مردم نقاط گوناگون کشور با آداب و رسوم خاصی در شب یلدا به استقبال ماه زمستان رفته و خود را برای فصل سرد سال آماده نموده و از پروردگار متعال آرزوی فصل پر بارش و نعمت طلب می‌کنند.
مراسم شب یلدا یا شب چله ریشه در باورهای کهن مردم ایران دارد و در آستانه شب نخست زمستان و طولانی ترین شب سال ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها کم کم بلندتر شده و تابش نور ایزدی افزایش می یابد، به استقبال آن می‌رفتند.
در این میان مردم گناباد در جنوب استان خراسان رضوی ضمن صله رحم و دیدار با آشنایان و فامیل با آیین خاصی شب یلدا را سپری می‌کنند که از مهمترین آن "کف زنی" است.
کف، از ریشه گیاه چوبک یا در اصطلاح محلی "بیخ" به دست می‌آید و برای درست کردن آن در وهله نخست ریشه‌های گیاه چوبک را در آب خیسانده و به قطعه‌های مختلف تقسیم می‌کنند و بعد از زدودن لایه‌های سفت، بخش نرم و کرم رنگ آن را سه بار متوالی در آب می‌جوشانند تا تندی آن برطرف شود و سپس مایع حاصل از آخرین مرحله جوشاندن ریشه چوبک را در ظرف بزرگ سفالی به نام "تغار" می‌ریزند.
مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب درخت انار به نام "دسته گز" مایع مربوطه را آنقدر هم می‌زنند تا به صورت کف درآید، این کار باید در محیط سرد انجام شود تا مایع کف کند.
کف آماده شده با مخلوط کردن شیره انگور یا شکر و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای خوردن و پذیرایی از میهمانان استفاده می‌شود.
یکی از پژوهشگران و مورخ تاریخ گناباد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: گنابادی‌ها از عصر آخرین روز پاییز اقدام به تهیه کف می‌کنند و بیش از یک ساعت آن را به هم می‌زنند تا کف غلیظی به دست آید.
ابوالحسن دلشاد نوغابی افزود: برای شیرین کردن کف در قدیم از شیره انگور استفاده می‌شد که اینک در کنار آن از شکر هم بهره گرفته می‌شود.
وی ادامه داد: هنگام کف زنی تمام اعضای خانواده به شادی و سرور و شوخی با یکدیگر می‌پردازند و شبی ماندگار را برای خود رقم می‌زنند.
وی گفت: مردم گناباد در گذشته برای شب یلدا از تولیدات خود شامل هندوانه دیمه، انار، انگور، کشمش، تخم کدو و برگه زردآلو استفاده می‌کردند و هر خانواده با محصول تولیدی خود از میهمانان پذیرایی می‌کرد.
دلشاد افزود: خانواده تازه دامادها نیز در شب چله به دیدار خانواده عروس می‌رفتند و خانواده عروس نیز با محصولات تولیدی خود از خانواده داماد پذیرایی می‌کرد.
اکنون نیز مردم گناباد در شب یلدا با حضور در منزل بزرگ خاندان، پهن کردن سفره، خواندن شاهنامه فردوسی و اشعار حافظ و گرفتن فال حافظ دور هم جمع می‌شوند و کانون خانواده را گرم نموده و به آن صفا می‌بخشند.
شهرستان ۹۰ هزار نفری گناباد در ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
- 15
- 6
