خانه به دوشی «کتاب»

«نمایشگاه کتاب» دوباره روی خط خبری رسانه‌های مختلف قرار گرفت. نمایشگاهی که مدتی (صرف نظر از تعداد سال‌های آن) در مصلی تهران برگزار شد و بعد با ساخت و تکمیل ظاهری شهر آفتاب، به آن‌جا انتقال پیدا کرد. همان زمان برخی شروع به مصاحبه کردند که الا و بالله گویی این مکان تمام شرایط برگزاری را دارد. برگزاری نخستین دوره و اشکالات به وجود آمده، اما داد برخی از اهالی مرتبط با نمایشگاه را درآورد.

مشکلات ‌سال بعدی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران که بدون تردید بزرگترین رویداد کتاب کشور (و به گفته برخی منطقه) است، هر چند کمتر شد، اما گویا هنوز نارضایتی‌هایی بین صنوف مرتبط با کتاب درباره محل برگزاری نمایشگاه وجود داشت.

گلایه‌هایی که به گفته صنوف مرتبط به این دلیل بوده که استقبال از نمایشگاه کتاب تهران در شهرآفتاب را نسبت به سنوات دورتر، کاهش داده یا دست‌کم کیفیت آن را دستخوش تغییر قرار داده است اما حالا هرچه که هست مطابق اخبار منتشر و تأیید شده، منابع هر دو طرف، نمایشگاه‌ سال آینده در «مصلی تهران» برگزار خواهد شد.

شنیده‌های مجازی، گفته‌های واقعی

زمزمه‌های تغییر مکان نمایشگاه کتاب که دیروز به صورت رسمی تأیید شد، مانند هر ماجرای دیگر، در آغاز در فضای حقیقی مجازی (که این مجازی بودنش دارد به جوک تبدیل می‌شود) مطرح شد. داستان البته اینگونه طرح شده بود که این تغییر مکان به دلیل خدمات ویژه‌ای است که توسط مدیریت «مصلی‌تهران» در نوبت آینده ارایه می‌شود.

موضوع استفاده از فضاهای سرباز و دیگر پیشنهاداتی که مصلی داده، دلیل اتخاذ این تصمیم اعلام شده بود اما یک منبع آگاه در مصلی این موضوع را رد کرده و البته در گپی دوستانه (که تمایلش را برای نام بردن به تأکید منتفی اعلام می‌کند) این را گفت که دوسال پیش هم ما به دوستان نگفتیم بروند. شهردار تهران براساس برنامه‌ای که در تکمیل شهرآفتاب داشت برای برگزاری نمایشگاه کتاب، «شهرآفتاب» را پیشنهاد داد والا ما همان زمان هم آمادگی برگزاری نمایشگاه را داشتیم .

آن‌طور که برخی از منابع گفته‌اند انتقال نمایشگاه به شهر آفتاب تصمیمی درست نبوده به این دلیل که اگر قرار هم بود، نمایشگاه به شهرآفتاب انتقال پیدا کند، باید ابتدا کاملا تکمیل و ساخته می‌شد بعد تصمیم به انتقال می‌گرفتند اما این تصمیم، در آن مقطع در اصل توسط شهردار تهران اخذ شده است. یک منبع آگاه به شهروند گفت: به‌هرحال شهردار تهران باید فشار روانی حاصل از هزینه هنگفت در شهرآفتاب را کاهش می‌داد و با برگزاری یک یا چند نمایشگاه این را در جامعه مطرح می‌کرد که پروژه شهر آفتاب قابل بهره‌‌برداری شده است. به گفته این منبع، هر کس دیگری هم جای شهردار سابق تهران می‌بود این اقدام را انجام می‌داد و بحث خیلی بحث جدید یا پیچیده‌ای نیست.

آن‌طور که مطرح شده است، نمایشگاه کتاب حالا با تصمیمی که وزارت ارشاد گرفته، به مصلی انتقال خواهد یافت. تصمیمی که البته رویکرد جدید مصلی در نگاه به نمایشگاه‌های فرهنگی نیز در آن بی‌تأثیر نبوده است زیرا آن طور که مسئولان مصلی گفته‌اند، رویكرد آنها در برگزاری نمایشگاه‌های فرهنگی متفاوت با نمایشگاه‌های تجاری است و دست‌کم در زمینه تعرفه، تخفیف‌هايی را برای مناسبات فرهنگی، در نظر دارد. با این حال تصمیم وزارت ارشاد در انتقال نمایشگاه به مصلی، قطعی شده و آنچه از مجموعه شهر آفتاب طلب کرده است، ظاهرا به‌زودی قابل حصول نیست. مطابق آنچه مدیرعامل شهر آفتاب اعلام کرده، این مجموعه برای آمادگی‌هایی که وزارت ارشاد می‌خواهد به ٤٠‌میلیارد تومان بودجه نیاز دارد.

محمدرئوف قادری، مدیرعامل شهرآفتاب، رسما آماده نبودن این مجموعه را رد و اعلام کرده است که در دو دوره گذشته که نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب برگزار شد، به صورت تجربی و عملی برخی نواقص خودشان را نشان دادند که توافق و تفاهم شد تا این نواقص برطرف شوند.

اتفاقا بخش اعظم این نواقص برطرف شده‌اند و مابقی موارد هم قابل رفع هستند. منتها وزارت ارشاد و اتحادیه ناشران بنا بر دلایلی که داشتند، ترجیح دادند دوره آتی نمایشگاه کتاب را در مصلی برگزار کنند و طبیعی است ما در تصمیم‌گیری آنها برای انتخاب مکان برگزاری نمایشگاه دخالتی نداریم ولی به‌عنوان شهرداری و مدیریت شهرآفتاب، این آمادگی را داشته و داریم که نمایشگاه شهرآفتاب براساس تفاهمنامه با امکانات موجود در اختیار برگزاری نمایشگاه کتاب تهران قرار بگیرد.

البته دوستان ما در اتحادیه ناشران توقع داشتند که سالن‌های جدیدی به مجموعه شهرآفتاب اضافه شود و ظرفیت نمایشگاهی از حدود ۹۰هزار مترمربع به ۱۳۰‌هزار مترمربع برسد و ما هم اعلام کردیم که در صورت تأمین اعتبار، اضافه شدن فضای مسقف را هم در دستور کار قرار می‌دهیم.

او بر این موضوع نیز تأکید کرد که اساسا در طرح توسعه شهرآفتاب، افزایش سالن‌های نمایشگاهی در دستورکار است و حتی ساخت امکانات خدماتی هم در برنامه وجود دارد و ما معتقدیم شهرآفتاب باید تبدیل به یک شهر نمایشگاهی شود تا بازدیدکننده و شرکت‌کننده در این مکان نیازمند خروج از شهرآفتاب برای رفع نیازهای شخصی‌اش هم نباشد ولی به اعتبارات و زمان نياز داريم. اتحادیه و ارشاد از ما خواسته‌اند تا ۶سالن جدید به همراه خدمات جانبی به مجموعه نمایشگاهی اضافه شوند و این مسأله نیازمند ۳۰ تا ۴۰‌میلیارد تومان اعتبارات است.

امیرزاده: خواست صنوف است

آن‌طور که اخبار و جست‌وجوهای شهروند نشان می‌دهد، گویا بیش از هرکس، اصناف حوزه کتاب و ذی‌مدخلان صنفی این حوزه تأکید بر تغییر و جابجایی نمایشگاه کتاب داشته‌اند. موضوعی که همایون امیرزاده از مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب در سی‌ویکمین دوره نیز آن را تأیید می‌کند. او به «شهروند» درباره این موضوع گفت: اصناف این حوزه، ارتباط خوبی با مجموعه مصلی برقرار کرده‌اند و تمایل دارند که نمایشگاه در مصلی برگزار شود.

سخنگوی شورای سیاست‌گذاری سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که با شهروند گفت‌وگو می‌کرد در پاسخ به این سوال که چه شد از اساس نمایشگاه را در دو دوره پیش در شهر آفتاب برگزار کردید، گفت: انتقال نمایشگاه کتاب از مصلی به نمایشگاه در اصل همکاری ما با مدیریت شهری برای کاهش ترافیک شهری، آلودگی هوا و... بود.

به‌هرحال همه تأیید می‌کنند که محل برگزاری نمایشگاه کتاب تهران به‌عنوان مهمترین رویداد فرهنگی کشور که البته رویدادی بین‌المللی هم هست، احتیاج به امکانات و لوازمی داشته و دارد که بتواند نیازهای بخش‌های مختلف حاضر در این نمایشگاه را برطرف کند، از سویی در آن زمان مجموعه سازه‌ای خوبی در خارج تهران و در شهر آفتاب که به مرقد حضرت امام(ره) هم نزدیکی داشت شکل گرفته بود و می‌توانست نیازهای ناشران و بازدیدکنندگان را در بیست و نهمین دوره نمایشگاه کتاب برطرف کند به همین دلیل، تصمیم به انتقال محل برگزاری به شهر آفتاب گرفته شد.

او افزود: اگر مستحضر باشید، در دور نخست برگزاری نمايشگاه نواقصی خود را نشان داد مثل آب گرفتگی سازه‌های موقت و دایم در مجموعه ٦٠‌هزار مترمربعی و باید این فضاها تعمیر می‌شد تا نیازمندی‌های‌ سال دوم را برطرف کند. به‌هرحال اگرچه خدمات بسیار خوبی از سوی مدیريت مجموعه شهر آفتاب ارایه شد و سرویس‌های ارزشمندی به بازدیدکنندگان و صنوف حاضر دادند، اما به‌رغم تمام همکاری‌ها و همراهی شهرداری تهران برای برگزاری هرچه بهتر این نمایشگاه، نارضایتی‌های ایجاد شده برای ناشران و صنوف حاضر در این نمایشگاه و بخشی از مردم و بازدیدکنندگان، در ‌سال دوم فضا را، به این سمت برد.

این موضوع در جلسه شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه با حضور عزیزان شهرداری، بررسی شد و نهایتا تصمیم گرفتیم که فرصتی برای رفع نواقص مشکلات زیرساختی به دوستان شهرداری بدهیم تا بتوانند نیازهایی که از سوی ناشران و صنوف خواسته شده، در دوره‌های بعدی برطرف شود. نهایتا به این تصمیم رسیديم که نمایشگاه کتاب در شهرآفتاب در دوره سی‌ویکم در مصلی برگزار شود.

امیرزاده در پاسخ به این سوال که آیا مجموعه مصلی تهران نیز در این زمینه با شما همکاری داشته است، گفت: خوشبختانه، مجموعه مدیریت مصلی، همکاری خوبی داشته‌اند و بنا به آمادگی خوبی که آنها اعلام کرده‌اند، رواق شرقی به‌طور کامل و رواق غربی حداقل در یکی از طبقات آن می‌تواند زیر بار نمایشگاه برود.

سخنگوی شورای سیاست‌گذاری سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در پاسخ به این سوال که شنیده شده اختلاف مدیران ارشاد با شهرداری و ارتباط مناسب با مدیریت مصلی باعث این تصمیم شده است، گفت: این‌طور نیست ما هم در گذشته ارتباط خوبی با شهرداری تهران داشتیم و هم در این دوره ارتباط مناسب و خوبی با دوستان شهرداری داریم.

ضمن این‌که هنوز قرارداد ٦ساله با شهرداری برای برگزاری نمایشگاه داریم که تا ‌سال ١٤٠٠ معتبر است. این قرارداد از نظر وزارت ارشاد هنوز هم قرارداد بسیار خوبی است و اگر امکانات زیرساختی و فضای مسقف در این مجموعه تأمین شود نمایشگاه کتاب در دوره‌های آینده در شهر آفتاب برگزار خواهد شد.

امیرزاده در پاسخ به این سوال که مدیرعامل شهر آفتاب از اعتبار ٤٠‌میلیارد تومانی برای تأمین نیازهای ارشاد صحبت کرده نیز گفت: موضوعات مالی بحث‌های درون دستگاهی است و ما وارد این مقولات نمی‌شویم.

او افزود: در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، ٦٠ دستگاه با ما همکاری می‌کنند که در این بین سهم شهرداری تهران غیرقابل انکار است. همکاری ما با شهرداری تهران مربوط به زمان محدود در این دوره نیست و از قبل هم ما همکاری‌های خوبی با دوستان داشته‌ایم و چنانچه نیازهای ناشران در شهر آفتاب برطرف شود، نمایشگاه کتاب در آن‌جا برگزار خواهد شد.

او گفت: نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هر چند موضوعی ملی است اما در شهر تهران برگزار می‌شود و شهرداری تهران نیز خودش را فارغ از این‌که در مصلی برگزار شود یا در شهرآفتاب، در این موضوع دخیل می‌داند و خدمات خود را به بازدیدکنندگان قطع نخواهد کرد. شهرداری تهران، در بخش‌های مختلفی ازجمله تبلیغات محیطی و استقرار ستاد بحران و آتش‌نشانی درنمایشگاه و ارایه دیگر خدمات با نمایشگاه کتاب، همکاری خواهد کرد.

سخنگوی شورای سیاست‌گذاری سی‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره توافق تعرفه‌ای با مصلی نیز گفت: هنوز درباره این موضوعات حرف نزده‌ایم و در مرحله مقدماتی قرار داریم. بحث درباره فضاهای مسقفی که دوستان قرار است واگذار کنند، بوده و ارتقای خدمات‌رسانی، تبلیغات و مواردی از این دست. او تأکید کرد: این ازخواسته‌های صنوف است که به مصلی بازگردیم و صنوف هم ارتباط خوبی با مصلی برقرار کرده‌اند.

حمیدرضا عظیمی