«خانه باغ اتحادیه» یا همان خانه دایی جان ناپلئون، مجموعه تاریخی و زیبایی است که تا چند سال پیش به مخروبه‌ای تبدیل شده بود، اما پس از این که شهرداری تهران آن را خرید و مرمت اساسی کرد به یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری تهران در منطقه ۱۲ تبدیل شده است.
قصه خانه اتحادیه از سال ۱۲۶۱ شمسی آغاز شد، سالی که باغ بزرگ لاله زار به خیابان تبدیل شد و پدر «امین السلطان» که «میرزا ابراهیم خان» بود از این سهم بندی بی نصیب نماند. از همان ابتدا این خانه محل دورهمی رجال سیاسی بود و برای بقای مملکت، تصمیمات زیادی زیر سقف آن گرفته می شد. در دوران مشروطه هم خیلی از انقلابیون و سیاسیون مطرح برای نجات جانشان به این خانه پناه می‌آوردند.
هر چند نوادگان امین السلطان بعدها زمین این خانه باغ را تفکیک کرده و آن را فروختند. تا این که سرانجام سال ۱۲۹۵ «رحیم اتحادیه» که عاشق بناهای بزرگ و قدیمی این چنینی بود، این ملک را از وارثان امین السلطان خرید و آن را در قالب ۳۰ سهم به فرزندان خود واگذار کرد. این خانه گرچه در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی ثبت شد اما در سایه بی توجهی های سازمان میراث فرهنگی و تخریب بخش‌هایی از آن، مالکان خانه اتحادیه از دیوان عدالت اداری درخواست کردند این اثر از فهرست آثار ملی خارج شود و در نهایت در ۲۴ اسفندماه سال ۱۳۸۸ خانه اتحادیه یا همان خانه دایی جان ناپلئون از فهرست میراث ملی خارج شد.
یادگار قجری
«الهام ملک زاده»، عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار ما می‌گوید: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی این ملک مانند دیگر خانه ها از سوی «بنیاد مستضعفان» مصادره شد و در سال ۱۳۶۴ ، سازمان «انتقال خون» این ملک را خرید و مدتی به محلی برای کارهای اداری این سازمان تبدیل شد.»
او می افزاید:« این ملک در سال ۱۳۹۳ به صورت رسمی از سوی سازمان زیباسازی خریداری و در سال ۱۳۹۶ قسمتی از این عمارت به صورت کامل مرمت شد و بخش های نیز در حال بازسازی و مرمت‌اند. »
ملک زاده در ادامه روایت قصه اتحادیه به قدمت این بنا اشاره کرده و می گوید: «خانه امین السلطان یکی از قدیمی ترین ابنیه دوره «قاجار» است، تنها بنای به یادگار مانده از دوره قاجار در خیابان لاله زار که از ارزش معماری زیادی برخوردار است. »
حیات دوباره خانه اتحادیه
«منصوره اتحادیه»، از نوادگان اتحادیه بزرگ که این خانه را از امین السلطان خرید، امروز از فعالان حوزه تاریخ در تهران است و کتاب های زیادی را هم در این بخش به رشته تحریر درآورده است. او که خود از چهره های سرشناس حوزه نشر پایتخت است، می‌گوید: «یکی از مهم ترین ویژگی های خانه اتحادیه واقع شدن آن در خیابان لاله زار است. خانه ای قدیمی و زیبا که در دوران قاجار برای پذیرایی از سفرای خارجی استفاده می شد. »
اتحادیه می گوید: «در سال ۱۳۱۳ بسیاری از وارثان رحیم اتحادیه، قسمتی از این عمارت را فروختند چرا که نمی توانستند هزینه این عمارت بزرگ را پرداخت کنند. همین موضوع سبب شد که کم کم این مکان از رونق بیافتد. اما با انتخاب این بنا در سال ۱۳۵۵ برای فیلمبرداری فیلم دایی جان ناپلئون و انجام تعمیرات جزئی در آن، باز روح زندگی به خانه برگشت. » گویا بعد از همین فیلمبرداری بود که نام این خانه قدیمی در میان اهالی به خانه دایی جان ناپلئون معروف شد.
این بانوی تهران شناس در حالی از خانه های قدیمی تهران به عنوان هویت تاریخی این شهر یاد می کند از وضعیت امروزی خانه اتحادیه خوشحال است و می گوید: «این خانه که مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته به زودی پذیرای مردم خواهد بود و تهرانی ها می توانند با قدم زدن در صحن و سرای این خانه دوباره زندگی را به آن برگردانند. »
فاطمه عسگری نیا
- 13
- 2
