با توجه به تورم روزافزون در کشور و افزایش قیمت‌ها ،دستمزد کارگرها در بخش‌های تولیدی ثابت مانده است. این در حالی است که به‌دلیل تورم ۸۰۰ هزار تا یک‌میلیون تومان به هزینه معیشت زندگی کارگران اضافه شده است. اکبرشوکت عضو معتقد است: اگر طرح «سامانه جامع کار ایران» اجرایی شود بسیاری از معضلات کارگران برطرف خواهد شد.
آنچه درپی می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی «آرمان» با اکبر شوکت، عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران و عضو هیات امنای سازمان تامین اجتماعی کشور است.
دلیل اصلی اشباع نیروی کار یا به عبارت دیگر بالا رفتن متقاضیان کار چیست ؟
در حال حاضر یکی از دلایل ازدیاد نیروی کار بحث کمبود کار است. چون شاهد تعدیل نیرو و تعطیلی کارگاه‌های صنعتی و خدماتی هستیم و از طرفی رکود بخش ساختمان هم یکی دیگر از این معضلات است . متاسفانه دولت فکر عاجل و خلاقه‌ای در این باره ندارد .مثلا دولت می‌تواند در بخش ساختمان با راه‌اندازی مسکن اجتماعی و کارگری اشتغال ایجاد کند. از سال ۱۳۹۱ این طرح داده شده ،اما هیچ اقدامی در این حوزه صورت نگرفته است. یکی دیگر از معضلات اشتغال فعالیت کارگرهای اتباع در کشور است که به صراحت در قانون کار ذکر شده است که «زمانیکه نیروی کار ایرانی به حد کافی در کشور وجود دارد کار اتباع غیرقانونی است ».مثلا بخش بزرگی از صنعت کفش، توسط کارگرهای اتباع گرفته شده است.
یا در حوزه ساختمان در زمان دولت‌های نهم و دهم برای ساخت مسکن مهر ، تعداد زیادی از کارگران اتباع وارد حوزه ساختمان شده‌اند وتا به حال از آن خارج نشده‌اند .آنها با یک دوم یا یک سوم دستمزد رایج دارند کار می‌کنند به همین خاطر نیروی متخصص ایرانی کنار مانده است .در حالی که دولت می‌توانست با فراهم آوردن تسهیلاتی برای کارفرماها کاری کند که نیروی متخصص بیکار نماند.
شما در کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران برای اشتغال کارگران چه اقداماتی انجام دادید ؟
ما پیشنهاد‌هایی ارائه دادیم اما دولت توجه نمی‌کند . ما ۳ سال است آیین نامه‌ای ارائه دادیم که بسیاری از مشکلات را حل می‌کند.در حال حاضر ما ۱۴۰۰هزار نفر کارگر و استاد کار ساختمانی داریم که آنها در این آیین نامه رتبه بندی می‌شوند. در صورت اجرایی شدن این آیین نامه ،کارگر حرفه‌ای ،درجه یک و نیروی ثابت وارد نرم‌افزار کشوری می‌شود . به کارگیری هر نیروی کار توسط کارفرما باید توسط این سامانه انجام شود.
درغیر این صورت پایان کار برای ساختمان صادر نمی‌شود . از سوی دیگر این آیین نامه ،در صورت اجرایی شدن به نفع قوه قضائیه هم عمل می‌کند. چون اختلاف بین کارگر و کارفرما بسیار کاهش پیدا می‌کند و حوادث حین کار هم به‌صورت قابل توجهی پایین می‌آید.
با توجه به تورم روزافزون در دستمزد کارگرها چه تغییراتی ایجاد شده است ؟
در حال حاضر قیمت کار در بازار مشخص نیست . الان مثل برده از نیروی کار استفاده می‌شود .در حالی که استفاده از نیروی کار ارزان ،کیفیت کار را هم پایین می‌آورد.مثلا میانگین عمر ساختمان‌ها در ایران بین ۲۰ تا ۳۰ سال است . در حالی که در اروپا میانگین عمر ساختمان‌ها بین ۸۰تا ۱۰۰ سال است.
در حال حاضر حتی با وجود رکود در بخش ساختمان کارفرما سود کلانی می‌برد. چون میانگین دستمزد در بخش ساختمان فقط ۷درصد است . در بخش‌های دیگر هم دستمزدها پایین است .مثلا تولید‌کننده به بهانه گران شدن مواد اولیه قیمت محصول را با دو برابرافزایش عرضه می‌کند . اما هزینه نیروی کار ثابت است . ولی در این تورم کارفرما سود خود را می‌برد. جمله‌ای هست که می‌گوید؛ «تورم جشن اغنیا، عزای فقرا است .»
با توجه به ثابت ماندن دستمزدها، وضعیت معیشت کارگران چطور است ؟
امسال به‌دلیل تورم ۸۰۰تا یک‌میلیون تومان به هزینه‌های معیشت کارگران اضافه شده است . اما افزایش حقوق کارگران ۳۰درصد نسبت به سال گذشته تعیین می‌شود . یعنی چیزی حدود ۳۵۰هزار تومان .در حالی که ۳۵درصد واقعی ۸۰۰هزار تومان است . یعنی افزایش حقوق کارگران براساس حداقل حقوق سال گذشته شان محاسبه می‌شود . با این حساب ۵۰درصد قدرت خرید قشر کارگر کاهش پیدا کرده است .
بعضی کارفرمایان معتقدند اگر بخواهند دستمزد کارگران را افزایش بدهند، نمی‌توانند واحد تولیدی خود را سر پا نگه دارند، تحلیل شما در این باره چیست ؟
همه بهانه است . به‌عنوان مثال در بخش دامپروری گوسفند زنده کیلویی ۱۹ تا۲۰هزار تومان معامله می‌شد .اما این روزها قیمت گوسفند زنده به کیلویی بالای ۵۰هزار تومان رسیده است . یعنی قیمت گوسفند ۲۵۰ تا ۳۰۰درصد افزایش پیدا کرده است. اما سوال من این است که دستمزد کارگر دامپروری چقدر افزایش داشته است ؟ در کالاهای تولیدی کارفرما به‌دلیل افزایش قیمت به رغم تزریق ارز دولتی قیمت‌ها را بالا می‌برد .
اما چقدر به دستمزد کارگر اضافه کرده است ؟ امروز خط فقر ۳میلیون و هشتصد‌هزار تومان است. اما خط حداقل حقوق کارگر که من به آن خط مرگ می‌گویم ۱میلیون و ۲۰۰هزار تومان است .علاوه بر اضافه کردن حقوق کارگرها بر اساس‌درصد واقعی باید سالیانه ۱درصدی هم بابت عقب مانده‌هایی که این همه سال اجرا نکردیم جبران کنیم ولی هرسال می‌گویند شرایط خوب نیست .
در کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران درباره ساماندهی وضعیت کارگران چه پیشنهادی ارائه دادید؟
در سال ۱۳۹۲ پیشنهادی مبنی بر راه‌اندازی «سامانه جامع کار ایرانی»ارائه دادیم و همایشی هم دراین باره با آقایان لاریجانی و ربیعی برگزار کردیم . این پیشنهاد براساس مطالعاتی روی نروژ و سوئیس بود. اما ۶ ماه بعد طرح دیگری از دل همین طرح در آمد که به کل چیز دیگری شد. در حال حاضر سالانه بین ۲۰۰هزار تا ۳۰۰هزار اختلاف در اداره کار ثبت می‌شود .این البته به جز پرونده‌هایی است که در تامین اجتماعی ثبت می‌شود. ۷۰درصد کارگران با حداقل حقوق بازنشسته می‌شوند در حالی که ساعات زیادی اضافه کاری می‌کنند.
در حالی که اگر این طرح اجرا می‌شد قراردادها شفاف می‌شد .لیست واقعی کارگران به تامین اجتماعی داده می‌شد. .نمودارهای مالی برای سرمایه‌گذاران ترسیم می‌شد و اطلاعات وزارتخانه‌ها به روزرسانی می‌شد و آنها در جریان قرار می‌گرفتند که در کدام بخش با افزایش نیرو و در کدام بخش با کاهش نیرو مواجه هستیم. پیشنهاد دیگر ما هم «تعاونی کارگری جایگزین پیمانکاران » است . این طرح بار مالی ندارد و براساس آن پیمانکاران حذف می‌شوند . در حال حاضر ۲۰ تا ۲۵درصد از جمعیت کشور در حوزه پیمانکاری ،معادن ، شهرداری ، خدماتی ،وزارتخانه‌ها و استانداری‌ها شاغل هستند. با این طرح می‌توانیم تعاونی واقعی را با قشر مولد محقق می‌کنیم.
اگر شرایط کارگران به همین شکل ادامه پیدا کند دو دهه بعد با نسلی روبه‌رو هستیم که امنیتی برای دوران بازنشستگی خود ندارند، تحلیل شما از این مساله چیست؟
باید از یک جایی این مشکل حل شود. طرح‌هایی که سامانه جامع کار ایران ارائه کرده اگر واقعا اجرا شود بسیاری از این مشکل‌ها حل می‌شود، اما ما به جای این اقدامات شاهد این مساله هستیم که در تامین اجتماعی برای سن بازنشستگی کارگرها افزایش ایجاد می‌کنند ، چون استدلال شان این است که امید به زندگی در ایران افزایش پیدا کرده است اما اول باید سن امید به زندگی در قشرهای مختلف بررسی شود و ببینند آیا سن امید به زندگی در قشر کارگر هم افزایش پیدا کرده است.
فرشته اثنی عشری
- 29
- 6
