قاچاق «گشت ۲» تعلیق عضویت؛ خانه سینما به کجا می ‏رود؟

مشکل قاچاق فیلم مدتی است که دوباره در خصوص فیلم های پرفروش و فیلم هایی که به علت ممیزی اجازه اکران نگرفتند، به وجود آمده و فیلم «گشت ۲» نیز به همین معضل دچار شد. کپی قاچاق این فیلم که با فروش قابل ملاحظه ۲۰ میلیارد رکورد شکن شد، چندی پیش در شبکه های اجتماعی و تلگرام دست به دست می‏چرخید. سعید سهیلی در گفت و گویی که با بانی فیلم داشت، اعلام کرد که عاملان قاچاق فیلم دستگیر شدند. پس از آن این فیلمساز کارت کارگردانی خود را در برابر دوربین و در اعتراض به این قاچاق فیلمش و سکوت خانه سینما آتش زد. کانون کارگردانان هم با صدور بیانیه ای با تقبیح این کار، عضویت سهیلی را به حالت تعلیق درآورد.

حمید فرخ نژاد بازیگر «گشت۲» هم با انتشار نامه ای اعلام کرد: «تصاویری دیدم که در اون سهیلی جلوی دوربین کارت عضویتش در خانه سینما و کانون کارگردانان آتش زد و خلاص. به سعید سهیلی حق میدم و متأسفم که عادت کردیم فقط زمانی لب به اعتراض بگشاییم که مشکلی برای خودمون پیش بیاد و در بقیه موارد مشکل سایرین به ما ارتباطی نداره. اون روز که برای این نهاد صنفی عزیز(خانه سینما) فریاد می زدیم، فکر نمی کردم، شرح وظیفه اش به مراسم کفن و دفن هنرمندان محدود بشه. خداوند به مدیران خانه سینما توفیق مضاعف عنایت کنه که اگه نبودن واقعا خیلی بد می شد و ممکن بود حاصل دسترنج و اموال سینماگران در روز روشن به یغما برود و هیچ امنیتی در حرفه وجود نداشته باشد.» از سوی دیگر ماجرای قاچاق فیلم در حال اکران ما را با سوالاتی مواجه می کند که اساسا در این میان وظیفه شورای مرکزی کانون کارگردانان در مواقعی که منافع اعضایش به خطر می افتد، چیست و به طور معمول چه اقداماتی برای استیفای این حقوق انجام می دهد. البته تماس هایی نیز با اعضا و رئیس هیأت مدیره انجمن داشتیم که هیچکدام تمایل نداشتند در این باره صحبت کنند! همایون اسعدیان رئیس این کانون به بانی فیلم گفت که به طور کلی نمی خواهد در این مورد صحبتی داشته باشد. (؟!) محمدعلی سجادی نیز به این اشاره کرد که اگر این موضوع به صورت شخصی بود، نظر می داد، اما به دلیل اینکه سخنگوی شوراست، نمی تواند صحبتی داشته باشد. داریوش فرهنگ نیز همه چیز را معطوف به بیانیه ای کرد که قبلا در شورای مرکزی صادر شده بود.

در گزارش پیش رو در صحبتی که با کارشناسان و اعضای پیشین کانون کارگردانان داشتیم، در خصوص چگونگی برخورد و الزامات قانونی برای این مسائل صحبت کردیم که در ادامه می خوانید:

سیروس الوند:چرا سهیلی به عنوان تهیه‏کننده اعتراض نکرده است

سیروس الوند در پاسخ به این پرسش که نقش کانون کارگردانان در حمایت از اعضا به چه نحوی است و در این شرایط باید چه کاری انجام دهند به بانی فیلم گفت: از دوره اخیر خبر ندارم، اما در دوره های قبل که عضو شورای مرکزی بودم، خیلی برای گرفتن پروانه نمایش فیلم ها تلاش می کردیم و نمونه آن فیلم های «آتشکار» و فیلم آقای پناهی است که برای خروج از کشور و حضور در ونیز اجازه گرفت.

الوند با اشاره به اینکه قاچاق همه چیز به عهده شورای عالی تهیه کنندگان است، توضیح داد: وقتی نسخه قاچاق فیلم «گشت ۲» بیرون آمده، سعید سهیلی تهیه کننده بیشتر از سعید سهیلی کارگردان صدمه می بیند. چرا سهیلی باید کارت کارگردانی خود را آتش بزند و کارت تهیه کنندگی را آتش نزند و به تهیه کنندگان اعتراض نکرده است؟… آقای سهیلی تهیه کننده با این قاچاق لطمه دیده است. خیلی متأسفم که فیلم ایشان قاچاق شده و مجبور شده زودتر از موعد آن را وارد شبکه نمایش خانگی کند اما شکل اعتراض برایم چندان جا نیفتاده است. کارگردان که دوست دارد فیلمش را همه ببینند و قاچاق فیلم هم بیرون بیاید، لطمه نمی بیند اما این تهیه کننده و سرمایه گذار است که ضرر می بیند و آقای سهیلی نمی آید کارت تهیه کنندگی خود را آتش بزند.

این کارگردان با اشاره به اینکه این نیز نوعی از برخورد و اعتراض را نشان می دهد، بیان کرد: من حق اعتراض را از ایشان سلب نمی کنم و تنها تعجب می کنم چرا به عنوان تهیه کننده اعتراض نمی کند. تهیه کنندگان با نیروی انتظامی، با قوه قضاییه و نهادهای مسئول سالهاست برای مبارزه با قاچاق فیلم مبارزه می کنند و این ربطی به کانون کارگردانان ندارد.

وی در پاسخ به اینکه ضمانت اجرایی کانون کارگردانان برای اعضایی که مشکلاتی مانند قاچاق فیلم دارند، چیست، عنوان کرد: وقتی فیلم تمام می شود، تبدیل به یک کالای فرهنگی می شود، اما در چرخه اقتصادی می افتد و وارد بازار می شود و هر اتفاقی در خصوص این موضوع مربوط به تهیه کننده می شود. تهیه کنندگان وظیفه دارند این طور حمایت کنند. کارگردانان در نهایت یک بیانیه می دهند یا یک برخورد فرهنگی با قضیه دارند و اگر حقوق سعید سهیلی به عنوان کارگردان لطمه ببیند، وظیفه کانون کارگردانان حمایت از عضو خود است. سعید سهیلی جزو کارگردانان نجیب سینماست اما برایم سوال است که چرا کارت تهیه کنندگی خود را آتش نزد؟

الوند در پایان گفت: وقتی کالایی به عنوان قاچاق بیرون می آید، یک کالای فرهنگی است که به طور طبیعی به همه لطمه می زند، چون بازار را نا امن می کند و از این زاویه همه باید اعتراض کنند و از آقای سهیلی حمایت کنند.

علیرضا رئیسیان:پاسخ علنی به معترض در شأن یک نهاد صنفی قوی نیست

علیرضا رئیسیان در پاسخ به این پرسش که نقش کانون کارگردانان در حمایت از اعضا به چه نحوی است و در این شرایط باید چه کاری انجام دهند به بانی فیلم گفت: اولین قدم این است که به صحبت های شخص معترض گوش کنند و بعد از رسیدگی، نتیجه را به او ابلاغ کنند و پس از آن عکس العمل غیر د بیرونی نشان دهند. به نظرم کار کانون کارگردانان اصلا قابل توجیه نیست. در این ۲۱ سالی که عضو شورای مرکزی بودم، اصلا چنین چیزی سابقه نداشته و حتی از لحاظ قوانین هم مطابق قوانین صنفى نیست، چون متأسفانه به طور علنی حکمی را بر علیه اعضا که تنها اعتراض دارند، صادر کردند. ممکن است این شکل اعتراض را قبول نداشته باشند، اما پاسخ علنی آنها در رسانه ها نسبت به معترض بودن یک عضو برای حقوق صنفی خود در شأن یک کانون قدرتمند صنفی نیست و این قضیه سابقه عرفی و قانونی هم نداشته است. اگر با عضوی که صدمه و آسیب دیده مهربان نیستند، حداقل به او پشت پا نزنند. با تجربه ای که دارم، چنین حرکتی بی سابقه بود. در آن زمان قبل از علنی شدن از افراد دعوت می کردیم، صحبت های آن ها را می شنیدیم، جلسه می گذاشتیم و بررسی می کردیم و تمام انرژی خود را برای دفاع از شخص به کار می بستیم و به هر نتیجه ای که می رسیدیم، هیچگاه علیه عضو خود اعلام رسمی نمی کردیم.

وی در پاسخ به اینکه ضمانت اجرایی کانون کارگردانان برای اعضایی که مشکلاتی مانند قاچاق فیلم دارند، چیست، عنوان کرد: در آن زمان از قدرت صنفی که متکی به تمام اعضا بود، استفاده می کردند. در واقع ما برای مسائل حیاتی و مهم بیانیه های آشکار می دادیم. گاهی مذاکره می کردیم و گاهی به صورت دوستانه درخواست هایی را مطرح می کردیم و از تمام ابزارهایی که وابسته به این کانون بود، استفاده می کردیم. شواهد نشان می دهد که ما حقوق اعضای خود را در بسیاری از موارد استیفا می کردیم. برای دفاع از حقوق اعضا پیشقدم می شدیم و اگر کسی از ما کمک نمی خواست، ما درخواست می کردیم که شخص بیاید و خواسته خود را بگوید. نمونه آن فیلم «دایره زنگی» خانم بخت آور در جشنواره فجر بود. ایشان در آن زمان یک کارگردان جوان بود و از او درخواست کردیم و آمدند و خواسته های خود را گفتند و ما نیز سعی کردیم مشکل را حل کنیم. فیلم «دایره زنگی» در آن زمان مشکلات  زیادی داشت که خوشبختانه حل شد. نمونه هایی از این دست بسیارند مانند فیلم «سن پطرزبورگ» آقای افخمی و فیلم شهرام اسدی. ما از همه ظرفیت ها برای استیفای حقوق اعضای خود استفاده می کردیم اما متأسفانه در خصوص این برخورد چندان قانع نشدم و نظرم را به یکی از دوستان شورای مرکزی گفتم و امیدوارم تجدید نظر کنند.

رئیسیان در خصوص صحبت های برخی که معتقدند کانون کارگردانان از شکل صنفی تبدیل به محفل دورهمی شده که اعضای خاص شورای مرکزی از مواهب آن بهره مند می شوند، بیان کرد: این تنها مربوط به کانون نیست، بلکه مربوط به هیأت مدیره و مدیران خانه سینماست و من در این چند سال نقدهایم را مطرح کردم. اگر کانون کارگردانان به دو نفر خلاصه شوند و نمایندگان آن تنها همین دو نفر باشند، بی سابقه بوده است و هیچوقت چنین چیزی نداشتیم و به نظرم حتما منافعی در انحصاری کردن وجود دارد که دو نفر که چندان تأثیرگذار نیستند، همیشه به عنوان نمایندگان کانون در همه جا حضور داشته باشند و این شایسته کانون نیست. کانون ۲۷۰ عضو دارد که همه جزو کارگردانان خوب مملکت هستند و من گلایه هایم را به جایی که به آن تعلق داشتم و کسانی که دوست داشتم، گفتم اما این به مجمع عمومی و پایگاه شوراها باز می گردد.ودر مورد مصاحبه اقاى کیائی در توجیه عکس العمل کانون معتقدم ان موقع که فیلم ایشان قاچاق شد هم کانون مى باید از حقوق عضو خود با تمام قدرت دفاع میکرد،نه اینکه چون فیلم ایشان لطمه دیده دیگران هم حق اعتراض ندارند،این مناسب یک عضو شوراى مرکزى نیست و هر نهاد صنفى قدرتش را از تک تک اعضاء میگیرد و بنابراین باید هر یک عضو براى کانون مهم باشد

محمد متوسلانی:معتقدم این اقدام از روی عصبانیت بود

محمد متوسلانی رئیس سابق کانون کارگردانان در پاسخ به این پرسش که نقش کانون کارگردانان در حمایت از اعضا به چه نحوی است و در این شرایط باید چه کاری انجام دهند به بانی فیلم گفت: فکر می کنم در چنین مواردی باید اجازه دهیم طرفین از حالت عصبانیت خارج شوند و با خونسردی و منطق با یکدیگر صحبت کنند. کانون مرکزی است که اعضا به عنوان یک بزرگتر از او انتظار دارند و نباید در این مواقع عکس العمل سریع و تند نشان دهد.

این عضو پیشین کانون کارگردانان ادامه داد: وقتی شنیدم، متوجه نشدم این مسائل چه ربطی به کانون می تواند داشته باشد، چون وظیفه کانون نیست که مانع قاچاق شود. ایشان باید بداند که کانون در این مواقع اهرمی ندارد و برای این موارد باید وزارت ارشاد صحبت کند. معتقدم این کاری بود که از روی عصبانیت نشان داده شده بود و کانون هم نباید عکس العمل تندی نشان می داد. باید به طور معقول با یکدیگر صحبت می کردند که اصلا موضوع چیست و چرا چنین توقعی از یکدیگر دارند و سهیلی انتظار دارد که کانون برایش چه کاری انجام دهد.

متوسلانی در پاسخ به اینکه ضمانت اجرایی کانون کارگردانان برای اعضایی که مشکلاتی مانند قاچاق فیلم دارند، چیست، عنوان کرد: یکی از مشکلات ما این است که تصمیم این کانون ها و اصناف ضمانت اجرایی ندارد و هیچ قانونی نیست که از آن حمایت کند. صنوف از دو بخش قدرت خود را می گیرد، یک جا قوانین و یکی همبستگی اعضا به یکدیگر. معمولا سندیکاها بیشترین نیروی خود را از همبستگی اعضا می گیرند؛ یعنی می توانند با اتکا به آن نیرو اقدام دسته جمعی انجام دهند. متأسفانه ما نه آن حمایت دولتی را داریم و نه این همبستگی و به همین دلیل تمام کارها با ریش سفیدی انجام می شود.

وی در خصوص صحبت های برخی که معتقدند کانون کارگردانان از شکل صنفی تبدیل به محفل دورهمی شده که اعضای خاص شورای مرکزی از مواهب آن بهره مند می شوند، بیان کرد: من مواهب خاصی نمی بینم و هیچکس مانع داوطلبان برای عضویت در شورای مرکزی نمی شود، چون تا جایی که تجربه دارم، چیزی جز کار کردن و دشمن تراشی نیست. اگر کار انجام شود که می گویند وظیفه شان را انجام داده اند اما زمانی که انجام نمی شود، تبدیل به دشمن می شوند و متأسفانه به این فکر نمی شود که این افراد حقوق و مزایای خاصی ندارند و یکی از آسیب های ماجرا همین جاست؛ چون بیشتر افراد حاضر نیستند قدمی برای کسی بدون چشمداشت بردارند و فکر می کنند حتما عایدی نصیب این اعضا می شود.