معرفی انواع سبک و تکنیک های گچبری ساختمان

انواع گچبری ساختمان

گچبری چیست؟

یکی از هنرهای تزئینی در معماری ایرانی گچکاری است که مربوط به هنر بریدن، کندن و طراحی گچ مربوط می شود. گچکاری قدمت زیادی دارد و با استفاده از گچ و مصالح دیگری از قبیل؛ آیینه، رنگ و... ترکیب می شود. از این هنر برای تزئین نمای بیرونی و داخلی ساختمان استفاده می شود. گچ خصوصیتی دارد که آن را به یکی از پرمصرف ترین مواد در معماری سنتی و مدرن تبدیل کرده است؛ شکل پذیری، مقاومت در برابر آتش‌ سوزی، چسبندگی، قابلیت زودگیری، قیمت پایین، قابلیت حجیم شدن و... از جمله این خصوصیات هستند، از این رو گچ علاوه بر کاربردهای تزئینی کاربردهای دیگری را هم به خود اختصاص می دهد.

از جمله کاربردهای اصلی گچبری سنتی ایران و همچنین گچبری مدرن عبارتند از؛ گچبری سقف، گچبری دیوار (قاب بندی دیوار )، ستون‌ها، اتاق‌ها و سایر قسمت‌های یک ساختمان.

تزئیناتی که در گچبری استفاده می شود دارای مدل و سبک های زیادی است که هرکدام مورد پسند گروهی می باشند، ممکن است عده ای از گچبری های پرنقش‌ و نگار، رنگی و سنگین خوششان بیاید و در مقابل گروهی ترجیح می دهد از گچ رنگ سفید با طرح هایی ساده برای تزئین ساختمان استفاده کنند.

گچبری از زیرشاخه های معماری محسوب می شود و می توان گفت به علت خواص زیباسازی، فرم‌ پذیری و چسبندگی؛ تقریبا در منطقه‌ها و دوره‌های زمانی به روش‌ها و شکل‌های متفاوت اجرا می شود. این هنر در کشورهای دیگر هم استفاده می شود برای مثال در کلیساهای قدیمی سراسر دنیا برای شکوه بیشتر ستون و سقف ها از گچبری استفاده می شود.

گچبری دیوار

گچبری ساختمان هم مانند تغییر دکوراسیون و دیگر نمونه‌های طراحی مانند؛ پتینه کاری، حکاکی روی شیشه، رنگ آمیزی کاشی و... نشانه ای از ترکیب هنر با معماری از گذشته دور تا به امروز است.

گچبری اسلامی:

از گچبری در قرون ابتدایی اسلام جهت تزئین بناهای تاریخی استفاده می شده و به علت احترامی که در اسلام وحود داشته، به جای پیکره‌سازی از نقوش اسلیمی و ختایی در قالب انواع خطوط مختلف استفاده می شده است.

سبک های گچبری:

به طور کلی گچبری دارای دو سبک می باشد؛ مدرن و سنتی که در ادامه به تفسیر هر کدام از آنها می پردازیم:

گچبری سنتی همان طرح هایی است که از خاطرات خانه های قدیمی به یاد می آوریم، طرح هایی پر اط جزئیات ظریف، استفاده از رنگ و سقف های شلوغ. این سبک به خصوص در ایران تداعی کننده بهشت و باغ بوده است، به همین دلیل در طراحی های آن از گل، پرنده، شاخه و... استفاده می شده استو باید اشاره کرد در این سبک طراحی رنگ ها جایگاه خاصی داشتند.

انواع مختلف گچبری سقف

انواع مختلف گچبری ساختمان:

گچبری در ساختما انواع مختلفی دارد که در ادامه به تقسیر آنها خواهیم پرداخت:

طرح‌های حاشیه‌ای:

این نوع گچبری ساختمان را می توان در گوشه راه‌پله‌ها، کناره‌های راهرو، حاشیه سقف‌ها و... مشاهده کرد.

طرح‌های زمینه‌ای:

این نوع از گچبری هم در دیوار و سقف استفاده می شود، که با استفاده از قاب‌های گچی که روی دیوار و سقف ایجاد شده، طرح‌های زمینه‌ای و... جلوه زیبایی به نمای ساختمان خواهد بخشید.

گچبری‌های خاص:

این نوع از گچبری به شکل سفارشی آماده می شود که خاص و محدود است. از این مدل بیشتر برای ستون‌ها در منازل استفاده می شود که با یک نورپردازی حرفه‌ای جلوه و زیبایی بیشتری ایجاد می کند.

گچبری مدرن:

در گچبری مدرن از گل و پرنده های بهشتی استفاده نمی شود بلکه با استفاده از طراحی‌ها و خطوط ساده به یک سبک جدید تبدیل می شود. در این سبک طراحی معمولا فقط از خطوط راست و زاویه‌های قائمه یا خطوط نرم و منحنی استفاده می شود البته ترکیب هر دوی این خطوط در یک طراحی به ندرت اتفاق می افتد.

گچبری مدرن به دوشکل می تواند اجرا شود؛ یا در حین بازسازی دیوار و سقف صورت می گیرد و یا از قطعات گچبری پیش‌ساخته استفاده می کنند که همانطور که از نامش پیداست طراح و یا صاحبان کار بر اساس محلی که قرار است گچبری اجرا شود تصمیم می گیرند از چه سایز، مدل یا رنگی استفاده کنند.

انواع تکنیک های گچبری سقف و دیوار

انواع تکنیک های گچبری:

گچ بری با نقش برجسته:

در این شیوه از گچکاری ابتدا سطح کارا را گچکاری می کنند، به این شکل زمینه با استفاده از گچ پر شده، سپس طرح مورد نظر را روی گچ ایجاد می کنند. استفاده از نقش های برجسته گل و بته و نقش های هندسی گزینه خوبی هستند که می توانند برجستگی کافی را ایجاد کنند.

گچ بری برهشته:

این نوع از گچبری که قدمت آن به دوران باستان بر می گردد؛ مقدار زیادی برجستگی نسبت به زمینه ایجاد می کند به طوری که قسمت های برآمده از سطح گچکاری شده بیرون می آید.

گچبری زبره:

این نوع از گچبری را می توان به عنوان یک میانگین بین گچبری نقش برجسته و گچبری برهشته در نظر گرفت. در این روش بدون مالش و پرداخت در گوشه ها کار صورت می گیرد، به همین دلیل است که گوشه های کار تیز هستند و بریدگی و گوشه های تیز دارند.

گچ بری لکه یا کلوخی:

این نوع از گچبری بوی ایران نیست بلکه از مغرب زمین در قرن ۱۳ وارد ایران شد. تاثیر زیادی که هنرمندان غربی در خلق آثاری به شیوه کلوخی داشته اند سبب شده برجستگی های ایجاد شده در این روش بسیار اغراق آمیز باشد و بیش از حد معمول صورت بگیرند.

گچ بری پته:

این روش با آهار زدن کرباس با گچ توسط هنرمندان در قرن هشتم ایجاد شد. در گچبری پته؛ کرباسی که بعد از خشک شدن شبیه به مقوای سخت شده آمادگی لازم برای برای هنر داشت از این رو بعد از تکمیل و پرداخت نهایی روی دیوار مورد نظر نصب می شود.

گچبری مشبک سقف

گچ بری مشبک:

این روش به عنوانی یکی از دشوارترین و ظریف ترین نوع گچکاری شناخته می شود. در این روش یک لایه بسیار نازک از گچ در ۲۵-۱۵ سانتیمتری نسبت به زمینه ایجاد می شود که هنرمند بعد از خشک شدن و گرفتن گچ؛ شروع به طراحی روی گچ می کند و این کار را با خالی کردن قسمت هایی از طرح انجام می دهد، در نهایت طرحی شبیه به مشبک شبیه به تور بافته شده با ضخامت بسیار باریک شکل می گیرد.

گچ بری لایه ای:

در صورتی که هنرمند قصد داشته باشد از چند رنگ در گچبری استفاده کند باید از شیوه گچبری لایه ای استفاده شود. در این روش ابتدا با ساتفاده از گچ زنده زیرسازی صورت می گیرد سپس گچ کشته را روی گچ لایه ای می کشند و این کار با همین ترتیب و با رنگ های مختلفی صورت می گیرد. اگر ضخامت هر لایه به بیشتر از ۲ میلیل متر برسد؛ گچ ترک خواهد برداشت.

تکنیک های گچبری

گچبری توپر و تو خالی:

در این روش با ظرافت یک سطح صاف با عمق ۲ سانتی متر کنده می شود و خطوط اصلی این طرح به شکل مستقیم و یا مایل به برجسته ایجاد می شود. در قسمت خالی شده سطح صاف دیده می شود و در قسمت های دیگر پر دیده می شود.

گچبری کشته بری:

در این روش گچبری در دوران صفویه در سختمان سازی با شکوه بیشتری صورت می گرفته است. برای این کار ابتدا روی سطح مورد نظر را گچ زیره می کشند و بعد از آن روی همان قسمت گچ نرمه می آید. قطر گچ نرمه نباید از ۲ میلی متر بیشتر شود. در نهایت طرح های مورد نظر روی گچ نرمه پیاده می شوند که نیاز به سرعت زیادی دارد.

گچ بری تخمه کن –تخمه بری:

برای اجرای این روش ابتدا گچ سفید و نرم را غربال می کنند تا به درجه نرمی برسد، از این گچ نرم برای اجرای طرح های گچکاری و گچبری های هنری رنگی استفاده می شود که نقش های رنگی شده با آبرنگ در عمق گچ فرو رفته و به مرور زمان از بین نمی روند.

گردآوری: بخش دکوراسیون سرپوش