب هماهنگ سازی چند جمله میشود. گاهی امکان دارد کلمات یا افعال در سجع برای ایجاد قرینه لفظی یا معنوی حذف شوند.

سجع

در زبان فارسی کلمه سجع به معنای آواز قمری( پرنده ای به نام شناخته شده یاکریم) است. در صورتیکه از آرایه سجع در شعر یا نثر استفاده شده باشد به این شعر یا نثر اصطلاحا مُسَجَّع گفته می شود. مسجع هم به معنی آهنگین است. اهمیت و کاربرد آرایه سجع بیشتر در نثر است بدین دلیل که سجع ها باید در پایان دو جمله بیایند و آهنگ دو جمله را به یکدیگر نزدیک کنند. از این رو سجع در نثر شبیه قافیه در شعر است که در پایان بیت های شعر آورده می شود. اگر در یک جمله سجع ها در کنار یکدیگر آورده شوند به آن تضمین مزدوج گفته می شود. یکی از روشهای نویسندگی و سخنوری معمول و موافق و ملایم با طبیعت زبان عربی، سجع نویسی است که چندان با زبان فارسی سازگاری ندارد. به همین علت از بین این همه سجع نویس فارسی، تنها کار چند نفر مقبول و خواندنی از آب درآمده است.

انواع سجع از لحاظ واج

سجع به سه قسمت تقسیم میشود:

۱. سجع متوازن

۲. سجع مطرف           

۳. سجع متوازی

سجع,آرایه ادبی سجع,سجع چیستسجع در كلامي ديده مي شود كه حداقل دو جمله باشد يا دو قسمت باشد

۱. سجع متوازن:

زمانی که کلمات قرینه هم وزن باشند ولی در آخرین حروف اصلی گوناگون باشند به آن سجع متوازن می گویند. نظیر بام و باد، کام و کار، نهار و نهال.

۲. سجع مطرف:

وقتی کلمه ها در آخرین حرف اصلی (حرف روی) یکی باشند ولی در وزن متفاوت باشند به این نوع سجع، سجع مطرف میگویند؛ مانند کار و شکار، دست و شکست، سیر و دلیر.

۳. سجع متوازی:

سجع متوازی که به عنوان کاملترین و خوش آهنگ ترین سجع شناخته میشود عبارتست از سجعی که کلمات هم در وزن و هم در آخرین حرف اصلی (حرف روی) مطابق باشند. بعنوان نمونه کار و بار، دست و شست، باز و راز.

سجع در شعر,سجع,سجع وانواع سجعسجع برای اوّلین بار در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری بکار گرفته شد

سجع در ادبیات فارسی

در ادبیات فارسی نثر مسجع از اهمیت فراوانی بهره مند است و از همان آغاز پدید آمدن نثر دری وجود داشته و از قرن ششم به بعد کتاب ها و رسالاتی ارزنده به نثر سجع تدوین یافته که از جمله مهم ترین آن می توان به مناجات های خواجه عبدالله انصاری و گلستان سعدی اشاره کرد. در ادب پارسی، نثر مسجع با آثار خواجه عبدالله انصاری آغاز شد و با تصنیف کتاب گلستان سعدی به اوج خود رسید. بعد از آن نثرهای مسجع به تقلید از سعدی ایجاد شدند.  ولی، متأسفانه، در مورد نثر مسجع فارسی تحقیق جدی مستقلی صورت نگرفته و اشارات مختصری که به سجع و نثر مسجع فارسی شده همه طبق استقرای ناقص است و بعضا مبرا از خطا هم نیست. وانگهی این اشارات به جای آن که در مورد نثر مسجع باشد مربوط به سجع در شعر است.  

سجع در شعر پارسی

قافیه میانی یا قافیه درونی سجعیست که در شعر بکار میرود. شاعر در قافیه میانی هر بیت را به چهار بخش تقسیم کرده و در پایان سه بخش واژه هایی از آنرا آورده است که باهم سجع متوازی یا مطرف دارند؛ مرسوم ترین کاربرد سجع در شعر،  این روش است. هر گاه هر مصراع به دو جمله بخش شده باشد، در هر مصراع، کلمه های جمله اول با قرینه خود در جمله دوم هم وزن باشند و سجع متوازن ایجاد کنند، رویارویی سجع های متوازن، آرایه موازنه را پدیدمی آورد که میتواند موسیقی لفظی ایجاد کند.« ترصیع» به موازنه ای گفته میشود که تمام سجع های آن متوازی باشد. این آرایه ها در شعر شاعرانی همچون مسعود سعد،  جمال الدین عبدالرزاق،  سعدی،  مولوی،  حافظ و سنایی وجود دارد.

سجع وانواع سجع,سجع در فارسی کاربرد ان,سجعاگر در پايان جمله ها كلمات تكراري وجود داشته باشد، سجع پيش از آن مي آيد

نمونه هایی از آثار مسجع

سجع برای اوّلین بار در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری (قرن پنجم) بکار گرفته شد و کم کم سعدی در«گلستان»، جامی در «بهارستان»، نصرالله منشی در «کلیله و دمنه» آنرا به حد کمال خود رساندند. در ادامه کسانی مانند قائم مقام فراهانی در« منشآت» و قاآنی در کتاب «پریشان» از آن ها پیروی کردند.

گردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش

  • 16
  • 6
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
علی نصیریان بیوگرافی علی نصیریان؛ پیشکسوت صنعت بازیگری ایران

تاریخ تولد: ۱۵ بهمن ۱۳۱۳

محل تولد: تهران

حرفه: بازیگر، نویسنده و کارگردان

آغاز فعالیت: ۱۳۲۹ تاکنون

تحصیلات: دانش آموخته مدرسه تئاتر در رشته هنرپیشگی

ادامه
رودریگو هرناندز بیوگرافی «رودریگو هرناندز»؛ ستاره ای فراتر از یک فوتبالیست | هوش و تفکر رمز موفقیت رودری

تاریخ تولد: ۲۲ ژوئن ۱۹۹۶

محل تولد: مادرید، اسپانیا

حرفه: فوتبالیست 

پست: هافبک دفاعی

باشگاه: منچسترسیتی

قد: ۱ متر ۹۱ سانتی متر

ادامه
بیژن بنفشه خواه بیوگرافی بیژن بنفشه خواه بازیگر خوش سابقه سینمای ایران

تاریخ تولد: ۱ فروردین ۱۳۵۲

محل تولد: دروازه شمیران، تهران، ایران

حرفه: بازیگر

آغاز فعالیت: ۱۳۷۳

تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته نمایش از دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد

ادامه
یان کوم بیوگرافی یان کوم؛ بنیانگذار برنامه واتس اپ

تاریخ تولد: ۲۴ فوریه ۱۹۷۶

محل تولد: اوکراین، کی یوف

ملیت: آمریکایی

حرفه: تاجر، برنامه نویس، کارآفرین

دلیل شهرت: راه اندازی واتساپ

ثروت: ۱۵/۱ میلیارد دلار

ادامه
جلال الدین مارشاریپوف بیوگرافی جلال الدین مارشاریپوف بازیکن قوی ازبکی

تاریخ تولد: ۱ سپتامر ۱۹۹۳

محل تولد: گرگانج، ازبکستان

حرفه: فوتبالیست

پست: وینگر

باشگاه کنونی: استقلال تهران

قد: ۱ متر ۷۲ سانتی متر

ادامه
بیوگرافی و اشعار عثمان بختیاری زندگینامه عثمان بختیاری شاعر سده پنجم و ششم

تاریخ تولد: بین سال های ۴۵۷ تا ۴۶۹ هجری قمری

ملیت: ایرانی

زمینه فعالیت: شاعر و حماسه سرا

آثار: شهریار نامه - هنرنامه یمینی

وفات: بین سال‌ های ۵۱۲ تا ۵۴۸

ادامه
ابو حتوف بن حارث انصاری زندگینامه ابوحتوف بن حارث انصاری از دشمنی با امام علی تا شهادت در کربلا

محل زندگی: کوفه

دوران زندگی: همزمان با دوران زندگی امام حسین (ع)

از یاران: امام حسین (ع)

شهادت: روز دهم محرم

ابو حتوف بن حارث انصاری در سپاه عمر سعدزندگینامه ابو حتوف بن حارث انصاری

ادامه
محمد نادری بیوگرافی محمد نادری بازیگر سینما و تلویزیون

تاریخ تولد: ۱۰ تیر ۱۳۵۷

محل تولد: اردبیل

حرفه: بازیگر، فیلمنامه نویس، صدا پیشه، مجری

تحصیلات: کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه تربیت مدرس

آغاز فعالیت: ۱۳۸۸ تاکنون

ادامه
محمد بن راشد آل مکتوم بیوگرافی محمد بن راشد آل مكتوم حاکم موفق دبی

تاریخ تولد: ۱۵ ژوئیه ۱۹۴۵

محل تولد: دبی

ملیت: امارات متحده عربی

لقب: والاحضرت شیخ محمد

حرفه: حاکم دبی

ادامه

انواع ضرب المثل درباره شتر در این مقاله از سرپوش به بررسی انواع ضرب المثل درباره شتر می‌پردازیم. ضرب المثل‌های مرتبط با شتر در فرهنگها به عنوان نمادهایی از صبر، قوت، و استقامت معنا یافته‌اند. این مقاله به تفسیر معانی و کاربردهای مختلف ضرب المثل‌هایی که درباره شتر به کار می‌روند، می‌پردازد.

...[ادامه]
ویژه سرپوش