همه چیز در مورد تبخال

به گزارش جام جم، بارها و بارها در طول سال چنین ضایعه‌ای روی پوست‌تان ایجاد می‌شود و نمی‌دانید دقیقا چه کار باید بکنید. دکتر داریوش دائر، متخصص پوست و مو برخی نکات مهم را در رابطه با تبخال می‌گوید.

ویروس کوچولوی مزاحم

تبخال، یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ویروسی در کل جهان محسوب می‌شود که عامل به‌وجود آورنده آن ویروس «هرپس سیمپلکس» (Herpes simplex)، نام دارد و خود را به شکل‌های مختلفی بروز می‌دهد. ویروس هرپس به‌طور کلی دو نوع اصلی دارد که یک نوع آن تبخال معمولی را ایجاد می‌کند و نوع دیگر که به آن هرپس نوع ۲ می‌گویند، عامل به وجودآورنده تبخال تناسلی است. البته گاهی هرپس نوع ۲ می‌تواند ظاهر دهانی یا برعکس نیز داشته باشد و هرپس تناسلی در دهان ایجاد شود.

ویروسی که خود را مخفی می‌کند!

چنانچه فردی به عفونت هرپس مبتلا شود، ویروس در بخشی از اعصاب حسی مخفی می‌شود و سیستم ایمنی فرد نمی‌تواند ویروس را شناسایی کند و به این شکل در مسیر رشته‌های عصبی به سمت پوست و مخاط می‌رود و با قرارگیری در این مناطق عفونت راجعه (بازگشت‌کننده) و مکرر را به وجود می‌آورد. ویروس در دوره بدون علامت بیماری، وارد بزاق و ترشحات تنفسی و دستگاه تناسلی خواهد شد. ویروس بشدت می‌تواند مسری باشد و از فرد مبتلا به سایرین منتقل شود.

کودکان هم مبتلا می‌شوند؟

کودکان نیز می‌توانند به تبخال مبتلا شوند و این بیماری در کودکانی که عادت دارند انگشت شست خود را مرتبا بمکند یا ناخن خود را بجوند، شایع‌تر است. این‌که کودکی به تبخال تناسلی مبتلا شود، غیرمعمول محسوب می‌شود و در صورت مشاهده این نوع تبخال در کودک، باید احتمال سوءاستفاده جنسی از کودک را در نظر گرفت.

تبخال سراغ شما می‌آید

دلایل زیادی می‌تواند باعث ابتلا به تبخال شود. برای مثال آن دسته از افرادی که به مشکلات نقص ایمنی مبتلا هستند، بیش از سایر افراد می‌توانند به تبخال مبتلا شوند. علاوه بر این افرادی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند یا بیمارانی که پیوند مغز استخوان انجام داده‌اند، مستعد ابتلا به تبخال هستند. مادرانی که در زمان بارداری به این نوع عفونت ویروسی دچار می‌شوند، شانس ابتلای جنین در ۵۰ درصد موارد وجود خواهد داشت که برای جنین خطرناک و کشنده است. کشتی‌گیران و آن دسته از افرادی که در رشته‌های ورزشی خشن مثل راگبی فعالیت دارند، احتمال انتقال هرپس در آنها وجود دارد.

از پزشک کمک بگیر

برای تشخیص قطعی عفونت هرپسی، باید حتما بررسی‌های آزمایشگاهی انجام داد ولی در بیشتر موارد، تشخیص بالینی با توجه به شکل و نحوه بروز ضایعات پوستی امکانپذیر است. چنانچه شدت بیماری خفیف باشد، ضرورتی برای درمان وجود ندارد و با مالیدن پمادهای ضد ویروسی می‌توان به تخفیف سوزش و جلوگیری از عفونی شدن ضایعات پوستی کمک کرد. داروهای ضدویروسی خوراکی یا تزریقی در موارد شدید می‌توانند تجویز شوند.

افراد مبتلا به هرپس باید از دست دادن، روبوسی، استفاده از حوله یا ظروف مشترک غذا و... بپرهیزند. اصلاح صورت در آقایان در شرایطی که با رعایت احتیاط و پیشگیری از تماس با بثورات پوستی و زخم کردن سطح آنها باشد مانعی ندارد، اما خانم‌ها در شرایط ابتلا به تبخال باید از بندانداختن اجتناب کنند. دستکاری و اصلاح نکردن موهای زائد در شرایط ابتلای ناحیه تناسلی به تبخال، ضروری است.

برای درمان تبخال نباید به خود درمانی روی آورد و استفاده از داروهای محلی، گیاهی یا کارهایی مانند یخ گذاشتن روی ناحیه درگیر توصیه نمی‌شود. کارهایی مانند مالیدن پمادهای ضدویروسی با منشأ گیاهی، شیمیایی یا گذاشتن یخ در موارد خفیف بیماری به تسکین کمک می‌کند، اما برای درمان و کنترل بیماری باید حتما از پزشک متخصص پوست و مو کمک گرفت.

هرپس، زیر ذره‌بین

هرپس نوع یک، معمولا در کودکان یک تا پنج سال به وجود می‌آید و بعد از دوره نهفتگی (حدود ۵روز) تظاهرات بالینی آن بروز می‌کند که می‌توان به تب بالا، بی‌قراری، کوفتگی، زخم در دهان، آبریزش فراوان از دهان و... اشاره کرد. در صورت ابتلا، کودک با خوردن و آشامیدن دچار درد و مشکل می‌شود و تنفس بدبویی خواهد داشت. علاوه بر این تورم، التهاب و خونریزی از لثه‌ها، تاول و برجستگی‌های سفید رنگ، زخم‌هایی روی زبان، حلق و... به وجود می‌آید.

بعد از گذشت سه تا پنج روز تب کاهش پیدا کرده، ولی زخم‌ها گاهی تا دو هفته باقی می‌مانند. علائم هرپس نوع ۲ (تناسلی) که در شرایط معمول در بزرگسالان بیشتر ایجاد می‌شود، با هرپس نوع یک متفاوت است. کوفتگی و ضعف عمومی در ابتدای ابتلا ایجاد خواهد شد و پس از آن زخم‌های سوزناک و دردناک روی نواحی مختلف تناسلی (خانم‌ها و آقایان) یا داخل واژن و گردن رحم به وجود می‌آید.

درد و سوزش هنگام ادرار در اثر ابتلا به تبخال شایع محسوب می‌شود. علائم این نوع هرپس معمولا دو تا سه هفته باقی می‌ماند. گاهی بعد از یک عفونت بی‌سر و صدا یا اولیه و کم اهمیت، این احتمال وجود دارد که در طول عمر فرد هیچ نوع تظاهری از بیماری آشکار نشود، اما در رابطه با ابتلای دهان، حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد احتمال عود ضایعات وجود دارد.

همچنین در موارد ابتلا به هرپس نوع ۲ ناحیه تناسلی، حدود ۹۵ درصد احتمال عود بیماری وجود دارد.

چنانچه تبخال عود کند باید انتظار خارش، سوزش و التهاب را در پوست منطقه مبتلا داشت و بعد از آن ضایعاتی تاولی ریز و گروهی نزدیک هم ایجاد می‌شوند. این ضایعات پوستی بعد از حدود هفت تا ده روز چرکی می‌شوند و دلمه می‌بندند و بدون این‌که اثری از خود باقی بگذارند، بتدریج از بین می‌روند.