داروی شفابخشی که آمریکایی‌ها را فریب داد

انسان سالم هزاران آرزو دارد و انسان بیمار یک آرزو؛ بنابراین مثل قدیمی وقتی دچار عارضه‌ای می‌شویم، آماده پرداخت هرگونه مبلغی برای پایان دادن به درد‌های خود و رسیدن به سلامتی هستیم. همزمان با چنین شرایطی گاهی دروغگویان فرصت را مغتنم می‌شمرند و برای جلب نظر فرد بیمار، کار‌های خاصی کرده و دارو‌های عجیب و غریب برای درمان بیماری رونمایی می‌کنند تا بیماران را سرکیسه کنند.

با این مقدمه به سراغ ماجرایی می‌رویم که در قرن ۱۹ رخ داد. در قرن نوزدهم عبارت «روغن مار» رواج یافت که اشاره‌ای به مادّه گرانقیمت طبی داشت و در ازای مبالغ هنگفتی در کوچه و برزن به مثابه درمان همه نوع بیماری به فروش می‌رسید.

در تاریخ، مانند این داروی عجیب بسیار وجود داشته است، دارو‌هایی که فروشندگانش ادعا می‌کردند که دارای قدرت شفابخش و سحرانگیز است و در نتیجه فروش این مواد سود‌های خیالی را برای ترویج دهندگانش به همراه داشت. علاوه بر این تا آغاز قرن بیستم قوانینی که این قبیل فعالیت‌ها را در کشور‌های دنیا ممنوع کند وجود نداشت، به همین علّت فرصت طلبان و دروغگو‌ها برای اثبات اثربخشی داروهایشان نمایش‌های ساختگی در خیابان‌ها به راه می‌انداختند.

در این میان، اواخر قرن نوزدهم ماده‌ای به نام روغن مار در ایالات متحده‌ی آمریکا رواج یافت. مابین سال‌های ۱۸۴۹ تا ۱۸۸۲ میلادی بیش از ۱۸۰ هزار چینی در جستجوی کار و یافتن فرصت زندگی بهتر به زمین‌های آمریکایی‌ها و بیشتر این مهاجران از مناطق کشاورزی جنوب شرق چین به آمریکا رفتند تا در زمینه ساخت خطوط راه آهن فعالیت کنند.

وقتی چینی‌ها پا به ایالات متحده آمریکا گذاشتند، برای آمریکایی‌ها درباره دارویی رایج در چین سخن گفتند که از مار استخراج می‌شود و به آن روغن مار می‌گویند و خاصیّت ضد درد دارد.

داستان سرایی چینی‌ها درباره روغن مار ادامه داشت تا اینکه یک شهروند آمریکایی به نام کلارک استنلی (Clark Stanley) ملقب به سلطان مار زنگی (the Rattlesnake King) از شهر ابیلین ایالت تگزاس برای به دست آوردن آسان ثروت یک ترفندی اجرا کرد. او شایعاتی را درباره قدرت روغن مار در درمان بیماری‌هایی همچون روماتیزم، درد دستگاه عصبی، میگرن، دندان درد و ... اشاعه داد و ادعا می‌کرد که برای تهیه این داروی عجیب با قدرت جادویی، دو سال نزد یک طبیب از قبیله هوپی ایالت آریزونا شاگردی کرده است.

کلارک استنلی آزمایشگاه‌های متعددی برای تولید روغن مار در رودآیلند و ماساچوست به راه انداخت و با کمک تبلیغات و نمایش‌های ساختگی که فواید داروی عجیب او را به نمایش می‌گذاشتند به تدریج به کارآفرین و سرمایه داری موفق تبدیل شد. داروی جادویی که می‌توانست در مدت کوتاهی رنج‌های انسان را پایان دهد. او می‌گفت: در کارگاهش کارگران تعداد زیادی از مار‌های مرده را لِه می‌کنند تا به روغن موسوم به روغن مار برسند.

در سال ۱۹۰۶ میلادی کنگره آمریکا قانون غذا و دارو را اجرا کرد، اداره مورد نظر آزمایش‌های زیادی روی داروی ساخت کلارک استنلی انجام دادند و دریافتند آنچه او در طول سال‌های گذشته به اسم روغن مار به مردم می‌فروخت چیزی نبود جز مخلوطی از نفت، چربی گاو، فلفل قرمز، روغن تربانتین و کافور.

با این داروی عجیب کلارک استنلی به ثروتی افسانه‌ای رسید و در رواج عبارت جدید روغن مار نقش عمده‌ای ایفا کرد. مسئولان آمریکایی او را به دلیل رواج این مادّه تحت پیگرد قرار دادند و او در ازای همه آنچه انجام داده بود فقط ۲۰ دلار جریمه شد.