وقتی برای اولین بار آن هم به توصیه یک افسر پلیس(جو مارتین) در سن ۱۲سالگی دستکشهای سنگین بوکس را به دست کرد تا مشتهای کوچکش را به کیسه شنی عظیمالجثه مقابل صورتش بکوبد، کسی فکرش را هم نمیکرد که۱۰سال بعد کاسیوس مارسلوس کلی به برترین سنگینوزن تاریخ بوکس جهان تبدیل شود. به همان اندازه که مشتهای آهنینش مجذوبان رینگ بوکس را دیوانه میکرد، چهره الهامبخش، جنجالی و چالشبرانگیزش به عنوان یک فعال معدنی در خارج از رینگ، شیفتگانش را شیداتر میکرد. اما آنچه بیش از همه زندگی پرفراز و نشیب کاسیوس را به مرکز توجهات جهان بدل کرد، تنها به موفقیتهای چشمگیر او در رینگ خلاصه نمیشد. تغییر نام و مذهب نه تنها زندگی او، که نگاه دنیا به مرد سیهچرده آمریکایی را دگرگون کرد.
شاید به همین خاطر هم باید سال ۱۹۶۲ را مبدا تحول تاریخی زندگی کاسیوس نامید. آشنایی او با الیجا محمد سیاستمدار معروف آمریکایی و رهبر جنبش امت اسلامی در دیترویت باعث شد تا او اسلام بیاورد و نام خود را به «محمد» و نام خانوادگیاش را به «علی» تغییر دهد. از آن تاریخ بود که کاسیوس کلی را نام بردگیاش خواند و به هیچوجه دوست نداشت کسی او را با این نام خطاب کند. درست در سالهایی که اسلام آوردن محمد علی رسانههای دنیا را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود، او موفق شد در سال ۱۹۶۴ برای اولین بار مدال زرین قهرمانی سنگینوزن جهان را به سینه بزند؛ آنهم با شکست دادن سانی لیستون شکستناپذیر که به مشتهای کوبنده، جانسختی و چهره مهیبش در آمریکا شهره بود. سالهای ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۷ برای او سالهای پرمشغلهای بودند. چراکه مجبور شد ۷ بار از عنوان قهرمانیاش دفاع کند. حال آنکه تا پیش از آن هیچیک از قهرمانان سابق دنیا در طول یکسال این کار را در چنین دفعاتی انجام نداده بودند. این قهرمانیها آغاز راه درخشش محمد بود.
راهی که البته بدون مانع نبود. هرچند که محمد خشنترین رشته را به عنوان ورزش حرفهای انتخاب کرده بود اما این انتخاب ارتش آمریکا را به بیراهه برد. سال ۱۹۶۶ بود که ارتش آمریکا محمد را برای جنگ با ویتنام فرا خواند. امتناع او از حضور در ارتش و تاکیدش بر اینکه باورهای مذهبیاش به او اجازه نمیدهد به روی همنوعان ویتنامی خود آتش بگشاید، نه تنها جنجال آفرید بلکه باعث شد پلیس آمریکا به مدت ۵ سال او را از حضور در رقابتهای بوکس محروم کرده و علاوه بر آن گواهینامه بوکساش را هم به حالت تعلیق درآورد. البته مدتی بعد این محکومیت به ۳ سال کاهش پیدا کرد. با این حال دادگاه محمد علی را به جرم فرار از خدمت زیر پرچم به ۵ سال زندان محکوم کرده بود که با پرداخت مبلغ ضمانت به زندان نرفت. او دوران محرومیت را با شرکت در مجامع سیاسی، شرکت در برنامههای تلویزیونی و سخنرانی در دانشگاهها سپری کرد تا اینبار پرچمدار صلح لقب بگیرد. ضمن اینکه او در سال ۱۹۹۸ رسما از سوی سازمان ملل به عنوان سفیر صلح انتخاب شد.
در آغاز دهه۷۰ میلادی بود که دادگاه عالی آمریکا محکومیت محمد علی را لغو کرد تا بار دیگر جواز بوکس خود را دریافت کند(در سال ۱۹۷۰). اما این بازگشت، شروع چندان دلچسبی نداشت و با باخت او به مدیسن اسکوئر گاردن همراه بود. اکتبر سال ۱۹۷۴ درحالی فرا رسید که محمد علی خود را برای مسابقه معروف غرش در جنگل با جورج فورمن آماده میکرد. درحالی که کارشناسان بختی برای علی قائل نبودند، برخی دیگر از گزارشگران مدعی شدند مبارزه او با فورمن ممکن است به قیمت جانش تمام شود. علی ۸ راند اول فقط دفاع میکرد. اواخر راند هشتم ناگهان از لاک دفاعی بیرون آمد و با ضربهای بینقص – که بعدها قاب دیوار هزاران خانه شد – فورمن را از پا درآورد. بله، محمدعلی ۳۲ ساله قهرمانی سنگینوزن جهان را پس گرفته بود؛ اتفاقی که پیش از او فقط یک بار رقم خورده بود. آخرین باری که محمد علی صاحب عنوان قهرمانی جهان شد در سال ۱۹۷۸ و کمی پیش از بازنشستگیاش بود. او دوران حرفهایاش را با ۶۱ مبارزه، ۵۶ برد (۳۷ ناکاوت) و ۵ باخت به پایان برد و در سال ۱۹۷۹ برای همیشه با دنیای پرهیجان رینگ و بوکس خداحافظی کرد.
در سال ۱۹۸۲ محمد علی دچار سندروم پارکینسون شد و در سال ۱۹۹۶ در حالی که علایم بیماری در او مشهود بود، مشعل المپیک آتلانتا را در جورجیای آمریکا روشن کرد. این شاید آخرین اتفاق رسمی ورزشی او در عرصه جهانی بود. پرونده زندگی جنجالی محمد علی درحالی بسته شد که پزشکان علت مرگ محمد علی را شوک عفونتی به دلایل طبیعی ناشناخته اعلام کردند. او در روز سوم ژوئن ۲۰۱۶ در سن ۷۴ سالگی و پس از ۳۲ سال تحمل بیماری پارکینسون، بر اثر مشکلات تنفسی در بیمارستان اسکاتسدیل آریزونا درگذشت. رندی رابرتز تاریخدان ورزش بوکس در تمجید از محمد علی میگوید: «محمد علی مهمترین ورزشکار در تاریخ ورزش است. او ورزش و دنیای سیاست را با هم ادغام کرد. محمد سیاست را وارد ورزش و ورزش را وارد سیاست کرد.» دیک گرگوری کمدین آمریکایی و فعال حقوق مدنی سیاهپوستان در یک جمله زیبا محمد علی را اینگونه وصف میکند: «علی فرزند جهان بود.»
سارا اصلانی
- 12
- 3
