اعتصاب «کارگران صنایع نفت و گاز سراسر کشور»؛ چرا نیروهای پیمانی فعال در نفت و گاز ناراضی‌اند؟

به گزارش دنیای اقتصاد، این اعتراضات در روز سه‌شنبه اول تیر فراگیرتر شد و به بسیاری از مراکز نفتی، پالایشگاهی و پتروشیمی‌های سراسر کشور هم کشیده شد و روز چهارشنبه ۲ تیر ماه نیز ادامه پیدا کرد. نوک پیکان این اعتراضات پیمانکاران و وضعیت کارگران تحت قرارداد آنان را هدف قرار داده است. مطابق تصاویر و گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دامنه این اعتصابات به سراسر کشور گسترش یافته و به پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها، مخازن نفت و سکوهای نفتی در تهران، کنگان، ماهشهر، اراک، قشم، خارک، بهبهان،‌ گچساران،‌ بوشهر، ‌آبادان و اصفهان هم کشیده شده است.

ریشه اعتراضات در چیست؟

اعتصابات و اعتراضات کارگری که در دهه‌های گذشته کمتر سابقه داشت، از سال ۱۳۹۹ به یک باره افزایش پیدا کرد و تنها شامل کارگران پیمانی، پروژه‌ای و قرارداد موقت تحت کارفرمایان خصوصی نبود، بلکه این اعتراضات در ماه‌های گذشته به کارمندان و کارگران رسمی و بالاخص بخش عملیاتی وزارت نفت هم گسترش یافت. البته شدت این اعتراضات و گستردگی آنها از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، بسیار بیشتر از حجم اعتراضات در سال گذشته بوده است.  

کارکنان صنعت نفت تقریبا در تمامی اعتراضات یک سال اخیر خود خواسته‌های مشابهی داشته‌اند،  همواره به اجرایی نشدن بندهای معیشتی ماده ۱۰ قانون وظایف و اختیارات نفت معترض بوده‌اند. همچنین بسیاری از کارمندان و کارگران صنعت نفت با تصویب ماده (۱) جزء الف تبصره ۱۲ قانون بودجه کل کشور توسط مجلس شورای اسلامی در سال جدید با تعیین سقف و کسوراتی که در حقوقشان اعمال شده، می‌توان گفت افزایش حقوق خاصی در سال جدید نداشته‌اند و حتی برای برخی از آنها عملا حقوق نسبت به سال گذشته دچار کاهش شده است. امری که با اعتراض ضمنی مقامات ارشد وزارت نفت هم مواجه شد و این نهاد از مطالبات کارگران صنعت نفت حمایت کرد. حالا اما کارگران صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور وارد اعتراضات گسترده‌تری شده‌اند. با نگاهی به تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از این اعتراضات در نقاط مختلف کشور، فصل مشترک خواسته‌های کارگران معترض را می‌توان اعتراض به پایین بودن دستمزد‌ها و نامناسب بودن شرایط کاری دانست. این اعتراضات صنفی و مسالمت‌آمیز توسط کارگران نفت به کارزاری سراسری برای دستیابی به مطالبات برحق معیشتی تبدیل شده است. در واقع کارگران معترض، خواهان افزایش دستمزد متعارف خود هستند و این اعتراضات را تحت عنوان «کمپین ۱۴۰۰» راه‌اندازی کرده‌اند.

در روز یکم تیرماه کارگران پروژه‌ای و پیمانی صنعت نفت با حضوری گسترده در شبکه‌های اجتماعی و انتشار تصاویری از خودشان، خبر از آغاز اعتراضات دادند و بخش عمده‌ای از آنان با آغاز اعتراض محل کار را ترک کرده و به خانه‌هایشان بازگشتند. کارگران پروژه‌ای و پیمانی صنعت نفت ایران، در این اعتراضات طرف حساب خود را پیمانکاران نفتی و شرکت‌های پیمانکاری تامین نیروی انسانی می‌دانند. این کارگران و مهندسان متخصص، توانمند و متعهد که بار اصلی صنعت نفت ایران نیز بر دوش آنان است، می‌گویند با ورود پیمانکاران مدت‌هاست چیزی به نام امنیت شغلی ندارد و از قرارداد دائم کار محروم هستند و از سوی دیگر نیز با تبعیض مزدی شدیدی روبه‌رو شده‌اند.  این کارگران در تابستان سال گذشته نیز دست به اعتراضات مشابهی زدند که در رسانه‌ها کمتر به آن پرداخته و توجه شد، اما همان اعتراضات موجب شد که بتوانند با پیمانکاران چانه‌زنی کنند و دستمزدهای خود را تا حد قابل قبولی بهبود بخشند.

کارگران معترض چه می‌خواهند؟

در میان اظهارات کارگران معترض می‌توان به چند نکته کلیدی اشاره کرد که مهم‌ترین آن عدم قاعده‌مندی افزایش مزد سالانه توسط پیمانکاران است که در برخی موارد شنیده شده است با پیشنهادهایی در حد ۵درصد افزایش مزد سالانه سراغ کارگرانی رفته‌اند که امنیت شغلی ندارند و در صورت عدم پذیرش دستمزد تحمیلی پیمانکاران، به راحتی ممکن است شغل خود را از دست دهند. آنها همچنین به مساله تعطیلات و تعداد روزهای اشتغال در ماه نیز معترضند و خواهان آن هستند تا مانند همتایانشان که تحت قرارداد پیمانکاران نیستند، حداکثر ۲۰ روز در ماه به عنوان روز کاری مشغول خدمت باشند. مساله شرایط نامناسب و محل اسکان کارگران، کمپ‌ها و کانکس‌هایی که در شان کارکنان صنعت پیشران اقتصاد کشور نیست هم از دیگر مطالبات کارگران صنعت نفت است که بالاخص در زمان شیوع بیماری کووید، باعث تهدید وضعیت سلامت همه کارکنان و به تبع آن خانواده‌های آنان شده است.

آن‌گونه که خبرگزاری «ایسنا» گزارش کرده، معترضان می‌گویند در حالی که شاغل رسمی وزارت نفت حداقل ۱۵ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند، شاغلان مدت موقت هم رده‌شان تنها حدود ۴ میلیون تومان دریافتی دارند. در چنین شرایطی این کارگران بیش از ۱۰روز است که با ایجاد هشتگ «نه به پیمانکاران» خواهان حذف شرکت‌های واسطه در صنایع نفت و گاز کشور شده‌اند.

 البته به نظر می‌رسد برخوردهای برخی از پیمانکاران در برابر این اعتراضات مسالمت‌آمیز تهدید به اخراج و پخش کردن فرم تسویه حساب در میان کارگران بوده است. اتفاقی که فیلم آن توسط کارگران پالایشگاه نفت تهران منتشر شد و در بسیاری از خبرگزاری‌های داخلی و شبکه‌های اجتماعی هم بازتاب گسترده‌ای داشت. در شرایطی که وضعیت معیشتی و امنیت شغلی کارگران در مهم‌ترین صنعت کشور، شرایط را به گونه‌ای رقم زده که چاره دیگری جز اعتراض مسالمت آمیز و طرح مستقیم خواسته‌های صنفی خود ندارند، به نظر می‌رسد باید چاره‌ای اساسی برای وضعیت آنان اندیشید. کارگرانی که در شعارهای خود تنها خواهان اجرای عدالت برای خود و همکارانشان هستند و در غیاب نمایندگان و تشکل‌های واقعی که بتوانند با طرح مسائل اساسی، این صنعت گران را نمایندگی کنند، باید جدی گرفته شوند و به خواسته‌های معیشتی آنان توجه کرد.

*محمدسعید نادری