صادرات صنایع دستی به گفته معاون صنایع دستی کشور به رغم شرایط سخت اقتصادی و سنگ اندازی‌های امریکا با رشد سه درصدی رو به رو شده است. آنطور که «پویا محمودیان» به «ایران» می‌گوید صادرات صنایع دستی همچنان به امریکا ادامه دارد. صادرکنندگان چمدانی توانسته‌اند ۹۹ میلیون دلار صنایع دستی را به صورت چمدانی به خارج صادر کنند. این سوای صادرات ۲۸۹ میلیون دلاری براساس آمار گمرکات ایران است. با وجود این رشد، گرانی مواد اولیه و هزینه حمل و نقل به یکی از مهمترین چالش‌های این حوزه تبدیل شده است. با محمودیان به مناسبت روز جهانی صنایع دستی گفت‌و‌گویی انجام دادیم که می‌خوانید.
بحث را از تحریم‌ها و تأثیر آن روی صادرات صنایع دستی شروع می‌کنیم. به نظر می‌رسد که تحریم‌ها فرصت صادرات بیشتری را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است آیا در زمینه صنایع دستی هم وضعیت به این صورت است؟بله. ما سال ۹۷را براساس آمار رسمی گمرک با بیش از ۲۸۹ میلیون دلار صادرات پشت سر گذاشتیم. بنابراین نسبت به مدت مشابه سال قبل، سه درصد رشد داشته‌ایم. این درحالی است که صادرکنندگان ما هم مثل سایر صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی تحت فشار‌های شرایط حاکم بر فضای اقتصاد کشور بودند، با این حال توانستیم روند رشد مثبت را ادامه بدهیم. امیدوارم در سال ۹۸ که سال «رونق تولید» است در زمینه صادرات دستاوردهای بهتری داشته باشیم.
تحریم‌ها مانع حضور هنرمندان صنایع دستی یا صادرات در مجامع بین‌المللی نیست؟نه. ما هفته گذشته در نمایشگاه «فاین کرفت» حاضر شدیم. ایران برای اولین بار با وجود تحریم‌ها توانست در این نمایشگاه حضور پیدا کند.
فضای نمایشگاه رایگان در اختیار ما قرار گرفت و ۱۰ هنرمند شاخص ما توانستند در یک فضای بزرگ صنایع دستی فاخر کشور را به نمایش بگذارند. این نمایشگاه در مرکز هنری «گران پاله» (کاخ بزرگ) در شانزه لیزه برگزار شد.
صادرات صنایع دستی ما همچنان چمدانی است؟بله بسیاری از صادرات ما همچنان چمدانی از کشور خارج می‌شود.حتی به امریکا.
چه اقلامی به امریکا صادر می‌کنیم؟چیزهایی که می‌توان با حجم منطقی صادر کرد. مثلاً زیورآلات دستی و سنتی خیلی زیاد به امریکا صادر می‌شود و بسیار طرفدار دارد. منسوجات دستبافت مثل رومیزی‌ها، روتختی‌ها، پرده‌ها و پارچه‌های قلمکار که در طراحی پوشاک کاربرد دارد هم به این کشور صادر می‌شود. در کل اقلامی که قابلیت حمل چمدانی دارد مشکلی برای صادر کردن به این کشور ندارد.
مهمترین بازارهای صنایع دستی ایران چه کشورهایی هستند؟عراق در صدر این کشورها واردکننده صنایع دستی ماست.همچنین برخی از محصولات صنایع دستی ما نیز از عراق به سایر کشورها «ری اکسپورت» می‌شود. البته این اتفاق تنها به عراق محدود نمی‌شود، این پروسه در امارات هم اتفاق می‌افتد.
یعنی کشورهای عربی از ما می‌خرند و احتمالاً گرانتر به کشورهای دیگر می‌فروشند؟نه. از آنجا ممکن است به عنوان یک پایگاه استفاده کنند. مثلاً خیلی از صادرات ما که به دوبی می‌رود از آنجا می‌تواند دو مرتبه ری اکسپورت شود به کشوری مثل کانادا یا امریکا...
بعد از عراق صنایع دستی ما به چه کشورهایی صادر می‌شود؟افغانستان، ترکیه، پاکستان، امارات متحده عربی، آلمان، جمهوری آذربایجان، قطر، قزاقستان، ترکمنستان، روسیه، عمان، هلند، هند، گرجستان، امریکا، ارمنستان، کویت، دانمارک و برزیل بیست کشوری هستند که عمده صنایع دستی ما به این کشورها صادر می‌شود.
صادرات ما به این کشورها شامل چه صنایع دستی می‌شود؟مهمترین صادرات ما شامل زیرانداز و گلیم می‌شود، چون به لحاظ نقـــــــــش، سایز و قیمت بسیار رقابت پذیر است.
همچنین ابعاد آنها مناسب با زندگی‌های امروزی طراحی شده است. مبلمان چوبی و دست ساز ما نیز یکی از رشته‌های است که در گروه کالاهای صادراتی صنایع دستی، جایگاه ویژه‌ای دارد. سفال، سرامیک، شیشه و زیورآلات سنتی که دست ساز هستند هم در صنایع دستی مورد قبول بازارهای جهانی قرار دارند.
با کشورهایی که به لحاظ سیاسی مشکل نداریم هم صنایع دستی به صورت چمدانی صادر می‌شود؟ببینید ماهیت کار برخی از صنایع دستی صادرات چمدانی است. ما اینجا با دو گروه رو به رو هستیم، یکی توریست‌های خارجی و ایرانیان مقیم کشورهای دیگر -که صنایع دستی را به عنوان سوغات و هدیه می‌برند- یکی هم صادرکنندگان. در این زمینه هم دو جور صادر کننده داریم، یکی صادرکنندگانی که نمی‌توانند اقلام صادراتی شان را به دلیل حجم زیاد و بسته بندی‌ها به صورت چمدانی از مرز صادر کنند.
مثل سفالی که به عراق می‌رود؟
بله. این اقلام از مبادی رسمی صادر می‌شوند. صادرکننده‌هایی هم داریم که به صورت مسافری و چمدانی محصولاتشان را صادر می‌کنند. این صادرکنندگان سوای گردشگران و توریست‌ها هستند. ما صادرکنندگان چمدانی ۱۸ استان را شناسایی کردیم. براساس اظهارنامه‌های صادراتی آنها ۷/۹۹ میلیون دلار در سال گذشته صادرات داشته‌اند. این عدد غیر از ۲۸۹ میلیون دلار صادرات رسمی براساس آمار گمرک بود.
ظاهراً عبای بوشهر در کشورهای حوزه خلیج فارس مشتری دارد؟بله. عبای فاخر ما از بوشهر به صورت چمدانی به کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌رود. به دلیل جنس، پشم شتری که عبا از آن بافته می‌شود، تکنیک بافت و کیفیت، عباهای بوشهری مشتریان خاصی در این کشورها دارد.
تحریم‌ها به افزایش صادرات صنایع دستی و درآمد هنرمندان منجر شد اما مهاجرت بخشی از تجار تولیدکننده این حوزه را هم در پی داشت!ما در بسیاری از روستاها از جمله خراشاد در خراسان جنوبی، گلپورگان در سیستان و بلوچستان یا «فش» در کرمانشاه مهاجرت معکوس داشتیم. روستای فش روستای ملی «ساز سازی» است. در روستاهایی که صنایع دستی در کنار بومگردی قرار گرفته است هم با مهاجرت معکوس رو به رو هستیم.
نه. منظور من تاجران شناخته شده این حوزه هستند!البته این بد نیست که تجار و بازرگانان ما در حوزه صنایع دستی در اینجا تولید کنند و در کشورهای خارج بفروشند و دفتر فروش داشته باشند.
من خبر دارم که کارگاه‌های تولیدی با هنرمندان نقره کار از اصفهان به ترکیه رفته اند؟در یک مقطعی کارگاه‌ها به خارج رفتند ولی الآن این اتفاق نمی‌افتد. ما سعی کردیم با توجه به حمایتی که از یک سری از اقلام‌ها بویژه در دست ساخته‌های نقره و طلا داریم، هنرمندان و تولید کنندگان را در کشور حفظ کنیم. ببینید ما زمانی که هفت رشته را برای ثبت نشان جغرافیایی در WIPO (سازمان جهانی مالکیت فکری) ثبت کردیم، براین باور بودیم که همان‌طور که باید از رشته‌های صنایع دستی به عنوان سرمایه‌های جمهوری اسلامی دفاع کنیم، باید از هنرمندان و صنعتگران هم حفاظت کنیم.
سنگ فرش خیابان ویلا، گذر صنایع دستی می‌شود
پیشنهاد گذر سنگفرش شدن خیابان نجات اللهی به کجا رسید؟
ما پارسال پیشنهادی مبنی بر نام‌گذاری خیابان استاد نجات اللهی به نام «گذر صنایع دستی» دادیم. این پیشنهاد بعد از پیگیری‌های بسیار و همکاری خوب شورای شهر به تصویب رسید.
چرا این خیابان را انتخاب کردید؟
منطقه شش منطقه‌ای فرهنگی است. این خیابان هم از دیرباز محل فروش و فروشگاه‌های صنایع دستی است. کافی شاپ‌های آن هم محل حضور جوانان است. ما می‌خواهیم با پررنگ کردن این خیابان، مراکز سایر استان‌ها را هم برای ایجاد چنین گذرگاه‌هایی تشویق کنیم. به دنبال آن هستیم تا این خیابان یکی از مقاصد گردشگرانی شود که به ایران می‌آیند. شاید آنها نتوانند در فرصتی که دارند به تمام ایران سر بزنند، بنابراین این فرصت را در خیابان نجات اللهی پیدا می‌کنند تا هم با تمام صنایع دستی کشور آشنا شوند هم سوغات هر استانی را که می‌خواهند تهیه کنند. انشالله در گام دوم با موافقت شورای شهر خیابان سنگ فرش می‌شود.
پس ما بزودی شاهد توقف تردد بالای خودرو در خیابان هستیم؟
قرار است که چنین اتفاقی بیفتد. امیدوارم که سنگ فرش شدن این خیابان هم مورد تصویب شورای شهر قرار گیرد. چندین خانه متعلق به پهلوی اول و دوم هم شناسایی شده که قرار است کاربری‌های این خانه‌ها نیز فرهنگی و هنری شود که این کاربری‌ها هم به نفع صنایع دستی و هنرمندان کشور ما خواهد بود.
این خانه‌ها متعلق به بخش خصوصی است یا دولتی؟
بخشی از آن مالک خصوصی دارد بخشی هم متعلق به شهرداری است.
با توجه به اینکه مهمترین بازار فروش، استان‌های کم برخوردار ودور از تهران هستند آیا استان‌های دیگر هم سهمی از خیابان نجات الهی دارند؟
ما می‌خواهیم خیابان استاد نجات اللهی(ویلا) خیابانی بشود که تمامی صنایع دستی ۳۱ استان در آن به معرض نمایش و فروش گذاشته شود. با همکاری شهرداری منطقه ۶ به دنبال ایجاد شرایطی هستیم که علاوه بر صنایع دستی شهرهای بزرگی چون اصفهان و شیراز، هنر دست مردم سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و... هم به فروش برسد.
زهرا کشوری
- 17
- 4
