بعد از گاز، نوبت به کسری گازوییل رسید/ داستان کالاهای صادراتی غیر نفتی که بوی گازوییل می دهد، چیست؟

به گزارش بازار،  تصاویر صف های طولانی کامیون ها در شهرهایی همچون چابهار طی روزهای گذشته حسابی خبر ساز شده است. تصاویری که نشان می دهد زمستان سخت برای ایران زودتر از آنچه تصور می شد از راه رسید. حالا کامیون های مانده در صف ناچارند که گازوییلی که قیمت مصوب هر لیتر آن ۳۰۰ تومان است را حدود ۷ برابر قیمت اصلی آن یعنی ۲ هزار تومان خریداری کنند.

کارشناسان مدعی اند که کمبود گازوییل از مدت ها پیش قابل پیش بینی بود چرا که میزان سرمایه گذاری برای تولید این محصول متناسب با رشد مصرف آن نیست. حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در اینباره به بازار می گوید که سالانه حدود ۸ درصد بر مصرف کشور افزوده می شود، این در حالی است که بعد از پالایشگاه ستاره خلیج فارس دیگری پروژه ای برای افزایش ضریب تولید به بهره برداری نرسیده است.

البته کمبود گازوییل و صف های طولانی کامیون دارها در روزهای گذشته دلایل دیگری هم داشت؛ دلایلی همچون افزایش قاچاق و رشد مصرف در نیروگاه ها. اما مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس دلیل همه مشکلات امروز را در نبود مدیریت مناسب در شرکت پخش و پالایش و مدیریت ضعیف مسئولین در حوزه نفت می داند. او در گفتگو با بازار معتقد است که جواد اوجی وزیر نفت باید پاسخ گوی نبود مدیریت در شرکت پخش و پالایش باشد و اگر این ناترازی ها بیشتر شود، ممکن است زنگ خطری برای سکاندار ساختمان طالقانی باشد.

افزایش مصرف گازوییل در نیمه دوم سال

نیمه دوم سال که فرا می رسد، مصرف در بخش خانگی به شدت بالا می رود. هم زمان با افزایش مصرف در بخش خانگی محدودیت در تامین گاز نیروگاه ها هم شروع می شود. بر اساس آمار اعلامی از طرف شرکت برق حرارتی تا پایان آبان امسال حدود ۲.۶ میلیارد مترمکعب گازوییل در نیروگاه های کشور ذخیره شده است. البته آنگونه که متولیان تولید برق اعلام کرده اند، سهم گاز از سبد مصرفی نیروگاه ها طی دو ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش و مقدار مصرفی گازوییل کمتر شده است. با وجود این کاهش مصرف اما وضعیت سوخت رسانی به کامیون ها چنگی به دل نمی زند چرا که ناترازی در گازوییل هم دست کمی از گاز ندارد.

حسینی در اینباره گفت: در نیمه دوم سال علاوه بر نیروگاه ها، واحدهای تولید سیمان، پتروشیمی هم ناچار به استفاده از گازوییل می شوند. همین مساله موجب شده که تقاضای گازوییل در کشور افزایش یابد. او با اشاره به اینکه هنوز بسیاری از نیروگاه ها از گاز استفاده می کنند، ادامه داد: ممکن است در ماه های آینده که مصرف گازوییل در نیروگاه بیشتر می شود، ناترازی و کسری گازوییل هم افزایش یابد.

بوی گازوییل در کالاهای صادراتی به عراق

«بیشتر محصولاتی که به اربیل عراق می فرستادیم، بوی گازوییل می داد و به ما می گفتند چرا از مواد غذایی گرفته تا محصولات دیگر صادراتی از ایران بوی گازوییل می دهند.» این بخشی از گفته های حسینی است که نشان می دهد بازار قاچاق گازوییل به کشورهای همسایه ایران تا چه اندازه داغ است.

او که احتمال می دهد، قاچاق گازوییل در هفته های گذشته افزایش یافته باشد، می گوید: قاچاق گازوییل راحت تر و البته کم خطر تر از بنزین بوده و به همین دلیل در بین قاچاقچیان محبوبیت بیشتری نسبت به بنزین دارد.

این کارشناس انرژی همچنین گفت که آمار دقیقی از مقدار گازوییلی که قاچاق می شود، وجود ندارد اما من احتمال می دهم که روزانه حداقل بین ۱۰ الی ۱۵ میلیون لیتر از این سوخت از مرزهای کشور خارج شود.

سوخت محبوب قاچاقچیان

موجودی منابع گازوییل در آمریکا همانند سایر نقاط دنیا، با استناد به گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، به پایین‌ترین سطح خود از سال ۱۹۵۱ رسیده است. هم زمان با این کاهش ذخایر، قیمت گازوییل هم در بازارهای جهانی روبه افزایش بوده و از بنزین هم فراتر رفته است. آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش ماهانه خود اعلام کرد انتظار می‌رود قیمت‌های بالاتر گازوییل که به تورم و همچنین تضعیف اقتصاد کشورها دامن می‌زند، درنهایت در سال ۲۰۲۳ منجر به کاهش جزئی تقاضای این فرآورده استراتژیک در سطح جهان شود.

رشد تقاضای جهانی گازوییل در سال گذشته، به ۵/ ۱میلیون بشکه در روز رسید. آژانس بین‌المللی انرژی گفت: میزان رشد تقاضا در ایام باقی‌مانده از سال جاری، تنها معادل ۴۰۰هزار بشکه در روز پیش‌بینی می‌شود. این در حالی است که در سال پیش ‌رو، به‌رغم قوت گرفتن رویکرد گذار از گاز طبیعی به نفت، تقاضای گازوییل کاهشی نسبی را به ‌دلیل شیب افزایشی قیمت‌ها، تجربه خواهد کرد.

البته رشد قیمت گازوییل و البته محدودیت ها در تامین آن تنها به قاره سبز محدود نمی شود. جالب است که بدانید هم اکنون بهای گازوییل در کشورهای همسایه ایران هم حدود ۳۰ درصد بالاتر از بهای بنزین است. به گفته حسینی، اگر هر بشکه بنزین به قیمت ۹۰ دلار خریداری شود، هر بشکه گازوییل حدود ۱۳۰ دلار معامله می شود.

واردات گازوییل از ترکمنستان و روسیه

اوضاع گازوییل به قدری نگران کننده شده که حالا وزارت دنبال به دنبال واردات گازوییل از روسیه است. این خبری است که رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی نیز آن را تایید کرده و در توضیح آن گفت: وزارت نفت در صدد است که محموله های از روسیه و ترکمنستان وارد کند و در مقابل محصولاتی همچون مازوت و فرآورده های نفت سفید را صادر کند.

با این اوصاف کشورهای که تا همین چند سال پیش یکی از صادرکنندگان در محصولات نفتی، فرآورده های نفتی بوده و به دنبال افزایش صادرات گاز و تبدیل شدن به هاب انرژی بوده، در حال تبدیل شدن به یک واردکننده بزرگ از روسیه است. وارداتی که حتی بهارستان نشینان هم نگران آن نیستند. نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی در پاسخ به این سوال که آیا وزارت نفت مجاز به واردات این حجم از انرژی به کشور است، به بازار گفت: به هر حال نیاز کشور باید تامین شود و این ظرفیت در کشورهایی همچون روسیه وجود دارد.