اگر از آن خانواده‌هایی هستید که ماهی یک بار به فروشگاه می‌روند و محصولات مصرفی‌شان در طول ماه را یکجا می‌خرند، احتمالا آخر ماه باید ۹۰۰ هزار تومان برای خرید‌های خانه کنار بگذارید. این رقم برای یک خانواده دو نفره در نظر گرفته شده و حدودی محاسبه شده است.
ممکن است شما با چک کردن لیست خرید سر ماه با اعداد بزرگتر یا کوچکتر روبرو شوید. هر کدام از ما وقتی به سوپر مارکت می‌رویم، سبد خریدمان از گوشت، برنج، مرغ، لبنیات، خواروبار مثل روغن، تخم مرغ، قند و شکر، حبوبات، چای، میوه و سبزی و مواد شوینده پر می‌شود. در این گزارش سراغ تک تک این محصولات رفته‌ایم. با کمک گزارش بودجه خانوار بانک مرکزی و جستجو بین صحبت‌های مسئولان دولتی و اتحادیه‌ها، سرانه مصرف هر کدام از این محصولات را برای یک خانواده دو نفره پیدا کردیم و با در نظر گرفتن قیمت روز آنها، بررسی کرده‌ایم که برای خرید سر ماه باید چقدر پول کنار بگذاریم. نتایج نشان می‌دهد بخش عمده هزینه‌ها و تقریبا یک سوم خرجمان مربوط به مواد پروتئینی مثل گوشت و مرغ می‌شود. میوه و سبزیجات با سهم ۱۵۰ هزار تومانی در رتبه دوم قرار دارد و بعد از آن نوبت به برنج با سهم ۱۴۰ هزار تومانی می‌رسد.
پروتئین؛ ۳۱۰ هزار تومان
سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور حدود ۱۱ کیلوگرم در سال است. یعنی می‌توان گفت یک خانواده دو نفره ماهانه ۱.۹ کیلوگرم گوشت قرمز مصرف می‌کند. قیمت گوشت گوسفند در قصابی‌ها کیلویی ۱۰۰ هزار تومان و گوشت گوساله حدود ۸۷ هزار تومان است، اما اگر از فروشگاه‌های زنجیره‌ای گوشت بسته‌بندی شده بخرید، احتمالا باید ۱۱۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم گوشت هزینه کنید. با این حساب یک خانواده دو نفره تقریبا ۲۱۰ هزار تومان باید برای گوشت کنار بگذاریم. چنین خانواده‌ای در ماه حدود ۴.۵ کیلوگرم مرغ مصرف می‌کند و با توجه به قیمت کیلویی ۱۸ هزار تومانی مرغ، احتمالا باید حدود ۸۱ هزار تومان مرغ بخریم. اگر اهل مصرف ماهی باشید، باید تقریبا ۲۰ هزار تومان هم برای خرید آن کنار بگذارید. سرانه مصرف ماهی یک خانواده دو نفره در ماه حدود ۶۰۰ گرم است و با در نظر گرفتن میانگین قیمت ۳۰ هزار تومانی هر کیلوگرم ماهی، هزینه خرید سر ماه آن تقریبا ۲۰ هزار تومان خواهد بود. با این حساب در مجموع هزینه پروتئین در سبد خرید سر ماه تقریبا به ۳۱۰ هزار تومان می‌رسد.
میوه و سبزی؛ ۱۵۰ هزار تومان
آمار رسمی از سرانه مصرف میوه و سبزی به طور جداگانه وجود ندارد. نه گزارش‌های بانک مرکزی و نه گزارش‌های مرکز آمار اطلاعاتی در این باره نمی‌دهند، ولی رئیس اتحادیه فروشندگان میوه می‌گوید هر ایرانی در سال به طور متوسط ۱۲۰ کیلوگرم میوه و سبزی مصرف می‌کند. با این حساب می‌توان گفت یک خانواده دو نفره هر ماه حدود ۲۰ کیلوگرم میوه و سبزی می‌خرد که ۶۰ درصد آن به میوه و ۴۰ درصد دیگر به سبزیجات اختصاص دارد.
قیمت میوه‌ها تفاوت زیادی با هم دارد. مثلا بر اساس نرخ‌نامه میادین میوه و تره‌بار، قیمت پرتقال بین پنج تا ۱۰ هزار تومان، سیب حدود هشت هزار تومان، کیوی ۱۰ هزار تومان، خیار سه تا پنج هزار تومان و انگور حدود هشت هزار تومان است. اگر قیمت میوه را میانگین کیلویی هشت هزار تومان در نظر بگیریم، مصرف ۱۲ کیلو میوه در ماه برای یک خانواده دو نفره تقریبا ۹۶ هزار تومان خرج خواهد داشت. از طرف دیگر سبزی تازه تقریبا کیلویی شش هزار تومان قیمت دارد و اگر یک خانواده دو نفره در ماه هشت کیلوگرم سبزیجات مصرف کند، هزینه آن به ۴۸ هزار تومان خواهد رسید. با این حساب کل هزینه میوه و سبزی در سبد خرید ماهانه خانواده دو نفری رقمی حدود ۱۴۴ هزار تومان خواهد بود.
برنج؛ ۱۴۰ هزار تومان
هر ایرانی در ماه حدود ۲.۷ کیلوگرم برنج مصرف می‌کند. هرچه باشد غذای اصلی ایرانی‌ها است و تقریبا هر روز با آن سر و کار داریم. با این حساب در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره حتما باید حدود پنج یا شش کیلوگرم برنج باشد. بعضا ترجیح می‌دهند دو ماه یک بار یک گونی ۱۰ کیلوگرمی برنج بخرند. قیمت برنج خارجی در بازار به حدود ۲۰ هزار تومان رسیده و قیمت برنج‌های ایرانی بالای کیلویی ۳۰ هزار تومان است. اگر میانگین ۲۶ هزار تومانی را برای قیمت برنج در نظر بگیریم، خرید ۵.۴ کیلوگرم برنج در ماه تقریبا ۱۴۰ هزار تومان هزینه لازم دارد.
لبنیات؛ ۱۲۰ هزار تومان
سرانه مصرف شیر هر ایرانی سالانه ۳۸ لیتر است. این یعنی یک خانواده دو نفره در ماه حدود ۶.۳ لیتر شیر مصرف می‌کند. قیمت هر بطری یک لیتری شیر تقریبا هفت هزار و ۲۰۰ تومان است و احتمالا سهم شیر در سبد خرید ماهانه حدود ۴۵ هزار تومان خواهد بود. مصرف ماست یک خانواده دو نفره ۴.۳ کیلوگرم در ماه است و قیمت هر کیلوگرم ماست حدود ۹ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شده است. البته منظورمان ماست ساده است و اگر سراغ محصولاتی مثل ماست لاکیدو و ... بروید با قیمت‌های بالاتری روبرو می‌شوید. این ارقام نشان می‌دهد احتمالا حدود ۴۰ هزار تومان از سبد خرید سر ماه به ماست اختصاص دارد. از طرف دیگر ایرانی‌ها در سال حدود ۲۶ کیلوگرم پنیر می‌خورند. با این حساب در سبد خرید ماهانه یک خانواده دو نفره احتمالا ۱.۲ کیلوگرم یا سه قالب ۴۰۰ گرمی پنیر به چشم می‌خورد. قیمت هر کیلوگرم پنیر تقریبا ۲۷ هزار تومان است و این یعنی هزینه خرید پنیر در ماه حدود ۳۲ هزار تومان خواهد بود. جمع هزینه لبنیات در سبد خرید ماهانه به حدود ۱۱۷ هزار تومان می‌رسد.
خواروبار؛ ۸۰ هزار تومان
روغن، تخم مرغ، قند، شکر و چای هر کدام جایگاه مخصوص خودشان در سبد خرید سر ماه دارند. یک خانواده دو نفره احتمالا در ماه یک بطری ۱.۷ لیتری روغن می‌خرد که قیمت آن حدود ۱۷ هزار تومان است. این مورد با سرانه مصرف ۱۰ لیتری روغن برای هر شخص در سال همخوانی دارد. سرانه مصرف تخم مرغ هر ایرانی حدود ۱۱ کیلوگرم در سال است. با یک نسبت و تناسب می‌توان نتیجه گرفت یک خانواده دو نفره در ماه ۱.۸ کیلوگرم تخم مرغ مصرف می‌کند که تقریبا معادل یک شانه تخم مرغ است. این روزها تخم مرغ حسابی گرد و خاک به پا کرده و قیمت هر شانه آن به حدود ۳۰ هزار تومان رسیده است و سهم مهمی از سبد خرید خانواده را به خود اختصاص داده.
هر ایرانی در سال حدود یک کیلوگرم چای مصرف می‌کند. این یعنی بسته‌های ۵۰۰ گرمی چای برای مصرف سه ماه یک خانواده دو نفره کافی است. از آنجا که قیمت بسته‌های ۵۰۰ گرمی چای تقریبا ۷۰ هزار تومان است، می‌توان گفت سهم چای در سبد خرید ماهانه رقمی حدود ۲۳ هزار تومان خواهد بود. همچنین یک خانواده دو نفره در ماه تقریبا ۷۵۰ گرم قند مصرف می‌کند و با در نظر گرفتن قیمت ۱۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم قند، هزینه ماهانه آن حدود هفت هزار و ۵۰۰ تومان خواهد بود. در کنار قند، احتمالا یک خانواده دو نفره هر دو ماه یک بار بسته ۸۰۰ گرمی شکر می‌خرد که قیمت آن حدود ۹ هزار تومان است. با این حساب می‌توان گفت هزینه ماهانه قند و شکر روی هم بیشتر از ۱۲ هزار تومان نخواهد بود.
جمع کل هزینه‌های خواروبار مثل روغن، تخم مرغ، قند، شکر و چای در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره رقمی حدود ۸۳ هزار تومان محاسبه می‌شود که بیشترین سهم آن به تخم مرغ اختصاص دارد.
محصولات شوینده و بهداشتی؛ ۶۵ هزار تومان
شاید هر ماه نیازی به خرید خمیردندان، شامپو، پودر ماشین لباسشویی، مایع ظرفشویی و دستشویی نباشد، اما بالاخره هر کدام از ان‌ها سهمی در سبد خرید آخر ماه خانواده دو نفره دارند. آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر هر جعبه خمیردندان تقریبا ۱۵ هزار تومان خرج دارد. یک جعبه پودر ماشین لباسشویی بین شش تا ۹ هزار تومان است و اغلب برند‌ها محصولاتشان را با قیمت هفت هزار تومان می‌فروشند. در کنار آن انواع مایع لباسشویی یک لیتری حدود ۲۰ هزار تومان قیمت دارد. بسته به سلیقه هر خانواده، می‌توان روی یک جعبه پودر ماشین لباسشویی در ماه یا یک بطری مایع لباسشویی در دو ماه حساب باز کرد، به هر صورت هزینه ماهانه برای شستن لباس‌ها حدود ۱۰ هزار تومان خواهد بود. بسته‌بندی‌های کوچک مایع دستشویی عموما در محدوده ۱۵ هزار تومان قیمت دارند و با توجه به شرایط این روزها که مدام باید دست و صورتمان را با آب و صابون بشوییم، تقریبا برای مصرف یک ماه کافی هستند. مایع ظرفشویی در بسته‌بندی‌های متوسط هم تقریبا ۱۵ هزار تومان قیمت دارند.
شامپو‌های ایرانی در بسته‌بندی‌های متوسط ۴۵۰ گرمی، عموما حدود ۱۴ هزار تومان فروخته می‌شوند و قیمت شامپو‌های خارجی به حدود ۲۵ هزار تومان می‌رسد. احتمالا یک خانواده دو نفره هر ماه به یک شامپو با چنین اندازه‌ای احتیاج دارد و اگر سراغ انواع خارجی برود، هزینه ماهانه خرید شامپو برای آن ۲۵ هزار تومان خواهد بود. این رقم در کنار هزینه ۱۵ هزار تومانی خمیردندان، ۱۰ هزارتومانی پودر ماشین لباسشویی و ۱۵ هزار تومانی مایع دستشویی، در مجموع حدود ۶۵ هزار تومان خواهد بود.
حبوبات؛ ۳۰ هزار تومان
سرانه مصرف حبوبات برای هر ایرانی پنج تا شش کیلوگرم در سال است. این یعنی ماهانه یک خانواده دو نفره تقریبا یک کیلوگرم انواع حبوبات مصرف می‌کند که از جمله آنها می‌توان به نخود، لپه، لوبیا، عدس و ... اشاره کرد. قیمت آنها کلی با هم متفاوت است و شاید نتوانیم قیمت دقیقی برای هر کدام داشته باشیم. مثلا بسته‌های ۹۰۰ گرمی عدس ۳۰ هزرا تومان، لوبیا سفید ۳۶ هزار تومان، لپه ۳۶ هزار تومان، نخود ۲۰ هزار تومان، لوبیا چیتی ۳۹ هزار تومان و لوبیا قرمز ۳۸ هزار تومان قیمت دارد. اگر قیمت حبوبات را میانگین ۳۰ هزار تومان در نظر بگیریم، می‌توانیم همین رقم را به سهم حبوبات در سبد خرید سر ماه یک خانواده دو نفره اختصاص دهیم.
بازار «شير تو شير» لبنيات و فرآورده‌هاي دامي
ندا جعفري| اگر اين روزها براي خريد محصولات لبني اقدام كنيد حتما با ديدن قيمت درج شده بر روي بسته بندي پنير، كره، خامه و دبه‌هاي ماست و شير غافلگير مي‌شويد. اين طور به نظر مي‌رسد كه صنايع لبني روز‌به‌روز قيمت‌ها را افزايش مي‌دهند و در تكاپوي آزادسازي قيمت‌ها هستند. به گفته كارشناسان اين حوزه افزايش قيمت محصولات لبني دو دليل دارد كه يا ناشي از گران‌فروشي يا افزايش هزينه‌هاي توليد است كه در حال حاضر به نظر مي‌رسد افزايش قيمت لبنيات ناشي از هر دو مورد بوده است. به گونه‌اي كه امسال شاهد بالا بردن خودسرانه قيمت لبنيات از سوي برخي شركت‌هاي لبني بوديم البته در سال‌هاي گذشته هم بارها و بارها اين قضيه تكرار شده بود اما اين بار باعث شد حساب بانكي سه برند معروف لبني در پي عدم پرداخت جريمه به سازمان تعزيرات، مسدود شود.
سرانه مصرف شير كمتر شد
زماني كه قيمت لبنيات بالا مي‌رود در حقيقت مصرف اين محصول ضروري روز به روز كمتر مي‌شود و اين تهديدي بر سلامت جامعه است. سرانه مصرف شير در ايران طي دو دهه اخير و بعد از برداشته شدن يارانه مصرف شير از ۹۵ كيلو به ۸۰ كيلو كاهش يافته در حالي كه سازمان بهداشت جهاني سرانه ۱۵۰ كيلوگرم را توصيه كرده و همين طور در سند چشم‌انداز توسعه ايران نيز سرانه ۱۲۰ كيلوگرم هدف‌گذاري شده است. در حالي كه دولت در آخرين جلسه ستاد تنظيم بازار قيمت شير خام را ۲۹۰۰ تومان تعيين كرده بود، شيرخام هم‌اكنون بيش از ۳۶۰۰ تومان به فروش مي‌رسد البته دامداران به اين نرخ هم انتقاد دارند و با توجه به افزايش قيمت مواد اوليه، خوراك دام، علوفه، ويتامين‌ها و دارو نرخ ۴۵۰۰ تومان را منطقي مي‌دانند. در يك ماه گذشته كمياب شدن كره و گران شدن آن سر و صداي زيادي به پا كرد البته به جز اين محصول كه گفته مي‌شود توليد داخل آن محدود است و ارز ۴۲۰۰ توماني آن هم از ارديبهشت ماه سال گذشته به ارز نيمايي تغيير كرد و به گفته مسوولان وزارت صمت هر كيلو از اين كالا بايد به ۱۰۰ هزار تومان هم مي‌رسيد، ساير اقلام نيز رشد قابل توجهي داشتند. بر اساس اطلاعات مركز آمار ايران قيمت يك ليتر شير پاستوريزه در مرداد ماه امسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با ۳۰ درصد رشد همراه بوده و از ۵ هزار و ۵۱۷ تومان به ۶ هزار و ۵۱۰ تومان رسيده، قيمت يك كيلو ماست پاستوريزه هم با ۳۱.۲ درصد رشد از ۷ هزار و ۲۵۷ تومان به ۸ هزار و ۷۵۱ تومان و قيمت پنير ايراني پاستوريزه ۵۰۰ گرمي نيز با ۳۰ درصد رشد از ۱۰ هزار و ۳۱۶ تومان به ۱۱ هزار و ۹۱۵ تومان رسيده است.
تعيين عوارض صادراتي براي شيرخشك
در ادامه گراني كره با تصويب ستاد تنظيم بازار، سازمان توسعه تجارت مكلف شد به فوريت ممنوعيت صادرات خامه را نيز به مرحله اجرا بگذارد و با توجه به تاثيرپذيري بازار شير و لبنيات كشور از تقاضاي صادرات شيرخشك و خامه اين تصميم اتخاذ شد. به گفته فعالين اين حوزه از هر يك كيلوگرم شيرخشك حدود ۱۱ كيلوگرم شير به دست مي‌آيد. وجود شيرخشك در بازار داخلي باعث مي‌شود كه كارخانه‌هاي لبني بهانه‌اي براي افزايش قيمت مجدد محصولات خود نداشته باشند و زماني كه شير خشك در بازار وجود دارد، آنها نمي‌توانند توجيه كمبود شير خام را مطرح كنند. با توجه به قيمت اين روزهاي ارز كه تا مرز ۲۷ هزار تومان هم بالا رفته صادرات انواع لبنيات و شير خشك صرفه اقتصادي بالايي براي توليدكنندگان اين محصولات دارد و به نوعي رانت ايجاد كرده است كه اين امر سود نهايي توليدكنندگان را به تعادل مي‌رساند و با ممنوعيت در صادرات دسترسي مردم به فرآورده‌هاي لبني ارزان قيمت آسان‌تر خواهد بود. اما چرا لبنيات كه جزو مهم‌ترين كالاها در سفره ايراني‌هاست ايتقدر گران شد؟
نخستين عاملي كه بر روي توليد مستقيم شير و قيمت آن تاثيرگذار است تامين نهاده‌هاي دامي است. حسين ايراندوست، معاون بهبود توليدات دامي سازمان جهاد كشاورزي در اين باره گفته است: دامدار به عنوان توليد كننده شيرخام نمي‌تواند نهاده‌هاي دامي را از بازار سياه بخرد و با قيمت مصوب تنظيم بازار شير را در اختيار كارخانه‌ها و فرآورده‌هاي لبني قرار دهد. سناريوي ناكامي دولت در عرضه به‌موقع و كافي نهاده‌هاي دام و طيور به نرخ مصوب در سامانه بازارگاه و همچنين عدم‌تخصيص و تامين به‌موقع ارز مورد نياز براي واردات اين نهاده‌ها و تحركات غيررسمي، دلالي و واسطه‌گري در اين بازار را به اوج خود رسانده. بر اساس آمارها حدود ۷۰ درصد نهاده‌هاي دامي مورد نياز كشور، وارداتي و با ارز ۴۲۰۰ توماني انجام مي‌شود، اما سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه چرا دامداران نمي‌توانند نهاده دامي را از سامانه « بازارگاه»و با نرخ مصوب خريداري كنند اما همين نهاده در بازار آزاد به وفور در دسترس است؟
تشكيل حلقه فساد در بخش نهاده دامي
پاسخ اين سوال را ناصر نبي‌پور، رييس هيات‌مديره اتحاديه مرغ تخم‌گذار استان تهران داده است. او اخيرا خبر از سودجويي افرادي داده كه ميزان قابل توجهي از نهاده‌هاي دامي را به صورت رانتي فروخته‌اند و از اين وضعيت سوءاستفاده كرده‌اند و در حالي كه قيمت سويا در اسفندماه سال گذشته هر كيلوگرم ۲,۹۰۰ تومان بوده هم اكنون به ۵ برابر رسيده و هر كيلو بين ۱۴ تا ۱۸ هزار تومان به فروش مي‌رود؛ قيمت ذرت هم بين ۲ تا ۳ برابر شده و هم اكنون تحويل درب گاوداري ۳,۸۰۰ تومان است در حالي كه قيمت مصوب اين نهاده ابتدا ۱,۳۵۰ تومان بود و بعد از آن به ۱,۵۰۰ تومان در هر كيلوگرم افزايش يافت. به نظر مي‌رسد اين گپ بين ارز دولتي و ارز آزاد باعث اين سوداگري در بازار و به وجود آمدن گراني نهاده براي دامدار و افزايش قيمت محصولات لبني براي مصرف كننده شده است.
- 20
- 1
