برخی از صنایع دستی خوزستان از اهمیت و قدمت بسیار بالایی برخوردار هستندصنایع دستی خوزستان
اهمیت و قدمت برخی از صنایع دستی خوزستان، بسیار زیاد است. سابقه ی دست بافی در منطقه ی شوشتر، بسیار طولانی است و در ادوار مختلف، آثار با ارزشی از نمونه های گوناگون آن باقی مانده است. كیفیت محصولات نازک كاری چوب دزفول، بسیار خوب است و قابلیت عرضه در بازارهای مختلف داخلی و خارجی به سبب مناسب بودن قیمتش را دارد.
از صنایع دستی خوزستان می توان به دست بافی، ساخت فراورده های چوبی، سبدبافی، گیوه دوزی، ورشوسازی، نمدمالی، ساخت محصولات نقره ای و قلم زنی روی طلا و نقره اشاره کرد.
- قالی محلی:
زن‍‍ان و دخ‍ت‍ر ان ب‍خ‍ت‍ی‍‍ار ی در ش‍م‍‍ال استان خوزستان، ن‍و عی قالی با کیفیت ب‍‍الا و نقوش بسیار م‍ت‍ن‍و ع را بدون استفاده از ن‍ق‍ش‍ه ی از پ‍ی‍ش طر اح‍‍ی شده، براساس ذ ه‍ن خ‍لاقش‍‍ان تولید می کنند. اکثر این قالی ها نقوش بسیار م‍ت‍ن‍و عی دارد که از طب‍ی‍‍ع‍ت و م‍ح‍ی‍ط اطر اف زندگی ش‍ان است و نظیر گل، ک‍‍اس‍ه، ما ه‍‍ی، پ‍رو ان‍ه، ش‍‍ان‍ه می باشد. از م‍ر اک‍ز تولید این م‍ح‍ص‍ول می توان به ش‍‍ه‍ر ها ی م‍س‍ج‍د س‍ل‍ی‍م‍‍ان، ان‍دی‍م‍ش‍ک و ای‍ذه اشاره کرد.
- گلیم افشار خوزستان:
یکی از قوم های با اصالت و قدیمی ایران، افشارها می باشند که در نقاط مختلفی از ایران به دلایل شرایط خاص زندگی خود، سکونت دارند و در استان خوزستان، از معروفترین شاخه های این قوم بزرگ شناخته می شوند. بهترین صنایع دستی افشارهای استان خوزستان، گلیم افشار خوزستان میباشد که از شهرت جهانی برخوردار است. این گلیم از لحاظ تکنیک بافت و طرح های آن به گلیم های لر، شباهت زیادی دارد. از لحاظ طرح، گلیم های افشار خوزستان، شامل گلیم های دو کله( یا دو ترنج) و سه کله می باشد.
گلیم افشار از صنایع دستی خوزستان محسوب میشود که طرح این گلیم ها با نماد لوزی بافته میشود - احرامی( سجاده):
در زمان قدیم، نوعی زیرانداز در ابعاد ۹۰ در ۷۰ سانتیمتر بعنوان سجاده نماز تولید می شد اما این زیر انداز در حال حاضر در ابعاد مختلفی بافته میشود بطوریکه گاهی اوقات بافت آن برای کناره تا طول سه متر هم سفارش داده می شود. سابقه ی بافت احرامی در خوزستان، بسیار طولانی است و نخ پنبه و پشم به عنوان مواد اولیه آن میباشد که بر روی دارهای سنتی دووردی بسته شده است. شهرستان هایی ازجمله شوشتر، دزفول و بهبهان به عنوان مراکز بافت احرامی محسوب میشود.
- کپوبافی:
یکی از پوشش های گیاهی و غالب استان خوزستان، درخت خرما بهمراه نی است و به همین دلیل، صنایع دستی مختلفی از برگ های این درختان و گیاهان تولید می شود. یکی از صنایع دستی تولید شده از برگ و ساقه گیاهان، کپوبافی نام دارد که به حصیر بافی، شباهت زیادی دارد. کپوبافی از این نظر با حصیربافی تفاوت دارد که در کپوبافی از رشته های نخ های رنگی برای جلوگیری از سادگی کار و تزئین استفاده می شود. گاهی اوقات از منگوله ها برای تزئین کپوها بکار می رود. این صنایع دستی خوزستان در زمینه امورات کاربردی و تزیینی مورد استفاده قرار می گیرد.
- قلمزنی:
صبی ها بر روی فلزات، قلمزنی میکنند. در روش قلمزنی بر فلزات، پس از طراحی نقش موردنظر بر روی ظرف، درون ظرف را پر از محلول قیر مذاب آمیخته با خاکستر یا خاک اره می کنند و از طریق قلم و چکش، حالتی فرو رفته به نقوش میدهند و سپس با خمیر مینا تهیه شده از اکسید فلزات، قسمت های فرو رفته را آرایش میدهند و با قرار دادن ظرف موردنظر در کوره با ۳۵۰ درجه حرارت میدهند ، به این ترتیب برروی قسمت هایی از ظرف فلزی قلمزنی شده، لایه لعابی رنگین و شفافی بوجود می آید.
قلمزنی یکی از شاخص ترین صنایع دستی خوزستان میباشد که بر روی فلزات انجام میشود- قلم نی:
از ابزارهای مهم خوش نویسی می توان به قلم نی اشاره کرد که طرز تهیه ی آن با استفاده از برش و شکل دادن انواع نی می باشد. در دوران مصر باستان، قلم نی برای نوشتن بوجود آمد که به عنوان وسیله ای برای نوشتن در آن زمان ، بر روی پاپیروس محسوب میشد. قلم نی دزفولی که از نی دزفولی تهیه می شود، از مرغوب ترین نوع قلم نی ایرانی به شمار می رود. یک گیاه بومی به نام نی دزفولی، در کنار رودخانه ی دز رشد می کند و فقط در همین منطقه می توان نوع زراعی آنرا یافت.
- میناکاری:
برخی از صابئین مندایی بر روی طلا و نقره، میناکاری می کردند که این هنر از هنرهای خاص خوزستان محسوب می شود. تعدادی از هنرمندان این رشته، آثار منحصر به فردی در این استان دارند. آنان بر روی مینای ریخته شده بر قطعات طلا، نقش های نخل و قایق روان بر روی کارون و کاروان های شتر را با ظرافت خاصی درمی آوردند و اشیایی از جمله دستبند، حمایل، گردنبند، سینه ریز ، گوشواره و انگشتر را به یادگار می گذاشتند. ارزش هنری این آثار به غیر از جنبه اقتصادی اش، بسیار بالاست.
- حصیر بافی:
قدمت حصیربافی به چندین هزار سال می رسد. اطلاعاتی درخصوص محل پیدایش این هنر، منتشر نشده است. البته آثاری از حصیر بر روی تکه های گچ توسط باستان شناسان کشف شده که به شش هزار سال قبل برمی گردد. شما می توانید در منطقه ی شهداد استان کرمان، قدیمی ترین نمونه ی حصیربافی ایران را ببینید. به بافت نی های نازک در میان تارهای پنبه ای، حصیربافی میگویند که از زمان مصری های باستان بدون تغيير، باقی مانده است. پیشه ی بوریابافی در ایران بسیار مهم است و کاربرد آن در ساخت سقف خانه های گلی می باشد.
حصیربافی از صنایع دستی خوزستان است که قدمت چند هزار ساله داردبنابراین یکی از حرفه های بسیار کهن، حصیربافی نام دارد که شامل بامبوبافی و مروابافی است. همچنین انواع این محصولات با استفاده از با الیاف، ساقه و شاخه های گیاهان مختلف، بافته میشود و از نخستین دست بافته های بشری به دلیل استفاده از شاخ و برگ گیاهان در بافت آن، محسوب می شوند که در اثر یکجانشینی و ایجاد کشاورزی ایجاد شده است. به طور عمده بافت حصیر به دو روش مارپیچ و درهم بافته یا مشبک می باشد. باتوجه به کوچک پارچه بودن ابعاد حصیر خوزستان، معمولاً میتوان نمونه های بزرگ پارچه ی آن ها را در بین عشایر دید.
- عبا بافی:
عبابافی یکی از دیگر صنایع دستی خوزستان میباشد که در خوزستان از قدمتی پانصد ساله برخوردار است. لباس اعراب خوزستان، محلی است و یکی از اجزای لباس آن ها، عبا می باشد. به همین دلیل عبا بافی در این استان از زمان گذشته رایج بوده است و بافت عبا در این منطقه در حال حاضر نیز به صورت سنتی میباشد و یکی از مراکز عبا بافی این استان، شهرستان بهبهان به نام دارد. میزان محبوبیت عبای بهبهان، بسیار زیاد است؛ به این دلیل که از مواد اولیه با کیفیت مثل پشم شتر و همچنین پشم گوسفند عربی استفاده می کنند. امروزه با وجود کاهش تولیدات عبا بافی خوزستان، همواره برای آن ها سفارشاتی از داخل و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس وجود دارد.
- خراطی:
هنر خراطی از دیگر صنایع دستی خوزستان به شمار می رود. به هنر و صنعتی که در طی آن به حک کردن نقوش بر روی چوب می پردازند؛ خراطی می گویند. از مهمترین مراکز استان خوزستان می توان به شهرستان دزفول اشاره کرد که صنایع دستی خراطی خوزستان از زمان قدیم در آن تولید می شدند. مهمترین صنایع دستی خراطی خوزستان، نظیر میل های زورخانه، مبلمان، جالباسی، نی قلیان، جعبه های چوبی و مهرهای سنتی می باشد.
- محرق کاری:
محرق کاری در خوزستان، از قدمت کمی برخوردار است و به عنوان یک رشته ی نوپا شناخته میشود اما به دلیل فراوانی مواد اولیه آن در استان، گسترش وسیعی پیدا کرده و هم اکنون این هنر را به علاقه مندان در اکثر شهرستان ها و مراکز اموزش صنایع دستی خوزستان اموزش می دهند. محرق کاری به معرق چوب، بسیار شبیه است و تنها تفاوتشان در اینست که ساخت تابلوهای محرق نسبت به تابلوهای معرق، ساده تر و سریعتر است. ساقه جو و گندم، از مواد اولیه این هنر محسوب میشود که بر روی زمینه پارچه ای یا سطوح صاف با تکنیکی بسیار ساده می چسبانند.
یکی از صنایع دستی خوزستان، محرق کاری میباشد که قدمت ریادی نداردگردآوری: بخش فرهنگ و اندیشه سرپوش
- 19
- 5
