قاچاق سوخت و تلفات جاده‌ای

استفاده درست و دقیق از آمار می‌تواند واقعیاتی را بر ما روشن کند که خدشه‌ناپذیر باشد. این یادداشت در پی آن است که با تحلیل چند آمار نشان دهد که سیاست‌های نادرست چه عواقب خطرناکی دارند که در ابتدای امر به ذهن متبادر نمی‌شوند. آمار تلفات ناشی از تصادفات در استان سیستان و بلوچستان دستمایه این تحلیل است.

تعداد فوتی‌ها و مصدومین تصادفات در این استان در مقایسه با کل کشور در ۱۰ ماه ابتدایی سال جاری نشان می‌دهد که بیش از ۶ درصد فوتی‌ها و ۲ درصد مصدومین تصادفات جاده‌ای کل کشور در این استان بوده‌اند.

اگر توجه کنیم که جمعیت این استان حدود ۵/۳ درصد کل جمعیت کشور است و البته اگر توجه کنیم که به دلایل اقتصادی و اجتماعی نسبت خودروداران این استان از میانگین کشوری کمتر است، بنابراین انتظار می‌رود که کل تلفات ناشی از تصادفات در این استان در حدود ۵/۲ تا ۳ درصد این تلفات در کشور باشد. اگرچه تعداد مصدومین کمتر از این رقم است ولی تعداد فوتی‌ها بسیار بیشتر است. این امر نشان می‌دهد که مشکل اصلی در این استان شدت تصادفات است که موجب تلفات بیشتر شده است.

در حالی که در کل کشور تعداد فوتی‌های ۱۰ ماه اول امسال نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نکرده و فقط حدود یک درصد بیشتر شده، این افزایش در سیستان و بلوچستان ۵/۲۲ درصد است. در مقابل تعداد مصدومان کل کشور که حدود ۱۰ درصد بیشتر شده در این استان فقط ۶ درصد افزایش یافته. این امر نشان می‌دهد که شدت تصادفات در این استان در سال جاری افزایش یافته است. جالب است که بدانیم از کل فوت شدگان کشور در سال ۱۳۹۶، حدود ۵/۴ درصدشان فوتی‌های ناشی از تصادفات بوده‌اند، در حالی که این نسبت در سیستان و بلوچستان به حدود ۷ درصد می‌رسد.

چرا چنین تغییرات مهمی در الگوی تلفات ناشی از تصادفات را فقط طی یک سال در سیستان و بلوچستان شاهدیم؟

فقط یک پاسخ اصلی وجود دارد. قاچاق سوخت. تردد بسیار زیاد خودروهای حامل بشکه‌های بنزین، و البته در کاروان‌های با حدود ۵ خودرو وانت تویوتا که با سرعت بسیار بالا در جاده‌های استان حرکت می‌کنند. جاده‌هایی که به ندرت عریض یا به صورت بزرگراه هستند و عموماً فقط دو خودرو می‌توانند از روبرو حرکت کنند. بنابراین وجود این خودروهای حامل سوخت قاچاق که با سرعت بالا و همراه با بار خطرناک در حرکت هستند، موجب تصادفات شاخ به شاخ و همراه با انفجار و آتش‌سوزی و تلفات جانی بالا می‌شود. این فقط یکی از تبعات منفی سیاست نرخ‌گذاری انرژی در ایران است.